«Мэйик нэһилиэгэр хаһан сана оскуола тутулларый?» диэн «Саха» НКИХ биэриини көрөн баран, үлэлээбит сылларбын ахтан аһарарга сананным.
Оҕону үөрэтиигэ, иитиигэ 50 сылтан тахса ыстаастаах, билигин да оҕо иитиитигэр үлэлии сылдьар киһи, Мэйик нэһилиэгэр биэс сыл үлэлээбиппин толору кэпсиир бырааптаах сананан суруйабын.
Мин 1980 сыллаахха Орто Халыма оройуонугар үлэлээн баран, Мэйик оскуолатыгар үөрэх чааһын сэбиэдиссэйинэн анаммытым. Дириэктэринэн айылҕаттан киэҥ-холку майгылаах, сүрэхтээх, киһи киэнэ көнөтө Е.Ф.Тимофеев үлэлиирэ. Оччолортон да саҥа оскуоланы туруорса сатаабыта буолуо да, күн бүгүҥҥэ диэри ол боппуруос кыалла илик быһыылаах. Кини кэнниттэн өр сылларга дириэктэринэн ананан үлэлээбит В.В.Попова сүүрдэ-көттө да , онтон-мантан иҥнэн эргэ оскуола тураахтыыр. Быйыл хайдах да үлэлиир кыаҕа суох диэн быһааран кулуупка таҕыстылар.
1980 сылга, кырдьык, оскуола эбии тутууга, өрөмүөҥҥэ наадыйара. Үөрэххэ туттуллар техсириэстибэлэр суохтара да диэххэ сөп. Саҥа үөрэх сылыгар биир сүрүн боппуруоһунан кабинеттары оҥорорго ылыммыппыт. Манна сүрүн сүбэһиппит, салайааччыбыт, оҥорооччубут Николай Яковлевич Иванов этэ. Кини кэргэнэ Валентина Николаевна кабинет ис бараанын, тылын-өһүн ыпсаран биэрэрэ. Бу үлэһит үтүөлэрэ дьон дьиэлэрин, оҕолорун иккис былааҥҥа хаалларан туран оскуолаҕа улэлииллэрэ. Кабинеттарбыт биир- биир оҥоһуллан испиттэрэ. Дьэ ол курдук нуучча, саха тылларын, биология, кыра кылаастар, үлэ- уруьуй кабинеттара оҥоһуллубуттара. Бириэмэни билбэккэ да улэлиирбит. Сарсыарда 4 ч. диэри ким тугу сатыырынан: сууйуу-сотуу , кырааска, лаах, уруһуй уо.д.а. Ким да5аны туһата суо5у оҥоробут дуу диэбэтэ5э. Өрөбүллэргэ үрдүкү кылаас о5олоро эмиэ кэлэн көмөлөһөллөрө. Уот барда5ына чумэчинэн да үлэлиирбит. Күһүҥҥү хараҥа5а, суолтан туораан, олорор дьиэбитин да булбакка маахайданан күлсэр буоларбыт. Аны, саас оскуола таһын тупсарарга соруктанан, циркулярканан хаптаһын тыырдаран, полисадник онорбуппут. Урут да, билигин да оскуола5а эр киһи а5ыйах буолара. Онон бу үлэлэри барытын дьахтар аймах оҥорбута. «Кыргыттар үлэлии сылдьаллар үһү», — диэн сура5ы итэ5эйбэккэ көрө кэлбит дьоннор эмиэ бааллара. Ити кыргыттар билигин улуус, куорат бастыҥ үлэһиттэрэ, ыал эбээлэрэ В.В. Попова, Т.А.Данилова, Е.П.Васильева, Е.Н.Яковлева уонна да атыттар. О5олору кытта мас олордон эргэ оскуола өссө тупсубута , сырдаабыта.
Маны тэҥэ эр дьон тэпилииссэ туппуттарыгар, Е.П. Васильева моркуоп, сүбүөкүлэ, о5урсуу, помидор олордон, оччолорго нэһилиэккэ саҥа сүүрээн киирбитэ. Дьиэ-уот ыраас , ичигэс буолла5ына, улэ да күөстүү оргуйара чахчы. Үөрэх, кылаас таһынан үлэ тупсар. Маны иилээн-са5алаан баянын туппутунан сылдьар Т.С.Сидорова ыытара, ол түмүгэр оскуолабыт араас курэстэргэ бириистээх миэстэлэргэ тиксэрэ. Спортивнай куоталаһыыларга эмиэ хаалсыбат этибит. Ф.И. Васильевы о5о-аймах сөбүлүүрэ. Кини этэрин, өйдөрүгэр-санааларыгар, эттэригэр-хааннарыгар иҥэрэн улааппыт о5олор физкультура учууталлара буолан, оскуолаларыгар үлэлээн аастылар уонна үлэлииллэр. Ити сылларга үөрэммит о5олор кэрэ санаа кэккэлэһэн, үтүө санаа үллүктэнэн, олохторун булунан, идэ ылан, сорохторо үөрэммит кыһаларыгар үлэлии сылдьаллар.
Ол кэмнэ үлэлээбит учууталлар тустарынан суруйдахха уһун киэһэ бүппэккин. Бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэр о5олор этэ. Бу ырыаһыттарын, үҥкүүһүттэрин, уруһуйдьуттарын, иистэнньэҥнэрин….. Субботунньук, түөлбэ үлэтэ, кулуупка ыытыллар тэрээһиннэр –аа5ылла да барыллыбат.
Сыллар ааһаллар,о л эрээри о5олор сибээстэрин сүтэрбэттэр, үөрүүлэрин-хомолтолорун бииргэ үллэстэллэр, билиилэрин-сонуннарын атастаһаллар. Ити барыта киһини үөрдэр эрэ.
Киһи аймах бу күн сиригэр кэрэ5э, сырдыкка, үөрүүгэ ананан кэлэр. Онтон манна тардыһыы-хас биирдии киһи анала. Ким кур бэйэтэ кубулуйбат нэһилиэгэр тохтоон олохсуйуой. Дьол уйатын туттан, о5о төрөтөн бар дьонун тумэ тардыай?
Киһи барыта аныгылыы тупса5ай тутуулаах, үйэлээх уһуйааннар, оскуолалар, спортсаалалар баар эрэ буоллахтарына, ыччат тохтоон өбүгэлэрин ситимнэрин быһыа суо5а дии саныыбын.
Түмүкпэр, Мэйиккэ саҥа оскуола тутуллан, дьоро киэһэ5э үлэлээбит учууталларбын кытта сандалы тула олорон, ирэ-хоро кэпсэтэн, ыллаан-туойан аастарбын диэн баҕа санаалаах хаалабын.
1980-1985 сылларга үлэлээбит Зоя Петровна Игнатьева.