«МЕДИКОЛЛ ЭКО ЭТЭРЭЭТ”
MUUSuSTAR-ГА КЫАЙДА
“MuusuSTAR” бэстибээл чэрчитинэн ESG диэн айылҕаны харыстыыр, киһи олорор сиригэр-уотугар үчүгэй усулуобуйаны тэрийэр соруктаах сиэксийэҕэ сырыттым. Сырдаппыппыт курдук, аар айылҕабытын харыстыыр сыаллаах “EcoSTART” өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак куонкуруһугар мэдиссиинэ кэллиэһин устудьуоннара кыайыылааҕынан тахсыбыттара. Санатар буоллахха, устудьуоннар икки ардыларыгар экологияны харыстыыр соруктаах саҥа бырайыактары көмүскүүр куонкурус ыытыллыбыта. Куонкурус “MuusuSTAR” ыччат бэстибээлин уонна XVI «Айылҕа уонна биһиги» диэн экологическай аахсыйа чэрчитинэн ыытылынна.
Манна кыттарга устудьуоннар экологическай бырайыактарын, саҥа идиэйэлэрин, бөҕү наардаан хомуйар, экология туругун тупсарар соруктаах саҥа этиилэрин, көрүүлэрин билиһиннэрэллэр. Куонкуруска уопсайа 46 ааптартан 24 бырайыак киирбит. Ол курдук, орто, үрдүк үөрэх кыһаларын устудьуоннара көхтөөхтүк кыттыбыттара.
Бастакы миэстэни Кристина Степанова, Елена Бережнева, Валентина Васильева диэн мэдиссиинэ кэллиэһин устудьуоннарын «Отряд ЭКО. МЕДИКОЛЛ» бырайыага ылбыта.
АТЫН ҮӨРЭХ КЫҺАЛАРЫГАР ХОЛОБУР БУОЛУОХПУТ
Бырайыак кыайыылаахтара Лена Бережневаны, Кристина Степанованы кытта “Арассыыйа – мин устуоруйам” устуоруйа пааркатыгар көрүстүм. Бэрт сэргэх сирэйдээх-харахтаах эдэркээн оҕолор үөрэ-көтө, аһаҕастык кэпсэттилэр.
– Биһиги бастакы куурус устудьуоннара буолабыт. Сиэстэрэ дьыалата диэн салааҕа үөрэнэбин, Бүлүү улууһун Кыһыл Сыырыттан төрүттээхпин. Арыый хойутаан үөрэнэ киирбитим, бу оҕом сылдьар, – диэн баран Кристина аттыгар турар кырачаан уолчааны төбөтүттэн имэрийэр. Сэттэ саастаах уолчаан бэстибээлгэ “ЭКО-ролики” диэн куонкуруска кыттан үһүс миэстэҕэ тиксибит.
– Бырайыакпыт биир эрэ сыллаах үлэ буолбатах. Бу инникилээх, тулалыыр эйгэбитигэр, айылҕабытыгар, доруобуйабытыгар үтүө эрэ өттүнэн дьайар бырайыак, – Кристина наллаан олорон кэпсиир. – Лена акушерга үөрэнэр, Валябыт сотору кэлиэхтээх, кини эмтиир дьыала (лечебное дело) салааҕа үөрэнэр. Бырайыакпыт бөҕү арааран хомуйар соруктаах буолар. Кэллиэспит иһинэн салайааччыбыт Екатерина Егоровна Томская көҕүлээн, бу хамсааһыны таһаарбыта, кини “ЭКО волонтердар” диэн хамсааһыны сүрүннүүр. Туһатыттан тахсыбыт батарыайкалары, быласымаас хаппахтары, макулатураны туспа тутар үс анал дьааһыктаахпыт. Онтубут экстерьернай контейнер дэнэр. Биһиги устудьуоннар ортолоругар волонтердар туспа хамсааһыннаахпыт. “Экология” куруһуогар сылдьан бары түмсэн, санаа атастаһан, маннык бөҕү арааран хомуйууну бастаан бэйэбит кэллиэспититтэн саҕалыырга быһаарыммыппыт. Кыайыылаах буолбуппутуттан наһаа үөрдүбүт. Уопсайынан, кэлин волонтердары өйүүр ыччат элбэҕин бэлиэтии көрөбүт. Атын да үөрэх кыһаларыгар биһиги курдук толкуйдаах, куораты, дойдуну ыраастык тутар баҕалаах ыччат баара үөрдэр.
Лена Бережнева:
— Биһигини, бу үс кыыһы, биир санаа ситимнээбитэ. Ол санаабыт бырайыакка кубулуйан, бу улахан тэрээһиҥҥэ кыайыылаах тахсыбыппытын билигин даҕаны итэҕэйбэт курдукпун. Кэллиэспит иһигэр уонна олорор уопсайбытыгар «Добрые крышечки», быласымааһы тутар иккилии урналардаахпыт. Бырайыакпыт сыала-соруга – кэллиэспит таһыгар «Дьокуускайдааҕы экологическай хампаанньа” куоракка туруорбут 50 экстерьернай контейнерын курдугу атыылаһан туруоруу. Үлэбитин бастаан үөрэнэр сирбититтэн саҕалыырбыт ордук, атын үөрэх кыһаларыгар холобур буолуо этибит. Кристина сырдаппытын курдук, быласымааһы, батарыайкалары, кумааҕыны арааран туттарабыт. Екатерина Егоровна куруһуогар сырыттахпытына, “кыргыттар, бырайыак суруйан көмүскээн, бэстибээлгэ кыттыаххытын баҕарбаккыт дуо» диэбитэ. Онуоха биһиги тута сөбүлэспиппит. Биһиги бөҕү-саҕы хайдах, ханна быраҕарбытыттан бүтүн нэһилиэнньэ доруобуйата улахан тутулуктаах. Холобур, туттуллубут батарыайалар, быласымаас хаппахтар, салапаан, мэдиссиинэ испириистэрэ – ити барыта сөптөөхтүк харайыллыбатаҕына, айылҕаҕа улахан буортуну аҕалыан сөп.
Ааптар хаартыската.
ЭКСТЕРЬЕРНАЙ КОНТЕЙНЕР НААДА!
“Экологическай волонтер” куруһуок салайааччыта, «Отряд ЭКО. МЕДИКОЛЛ» бырайыагы сүрүннүүр Екатерина Егоровна Томская:
— Дьокуускай куоракка экстерьернай контейнер диэн бөҕү араарар контейнер 50 сиргэ баар. Бастаан дьиэм таһыгар маннык контейнер суоҕуна, үлэбэр мунньуллубут быласымаас хаппахтары, кумааҕыны, батарыайкалары бэйэм тиэйэн туттарар этим. Билигин дьиэм таһыгар маннык контейнер туруоҕуттан үлэбиттэн аҕалан онно кутабын. Ону Дьокуускайдааҕы экологическай хампаанньа кэлэн тиэйэр. Куораппытыгар туһатыттан тахсыбыт сырьеттан оҥорон таһаарар собуот суоҕунан, бу тиэйиллибит бөҕү Арассыыйа араас куораттарыгар ыыталлар. Холобур, быласымаас хаппахтары Иркутскайга, Тверьгэ ыыталларын билэбин.
Куруһуокпар уопсайа 60 оҕо сылдьар, онтон саамай көхтөөхтөрө уончалар. Биһиги үлэбит билиҥҥитэ барыта уопсастыбаннай саҕалааһын быһыытынан эрэ ыытыллар. Арай Дьокуускай куорат ОДьКХ инникитин маннык бөҕү арааран тутар хайысхаҕа ылсыан баҕарар быһыылаах. Мин санаабар, Арассыыйа инникитин айылҕабытын, тулалыыр эйгэбитин ыраастык тутар, доруобуйаҕа буортутун аччатар туһуттан бу эҥээр күүскэ үлэлэһиэ. «Триумф» успуорт уораҕайыгар оҕолорбутун эҕэрдэлээн сэртипикээт туттардылар. Биһиги ити харчынан бириэмийэнэн экстерьернай контейнер ылан кэллиэспит таһыгар туруоруохпутун баҕарабыт. Итинник контейнер сыаната – 60 тыһыынча солкуобай. Бырайыакпыт чэрчитинэн үгүс аахсыйалары, субуотунньуктары ыытабыт. Биир ситимнээх үлэҕэ биһиги бары өйбүтүнэн-санаабытынан тиийиэхтээхпит, экокултуура таһыма үрдүөхтээх.
Мэдиссиинэ кэллиэһин тэрийээччи-педагога Анна Владимировна Андреева:
– Биһиги кэллиэспитигэр өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыгар баар филиалларбытын ааҕан туран, уопсайа 2036 устудьуон баар. Дьокуускай куоракка 1718 устудьуоннаахпыт, кинилэр дьаҥ кэмигэр тохтоло суох үлэлээн, волонтердар үлэлэрэ күөстүү оргуйан олордо. Мин волонтер хамсааһынын сүрүннүүбүн. Устудьуоннар уопсайдарыгар 360 оҕо олорор. Устудьуоннарбыт олус көхтөөхтөр. Араас түмсүүлэр, сэбиэттэр бааллар.
“Эко-волонтердар” диэн түмсүү үлэтин сүрүн соруга – кэллиэспититтэн саҕалаан сыыйа кэҥээн, бөҕү арааран тутууну, куоракка ыраас эйгэни олохтооһун буолар. Бу үлэбитин 2019 сыллаахха саҕалаабыппыт. Бэлиэтээн эттэххэ, Дьокуускайга туһатыттан тахсыбыт батарыайкалары тутар сирдэр бааллар, ол курдук «Планета-электро», МФЦ, “Саха-экспо киин”, ону таһынан, уопсайбыт уонна кэллиэспит иһинэн билиҥҥитэ тутабыт. Биһиги бу сылга үс ый иһигэр уопсайа 300 киилэ макулатураны туттардыбыт. Макулатураны “Картон-компани”, «Дьокуускайдааҕы экологическай хампаанньа» диэн тэрилтэлэр туталлар. Оҕолорбут «Отряд ЭКО. МЕДИКОЛЛ» диэн бырайыактара кыайыылааҕынан тахсан биһиги наһаа астынныбыт. Тоҕо диэтэххэ, кэлин син биир Саха сирэ бу хайысхаҕа – бөҕү арааран тутуу өттүгэр сайдыа дии саныыбын. Онон ыччаппыт бу хайысхаҕа дьоһуннаахтык ылсара үөрдэр.
Ульяна Захарова.