Мэҥэ Хаҥаласка В.К.Степанов аатынан үбүлүөйдээх Култуура уонна спорт эстэпиэтэтэ түмүктэннэ
Мэҥэ Хаҥалас улууһугар В.К. Степанов аатынан «Чөл чэгиэн буолуоҕуҥ — уйгу суолун тутуоҕуҥ» диэн 65-с үбүлүөйдээх Култуура уонна успуорт эстэпиэтэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ биллэриллибит «Чөл буолуу -доруобуйа» сылыгар уонна сахалартан бастакы Сэбиэскэй сойуус Дьоруойа Ф.К.Попов 100 сааһыгар туһаайыллан ыытылынна.
Эстэпиэтэ түмүктэрин туһунан Мэҥэ Хаҥалас улууһун култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга начаалынньыгын солбуйааччы Надежда Максимованы кэпсииригэр көрдөстүбүт.
— Бу эстэпиэтэ 1957 сыллаахха ыытыллыахтаах Дьокуускайга бастакы ыччат уонна устудьуоннар бэстибээллэригэр бэлэмнэнии быһыытынан тэриллибит. Ол саҕанааҕы Райком бастакы сэкирэтээрэ Василий Константинович Степанов көҕүлээн тэрийэн, 1956 сыллаахха сэтинньи 10 күнүгэр аан бастаан култуура уонна успуорт эстэпиэтэтэ ыытыллыбыт. Бастакы былаах айанныырыгар улуус үрдүнэн 605 киһи кыттыбыта биллэр, онтон 429 киһи уус-уран самодеятельноска, 177 киһи спортивнай күрэхтэһиигэ кыттыбыт. Онтон ыла тэрээһин үтүө үгэс буолан күн бүгүнүгэр диэри ыытыллар, номнуо 65 сыл буолла.
Нэһилиэктэр олохтоох дьон ахсаанынан үс бөлөххө арааран алта көрүҥҥэ күрэхтэстилэр: испэктээк, уус-уран кэнсиэр, уус-уран оҥоһуктар быыстапкалара, Ф.К.Поповка аналлаах информационнай истиэндэ, спорт көрүҥнэригэр күрэхтэһиилэр, оскуола үөрэнээччилэрин кыттыыта (былырыыҥҥыттан ыла оскуола үөрэнээччилэрин кытыннарабыт). Хамсык дьаҥа тарҕамматын туһугар хааччахтааһыннары тутуһан туран уус-уран кэнсиэри 15 киһинэн быһан ирдэбилгэ туруорбуппут. Быйылгы эстэпиэтэ сүрүн уратытынан нэһилиэктэр бэйэ-бэйэлэригэр айаннаабакка, бэйэлэрин дойдуларыгар буолла. Дьүүллүүр сүбэ бөлөхтөрүнэн кэрийэ сылдьан көрдө, сыаналаата.
Култуура уонна успуорт эстэпиэтэтигэр нэһилиэк баһылыгыттан саҕалаан тэрилтэлэр кэлэктииптэрэ, култуура үлэһиттэригэр, успуорду тарҕатааччыларга, оскуола оҕолоругар тиийэ кыттыыны ылаллар. Эстэпиэтиэни мэҥэ хаҥаластар эппитигэр-хааммытыгар иҥэриннибит. Араас улуустартан сибээскэ тахсан бырайыагын ыытыҥ диэччилэр. Улуус култуурата, успуорда сайдарыгар улахан төһүү буолар тэрээһин. Ол курдук, быыстапкалартан элбэх норуот маастардара, уустар, оһуохай көрүҥэ киириэҕиттэн оһуохай тылын этээччилэр таҕыстылар. Ону таһынан, социальнай видеороликтары урукку өттүгэр ирдээччибит. Ыччаппыт, үүнэр көлүөнэбит дойдутугар бэриниилээх буолан тахсарыгар улахан суолталаах тэрээһин.
Кыайыылаахтарынан бастакы бөлөххө Төхтүр нэһилиэгэ бастакы миэстэни, Төҥүлү иккис миэстэни, Хаптаҕай үһүс миэстэни ыллылар. Иккис бөлөххө Тыыллыма нэһилиэгэ бастаата, иккис Чыамайыкы, үһүс Тиэлиги нэһилиэктэрэ буоллулар. Үһүс бөлөххө Моорук бастакы, Бырама иккис, Матта үһүс миэстэлэри ыллылар. Сыл ахсын отут нэһилиэк үс бөлөххө арахсан кыттар. Майа нэһилиэнньэтин ахсаанынан улахан буолан, алта бөлөххө арахсан тэрилтэлэринэн күрэхтэһэллэр. Быйыл дьаҥ тарҕаныытын сэрэтэн Майа иһинэн эстэпиэтэ сыл бүтэһигэр сэтинньи ыйга ыытарга былааннаабыппыт. Хамсык балаһыанньата хайдах салалларыттан тутулуктаах.
Успуорка урут волейбол, хапсаҕай, мас тардыһыытын курдук көрүҥнэргэ ыытыллар эбит буоллаҕына, бу сырыыга тутум эргиир, ох саанан ытыы, үрдүк перекладинаҕа тардыныы, пресс хачайдааһына, салгын саатынан ытыы курдук биир киһи кыттар көрүҥнэрэ киирбиттэрэ.
- Саҥа арыйыылары уус-уран быыстапкаҕа бэлиэтиэхпитин сөп. Быыстапкаҕа 16 көрүҥҥэ чопчу ирдэбил киирэн уран тарбахтаах маастардарбыт элбэх маастар кылаастарга сырыттылар. Аттаран, кыбытан тигиигэ түмсүүнэн, тэрилтэнэн, кэлэктиибинэй үлэлэр турдулар. Улахан триптихтары, диптихтары оҥордулар. Ону тэҥэ туойтан оҥоһуктар элбээтилэр. түмсүүлэр тэриллэн хамсааһын таҕыста.
Туос оҥоһуктарга саҥа саҕалааччыларбыт сайдан иһэллэрэ көстөр. Куукула оҥорууга быйылгы ирдэбилгэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун нэһилиэгин биллиилээх дьонун уобарастарын оҥорор ирдэммитэ. Мэлдьэхси нэһилиэгэр өрөспүүбүлүкэ куукула оҥороочуларын салайааччыта Василий Андросов олорор, үлэлиир. Кини салайыытынан Мэлдьэхси нэһилиэгэр куукулаларга маастар кылаастар ыытыллыбыттара. Сыахайдары оҥоруу киэҥник тарҕанар.
Уус-уран самодеятельноска урукку өттүгэр музыкальнай испэктээктэри ирдээбит буоллахпытына, быйыл олоҕурбут туруорууну ирдээтибит. Бастакы бөлөххө Хаптаҕай нэһилиэгин уус-уран салайааччыта Афанасий Петров, Төҥүлү нэһилиэгин Василий Копырин, Аллараа Бэстээххэ «Сыккыс» народнай театр үлэлэрин сэргээтибит. Иккис бөлөххө Бэдьимэ нэһилиэгиттэн эдэр исписэлиис Алексей Ходулов, Тиэлигиттэн Сардаана Сергеева, Елена Никитина, Валентина Трофимова үлэлэрин уонна Чыамайыкыга Александра Васильева туруоруутун бэлиэтиибит. Александра Васильева урукку да өттүгэр музыкальнай испэктээкилгэ чаҕылхай туруоруулардааҕа, быйыл даҕаныы дьону-сэргэни сөхтөрдө. Үһүс бөлөххө Ороссолуодаҕа Валерий Соловьев, Томторго Светлана Баишева үлэлэрин бэлиэтиибит. Бырама нэһилиэгэр эдэр үлэһит Дмитрий Иванов туруорбут испэктээҕин олус итэҕэтиилээхтик оонньоон көрдөрдүлэр. «Илин Аартык» диэн Ютуб ханаалбытыгар буолбут испэктээктэр, уус-уран кэнсиэрдэр бары бааллар. Күрэхтэһии күнүгэр нэһилиэккэ тиийэн анаан видеоҕа уһулан, ол күн киэһэтигэр Ютубка тута тахсан испиттэрэ.
Кыайыылаах нэһилиэктэри быйылгы сахалартан бастакы Сэбиэскэй сойуус Дьоруойа Ф.К.Попов төрөөбүтэ 100 сылыгар аналлаах үбүлүөйдээх ыһыахпытыгар бэс ыйын 21 күнүгэр наҕараадалыахпыт. Кыайыылаах нэһилиэктэргэ харчынан сэртипикээт уонна үрүҥ көмүстэн кутуллубут статуеткалар туттарыллыахтара.
Надежда Ильина.