«Майаат» бириискэҕэ «Анаабыр алмаастарыгар» сырыыбыттан бэлиэтээһиннэр

Анаабыр уонна Өлөөн оройуоннарын кыраныыссаларыгар сытар “Майаат” бириискэҕэ тиийэр бүгүҥҥү күҥҥэ бэрт уустук тэрээһин. “Анаабыр алмаастара” хампаанньа алмаас хостуур сиригэр анал ыҥырыыта суох тиийбэккин. Ыҥырыыны илиигэр тутан да баран, кырата үс күн кытаанах харантыыҥҥа сытан ПЦР анаалыс туттаран “ыраас” буоларыҥ мэктиэлэннэҕинэ эрэ ити дойдуга үктэнэр бырааптанаҕын.

Тоҕус чаастаах айан

“Ыраах” диэн тылы кытта дьүөрэлэһэр Сааскылаах бөһүөлэккэ бэрт түргэнник, көтөр аалынан үс эрэ чаас айаннаан тиийбиппит. Онтон кыра да күүттэриитэ суох Анаабыр өрүс кытылыгар “вахтовка” массыынаҕа тиэллэн, биһигини көһүтэн турар “салгын сыттыгынан” дайар “Хивус” ааллар аттыларыгар тиийэн түспүппүт. Алта киһилээх суруналыыстар биригээдэлэрэ уонна хам­паанньа сүүрбэччэ үлэһитэ, уончалыы киһи буолан үс аалга толору симиллибиппит. Дьиҥэр, бэрт холкутук олоруохпут эбитэ буолуо да, бириискэҕэ барар таһаҕас эмиэ тиэйиллибитэ – Сааскылаахтан уунан алта чаас айаннаан тиийэр сиргэ аал толору туһаныллара биллэр. Сүрүн “пассажирдарга” киирсэр – куул­лаах хортуоскалар, оҕу­руот аһын ­суолтата хоту тиийдэххэ атын буолара көстөр.

Маҥнайгы дьиктиргэппит чахчы – баахтаҕа айан­нааччылар мааска кэтиитигэр олус болҕомтолоохтук сыһыаннаһаллар. Кэнники итинниккэ бэйэҥ үөрэнэн бараҕын, би­­риискэҕэ тиийэн баран биһиги эмиэ хостон мааскалаах эрэ тахсарга үөрэнэн хаалбыппыт.

“Салгын сыттыгынан” айан сымнаҕаһын сөмөлүөтү эрэ кытта тэҥниэххэ сөбө буолуо, кыра да нэксиэтэ суох, биэрэккэ анньылыннаҕына эрэ хаамыыта уларыйбытын билэҕин. Айаннаан иһэн чэй куттан, килиэп быһан аһаабыппыт да, ол тухары биир хааппыла ууну тохпотохпут, оннук көнө айан. Уһун айаҥҥа он­­нооҕор хаартылаан да көрбүппүт, алта чаас хороччу олоруу сылаалаах буолар эбит!

Судургу быраабылалар

Хараҥаҕа биэрэккэ тиксибиппит, эмиэ “вахтовка” массыына күүтэн турар эбит. Өр-өтөр буолбакка бириискэҕэ айан­наан тиийдибит. Туспа эрэсиимнээх сиргэ тиийбиппит тута көстөр – аэропуорка курдук рентгеннээх, докумуон бэрэбиэркэлиир хонтуруолу ааһабыт, бу дойду судургу быраабылаларын кытта билсэбит. Маасканы кэтэр булгуччу­лаах, табахтыыр анаммыт эрэ сиргэ көҥүллэнэр, кааската суох үлэ барар сиригэр көҥүллэммэт.

Дьиҥэр, бу быраабылалар ханна баҕар ирдэнэллэр, онон киһини дьиктиргэппэт ирдэбиллэр. Этиллибитин курдук, би­­риискэҕэ быраабылалар толоруллаллар, көрдөһүү дуу, сүбэ дуу буолбатах, толоруута ирдэнэр бири­кээс курдук ылыныллар. Киһи дьиктиргиирэ суох – манна ылыныллыбыт ыйааҕы кэһии бириэми­йэни быһыынан накаастаныллар. Ол иһин, олорор бөһүөлэк ып-ыраас, ханна даҕаны табах тобоҕо ыһылла сыппат, биир да мааската суох киһи көстүбэт, үлэлиир учаастактарга таҥаһыттан, кааскатыттан сылыктаан, туох үлэһит сылдьара тута биллэр.

Ас-үөл мааны дойдута

“Таможняны” ааһан, уту­йуохтаах хосторбутун булан баран аһыы тиийдибит. Бу дойдуга остолобуой туспа эрэ­сииминэн үлэлиир эбит. Бастатан туран, үлэтин чааһа – сарсыарда алтаттан киэһээ уон чааска диэри. Сарсыарда ас икки көрүҥэ баар – чэпчэки “завтрак” уонна толору “ужин”. Бириискэҕэ икки симиэнэнэн үлэлииллэр, онон сарсыарда үлэлэриттэн кэлээччилэр үлэлэригэр барааччылары кытта бииргэ аһыыллар. Биһиги киэһээ уон диэки тиийэн кыл мүччү баттаспыппыт.

Киэһээҥҥи аһылык порциятынан сөхтөрөр, киэҥ тэриэлкэҕэ рис, гречка эбэтэр хортуоска пюрета кутуллар, үрдүгэр соккуойдаммыт таба этэ өрөһөлүү ууруллар. Иккискэ – эттээх миин. Күүстээх үлэҕэ сылдьар эр дьоҥҥо анаммыт аһылык диэх курдук. Аны миискэ муҥунан бэрт минньигэстик оҥоһуллубут “индигиркэ” салаат аҕалан биэрдилэр. “Тыый, бу күн аайы биэ­рэллэр дуо?” дэсиһии буолла. Саҥа ыалдьыттары маанылаан асчыт күндүлээбит эбит. Маннык салаат бырааһынньыктарга оҥоһуллар үһү. “Анаабыр ал­­маастара” үлэһиттэрин си­­биэһэй этинэн, балыгынан сыл устата хааччыйар, олохтоох табаһыттартан, балыксыттартан дуогабардаһан элбэх аһы-үөлү атыылаһар эбит.

Ол эрэн, тоҥ балыга да суох күннээҕи ас бэрт минньигэс уонна тотоойу буолар эбит. Бу туһунан үгүс кэпсэппит баахта үлэһиттэрэ маҥнайгынан этэллэр. “Туох ас тиийбэтий?” диэн ыйытыыбар “бу аһым тиийбэт” диэн этээччи суох буолан биэрдэ эрээри, биир киһи маннааҕы уолаттар амтаннаах астан тугу суохтуулларын этэн биэрбитэ.

Сакалаат уонна кэнсиэр

Дьон сынньалаҥын тэри­йиинэн дьарыктанар Николай Соловьев “Майаат” бириискэҕэ маҥнайгы баахтата – сайыҥҥыттан үлэлиир.

— Саҥа кэлээппин кытта хас көрсүбүт киһим дорооболоһоот даҕаны икки ыйытыы биэрэрэ: биирдэстэрэ “Кэнсиэр хаһан буолар?”, иккиһэ “Табаар баар дуо?” Мин “табаарым” – сакалаат, кэмпиэт, сиэмэчикэ. Бу бэйэм барыс киллэринээри аҕалар табаарым буолбатах – хампаанньа дьоҥҥо өссө биир сонун аралдьыйар төрүөт баар буоллун диэн аҕалар. Дьиҥэр, минньигэс ас, бэ­­чиэнньэ, кэмпиэт манна дэлэй, миигиттэн “сникерс”, “марс”, “твикс” курдук “эриэккэс” табаары күүтэллэр. Остолобуойга бэртээхэй хом­пуот куруутун баар, ол эрэн хас да ыйдаах баахта кэмигэр дьон тугу эрэ сонуну, саҥаны ахталлар, онон ууга суураллар “Зуко” утаҕы туох эрэ күндүгэ тиксэр курдук атыылаһааччылар. Чаастатык буолар хартыына: икки киһи тиийэн кэлэр, биирэ үөрбүт, иккиһэ хомойбут. Хомойбута, “бу ки­­һиэхэ икки “сникерстэ” биэр” диир. Өйдөнөр – сакалааттаһан кыайтарбыт. Тоҕо эрэ “марс” сака­­лааты сөбүлээбэттэр, бүтэһик хаалар табаарым. Ол да буоллар, “марс” даҕаны аҕыйах хонук иһигэр бүтэр.

— Кэнсиэр чааһынан кэп­­сээтэххэ, маннык. Былырыын дьаҥ туран туора дьон кэлиитэ күүскэ хааччахтаммыт, дьон ону олус ыараханнык ылыммыт үһү. Онон үлэбин саҕалаат даҕаны үчүгэй тэрээһини оҥороору түбүгүрбүтүм. Манна кэнсиэри тэрийиигэ саамай сүрүнү өйдүөх тустааххын – маннааҕы көрөөччү олоччу эр киһи. Онон Байбал, Айгылаан, Эрчим уонна да атын “сулустар” күүтүүлээх ырыаһыттар испииһэктэригэр киирбэттэр. Кыргыттар, хайаан даҕаны кыргыттар эрэ! Атырдьах ый бүтүүтэ дьэ күүтүүлээх кэнсиэр буолбута. Артыыстар чаастан ордук хо­­йутаан кэлбиттэрэ эрээри, кэнсиэр буолуон чаас иннинэ кэлбит көрөөччүлэртэн биирдэрэ даҕаны барбатаҕа. Дьиҥэр, сарсын сарсыарда үлэлии барыахтаах, бэрт сылайбыт дьон кэллэхтэрэ дии. Кэнсиэргэ тиксии манна дьиҥнээх күндү түгэн.

Түмүккэ

Айаным сүрүн түмүгэ – “Анаабыр алмаастара” — АЛРОСА алын хампаанньата үлэһиккэ улахан болҕомто уурара харахха тута быраҕыллар. Үлэлиир дьон этэринэн, кинилэргэ социальнай харыстабыл мэктиэлээһиннэрэ дуогабардарыгар суруллар эбит. Уонна биллэн турар, үрдүк хамнас төлөнөрүн бары бэркэ билэбит.

Онон баахтаҕа үлэлиир дьон аймахтара АЛРОСА бириискэлэригэр үлэлиир аҕаларын, оҕолорун туһугар долгуйбакка, холкутук атаара, көрсө сылдьыахтарын сөп. Алмаас хостооччулар олохторо-дьаһахтара үчүгэйин уу харахпынан көрбүт киһи быһыытынан мэктиэлиибин.

Олох-дьаһах уратылара

Баахта бөһүөлэгин олоҕо бэрт элбэх уратылардаах, биир хаһыат балаһатыгар барытын кэпсиир уустук. Онон өйдөөбүт түгэннэрбин быстах-быстах үллэстиим.

— Сынньана барбыт баахта үлэһиттэрэ малларын “камера хранения” оруолун толорор контейнердарга араспаанньалара суруллубут дьааһыктарга хааллараллар. Контейнердар күлүүһэ суох тураллар. Уопсайынан, хатаммыт аан манна эриэккэс – ким кэлэн уоран-талаан барыаҕай? Остолобуой кэннигэр таба этинэн, араас бородуукталарынан туолбут рефрижератордар эмиэ күлүүһэ суох тураллар.

— Бэрээдэк аармыйаҕа курдук. “Көҥүллэммэт” диэн буоллаҕына, дьиҥнээхтик көҥүллэммэт. Кэһээччи “солкуобайынан накаастанар” буолан, барыта толоруллар. Арыый улахан буруй үлэттэн үүрүллүүгэ тиэрдэр. Онон этиһии-охсуһуу бу дойдуга буолбатын кэриэтэ. Өр кэм устата олоччу кэриэтэ эр дьоннортон турар кэлэктиипкэ диссипилиинэ баар буолуохтааҕа биллэр.

— Бөһүөлэк таһыгар тахсар көҥүллэммэт. Өйдөнөр быраабыла – түҥкэтэх дойдуга араас кыыл тула хаама сылдьар буолуон сөп. Небайбыт, Таастаах диэки кырсаны, бөрөнү үгүстүк көрсүөххэ сөп үһү. Маннааҕы бөрө “дойду” бөрөтүттэн быдан улахан дииллэр.

Ол оннугар бөһүөлэк кытыытыгар сүүрэр суол, мини-футбол былаһаакката баар, дьарыктанааччы элбэх үһү. Холобур, быйыл “Майаат” биирискэ үлэһитэ Денис Васильев алтынньы саҥатына баахтаттан тахсаат даҕаны Ингушетияҕа тиийэн “Джейрах” марафоҥҥа кыттан, 11-нэн биэтэккэ кэлбит.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ