Алтынньы ыйга РФ бэрэсидьиэнин айылҕа харыстабылыгар, экологияҕа, тырааныспарга бэрэстэбиитэлэ Сергей Иванов маҕаһыыннарга салаппаан пакеттары туһаныы иһин “экологическай түһээни” олохтуур туһунан этии киллэрбитэ. Бырамыысыланнас, атыы-эргиэн миниистирэ Виктор Евтухов иһитиннэрбитинэн, билигин бу боппуруоһу быһаарса сылдьаллар.
Атыннык эттэххэ, маҕаһыыннар салаппаан пакеттары атыылыылларын иһин эбии харчы төлүүр буолаллар. Биллэн турар, бу харчыны кинилэр пакет сыанатын үрдэтэн эрэ толуйаллар. Оттон атыылаһааччы биирдэ туттуллар пакеты ыарахан сыанаҕа ылыан иннинэ, толкуйга түһүөхтээх.
Greenpeace соторутааҕыта Арассыыйа 20 бөдөҥ хампаанньаларыгар пластик пакеттары туттартан аккаастанарга ыҥырар суруктары ыыталаабыта. Бу ыҥырыыны “Ашан” гипермаркет, «Мясновъ» маҕаһыын ситимэ, LavkaLavka фермерскэй кооператив, о.д.а. ылынан, атыылаһааччыларыгар кумааҕы, таҥас суумкалары биэрэр буолбуттар. Оттон ИКЕА 2014 сылтан ыла салаппаантан аккаастаммыта. Ол түмүгэр 563 туонна пластик бөххө быраҕыллыбатах диэн ааҕан таһаарбыттар.
400 сыл айылҕаны киртитэ сытар
Билигин хас биирдии киһи сылга ортотунан 200-чэ пакеты туһанар. Мин санаабар, мантан да элбэх буолуохтаах. Күн аайы, маҕаһыыҥҥа бардах ахсын, саҥа пакеты атыылаһан баран, бөх тоҕор мөһөөччүгэ оҥостобут. Арассыыйаҕа сыл аайы 133 туонна салаппаан таах быраҕыллар. Бородууктаны, килиэби суулуур чараас салаппааннары ааҕа да барбаккын. Оттон салаппаан пакет кырата 400 сыл бүтүн сытар, айылҕаны киртитэр. Муораҕа бырахтахха, балыктар, чарапаахылар сиэн өлөллөр.
Пластигы хос оҥорон таһаарыахха сөп эрээри, онно туттарарга ыраас буолуохтаах. Бөх тоҕорго салаппаан олус киртийэр, ону ким да сууйа сатаабат. Бөҕү “өстүөкүлэ”, “пластик”, “кумааҕы” диэн араарар үгэс биһиэхэ өтөрүнэн киирэрэ биллибэт.
Сэбиэскэй кэмҥэ урут киһи барыта сылы-сыллаан “авоська” сиэккэни туттара. Маҕаһыыннарга табаары кумааҕыга суулаан биэрэллэрэ. Ол салгыы оһоҕу отторго барара. Онон айылҕаны киртитэр бөх үксүн тимир, өстүөкүлэ эрэ буолара.
90-с сыллартан маҕаһыыннарга босхо пакеттары биэрэн, нэһилиэнньэни үөрэтэн кэбиспиттэрэ. Бу Европа дойдуларыттан кэлбит сервис диэн, босхону эгэ эрэ дуо, дьон олус түргэнник ылыммыта. Ол эрээри, кэлин пакеттарбыт харчылаах буолан хаалбыттарыгар, ким да соһуйбатаҕа. Билигин хас маҕаһыыҥҥа бардах ахсын, пакекка 5,8,10 солкуобайын ким да кэрэйбэт. Англияҕа 2014 сыллаахха пакеттар төлөбүрдээх буолбуттарыгар, пакеты туһаныы 70% кыччаабыта. Оттон биһиэхэ кыра харчыны ааҕа барбаттар. Ол эрээри, ыйга 20 пакеты атыылаһар буоллахха, ортотунан 160 солк., сылга 1920 солк. буолан тахсар.
Арассыыйаҕа салаппааны туттуу улаата турар
Индия сорох штатыгар, Сингапурга, Бангладешка, Францияҕа, Руандаҕа, Австралияҕа, барыта 40 дойдуга пакеты атыылыыры букатын бобон кэбиспиттэрэ. Америка уонна Европа дойдулара пакеты хос оҥорторорго ыыталлар. Ону таһынан салаппааны тутталлара сыллата аҕыйыы турар. Оттон биһиэхэ, төттөрүтүн, сылга 13% улаата турар.
Арассыыйаҕа салаппаан пакет сыанатын үрдэтэн, букатын туттуллубат оҥоруохтара суоҕа буолан баран, саатар, ахсаанын аҕыйатыахтара. Оттон эн, салаппаан пакеты үрдэ суох туттуоҥ иннинэ, айылҕаҕа туох буортуну оҥороргун толкуйдаан көр.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru