Коронавирус дьаҥынан сибээстээн, миэдик үөрэхтээх дьону ыҥырабыт диэн биллэриини ааспыт икки сылга үгүстүк ааҕыахха, көрүөххэ сөп. Маннык түгэҥҥэ Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһин устудьуоннара бастакынан көмөҕө тиийэллэр. Иккис-төрдүс куурус устудьуоннара номнуо хамнастаах үлэһиттэр. Тугу гыналлар? Туох эбээһинэстээхтэр?
“Үлэбит 7 чаастан саҕаланар”
“Оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар биология биридимиэтин сэҥээрэрим, уопсайынан, тыынар тыыннааҕы интэриэһиргиирим”, – диэн Томпотооҕу элбэх хайысхалаах гимназияны бүтэрээт, Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһигэр “эмчит дьыалата” идэҕэ туттарсан киирбит, билигин үһүс кууруска үөрэнэ сылдьар Дарима Ушницкая кэпсээнин саҕалыыр.
– Үөрэҕим төлөбүрдээх. Онон үһүс кууруспун бэйэм төлөөрү, былырыын сайыҥҥы сынньалаҥмар бириэмэбин халтай атаарымаары үлэлээн саҕалаабытым. Маҥнай Томпотооҕу киин балыыһаҕа хирургия салаатыгар алын медперсоналынан киирбитим. Онно икки ый үлэлээбитим уонна күһүн үөрэхпэр барбытым. Каникулум кэмигэр уонна салгыы тэйиччиттэн үөрэнэр кэммитигэр эмиэ үлэлииргэ быһаарыммытым. Таарыйа быраактыкаланабын.
Хирургия салаатыгар үлэлиирбин сөбүлээбитим, интэриэһинэй. Ол эрээри, реанимацияҕа ордук уопутуруоҥ диэн, тохсунньуттан реанимация салаатыгар баарбын. Ыарыһахтары көрөбүн, бэрийэбин, быраактыкам буолан сиэстэрэлэргэ көмөлөһөбүн, укуол, систиэмэ туруорабын.
Сарсыарда 7 чааска номнуо үлэбэр баар буолуохтаахпын. Ыарыһахтары сууйабын-тарыыбын, аһылык аҕалан аһаталыыбын, сорохтор зондунан аһыыллар, тахсан киирэллэрин көрөбүн, анаалыс туттарар буоллахтарына анаалыс ылалларыгар көмөлөһөбүн, балыыһаҕа онтон да атын үлэ элбэх.
Бастаан үлэлиирбэр ыарахан этэ. Кэлин үөрэнним. Икки күн үлэлиибин, икки күн сынньанабын, – диэн Дарима үлэтин эрэсиимин, эбээһинэстэрин билиһиннэрэр.
Ээр-сэмээр хамнас боппуруоһугар киирэн, төһөтүн ыйыталаһабын: “Хирургияҕа палаатанан сылдьан үлэлиир уонна түүнүн дьуһуурустубалыыр буолан син балачча этэ. Уопсайынан, балтараа-икки ый курдук үлэлээтэхпинэ, үөрэҕим сыллааҕы төлөбүрүн төлүүр кыахтаахпын”, – диэн кэпсиир.
Дариматтан: “Оттон хаһан быыс булан үөрэнэҕин?” – диэн туоһулаһыыбар, сарсыарда эрдэ тиийэн сүрүн үлэбин бүтэрэбин, онтон үөрэнэбин. Уонна сиэстэрэлэр үөрэнэрбин билэр буолан, өйдүүллэр, быыспар-арыппар ыарыһахтарбын бэрийэбин. Сорох преподавателлэр өйдүүллэр, болдьох, сорудах биэрэллэр”, – диэн быһаарар. Ити курдук, кэнэҕэс эмчит буолар киһиэхэ быраактыката үгүһү быһааран эрдэҕэ.
Дарима миэдик идэтин, Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһин талбытыттан кэмсиммэт. Преподавателлэр чиҥ билиини биэрэллэрин, балыыһаларынан сылдьан үгүстүк быраактыкаланалларын, устудьуоннар сэбиэттэрин кытта араас тэрээһиннэри ыыталларын чорботон бэлиэтиир. Кэллиэһин бүтэрдэҕинэ, тута быраас үөрэҕэр туттарсар былааннаах.
9-с кылааска сылдьан укуолу туруорбут
Иккис сэһэргэһээччим Иван Сивцев Орто Халыматтан төрүттээх, Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһин 3-с кууруһугар “эмчит дьыалата” идэҕэ үөрэнэр. Былырыыҥҥыттан үлэлээн саҕалаабыт.
– Кыра эрдэхпиттэн быраас үнүстүрүмүөннэрин интэриэһиргии көрөрүм уонна успуордунан дьарыктанарым. Оскуоланы бүтэрэрим саҕана бу икки салааттан хайатын талабын диэн толкуйдуу сырыттахпына, дьонум мэдиссиинэни тал диэн сүбэлээбиттэрэ. Тус сыаллаах миэстэнэн киирбитим, үөрэхпин бүтэрдэхпинэ, дойдубар тиийэн үлэлиэхтээхпин.
Быраактыкабын чугастыы Горнай улууһугар ааспытым. Онтон миэстэ баар, үлэлии киирэҕин дуо диэбиттэригэр, былырыын маҥнай Горнайдааҕы киин балыыһа хирургия салаатыгар эпэрээссийэ санитарынан үлэлээбитим. Быйыл тохсунньуттан терапия салаатыгар алын медбратынан киирдим, олунньунан бүтэн үөрэхпэр барабын.
Үлэм сарсыарда 8 ч. 30 мүн. саҕаланар, дьуһуурустубалыыбыт. Палааталарынан сылдьан ыарыһахтары көрөбүн, муоста сууйабын, ыарахан ыарыһахтар баар буоллахтарына аһатабын, көрөбүн, бэрийэбин, сорудахтарбын толоробун. Аан маҥнай укуолу 9-10-с кылааска үөрэнэ сылдьан чугас дьоммор быччыҥҥа туруоран көрбүтүм. Билигин тымырга укуолу, систиэмэни туруорабын эрээри, ыарыһах тымырыттан эмиэ улахан тутулуктаах.
Үөрэхпит тэйиччиттэн буолан быыс-арыт булан үөрэнэбин, сорудахтарбын киэһэ дьиэбэр тиийдэхпинэ толорон ыытабын, – диэн кэпсиир. Иван салгыы үөрэнэрин дуу, үлэлиирин дуу толкуйдана сылдьар. Өссө даҕаны бириэмэ баар буолан, улаханнык тиэтэйбэт.
Хамнаһын туһунан туоһуласпыппар: “Үчүгэй”, – диэн мыымматын биллэрэр. Устудьуон дьоҥҥо, ордук миэдиктэргэ хамнастарынааҕар эрдэттэн быраактыка ааһаллара, ыарыһаҕы кытта алтыһаллара туһата элбэх буолуохтаах.
“Кыһыл зонаҕа” үлэлээбит
Татьяна Кормщикова Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһигэр “сиэстэрэ дьыалата” идэҕэ 3-с кууруска үөрэнэр. Номнуо 18 сааһыттан санитарканан үлэлээн саҕалаабыт. Маҥнайгы куурус кэнниттэн алын мэдиссиинэ персоналын сибэдиэтэлистибэтин ылыаҕыттан ыарыһахтары көрөр, бэрийэр буолбут. Тохсунньуга “кыһыл зонаҕа” үлэлээн көрбүт.
– Биллэн турар, “кыһыл зонаҕа” ноҕурууската улахан этэ. Мин эмтэри түҥэтэлиирим уонна ПЦР тест ыларым. Учаастагым кыра этэ, быһа холоон биэс уонча ыарыһахха сылдьарым. Хата, чугас аадырыстар этэ. Эбиэт иннинэ үөрэнэр буолан, 12 чаастан үлэлиирим.
Билигин наркологияҕа үлэлиибин эрээри, бу күннэргэ ыалдьан быстах кэмҥэ олоробун. Докумуон толоруутугар көмөлөһөбүн, анаалыс ылбатаҕым эрээри, таһарым, ыарыһахтары бэрийэрим, – диэн кэпсиир. Татьяна аймахтарыгар, төрүттэригэр миэдик идэлээх дьон элбэхтэрин бэлиэтиир. Онон эбитэ дуу, укуолу кыратыттан туруора үөрүйэх эбит. Ону бэйэтэ буолуохтааҕын курдук ылынар. Салгыы Владивостокка мэдиссиинэ университетыгар туттарсан быраас идэтин баһылыыр баҕалаах.
* * *
Түмүктээн эттэххэ, мэдиссиинэ идэтигэр үөрэнэр устудьуоннар балачча элбэх бириэмэни балыыһаҕа, быһаччы ыарыһахтары кытта атаараллар, уопутураллар, таарыйа хамнастаналлар. Атын идэлэргэ тэҥнээтэххэ, бүгүҥҥү эдэркээн дьоруойдарбыт өссө устудьуоннуур кэмнэриттэн үлэлээн саҕалыыллар. Билиҥҥи курдук дьаҥ кэмигэр дьонноругар-сэргэлэригэр көмөлөрө тугунан даҕаны кэмнэммэт. Ол курдук, күн бүгүн Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһин 371 устудьуона талан ылбыт идэтинэн өрөспүүбүлүкэ араас муннугар үлэҕэ маҥнайгы холонуутун, хардыытын оҥортуур. Үрүҥ халааттаах эдэркээн аанньалларга ситиһиилэри!
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: СИАтан