Мэҥэ Хаҥалас Маттатыгар «Мөҥүрүөннэр» кинигэ сүрэхтэниитэ буолла. Олохтоохтор сонун тэрээһиҥҥэ бэркэ өрө көтөҕүллэн туран кытыннылар.
Кинигэ төрдү-ууһу көрдөрөр, былыргы докумуоннардаах бастакы чааһын кыраайы үөрэтээччи, Саха АССР, РСФСР профтех-үөрэхтээһинин туйгуна, Саха АССР үтүөлээх учуутала, Мэҥэ Хаҥалас оройуонун, Мөҥүрүөн, Мэҥэ, Төҥүлү нэһилиэктэрин бочуоттаах гражданина Егор Александрович Захаров өр сылларга СӨ Национальнай архыыбыгар дьаныһан туран үлэлээн, кинигэ оҥорон таһаарда. Тоҕус уон сааһыгар үктэнэн эрэр ытык кырдьаҕаска кыыһа, бибилэтиэкэр идэлээх Валентина Егоровна Захарова күүс-көмө буолбут.
Үйэлээх өйдөбүнньүгү өрө аспыт кырдьаҕас учууталы үгүс ыалдьыт эҕэрдэлээтэ. Оройуон дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин, улуустааҕы үөрэх управлениетын начаалынньыга Ирина Черкашина, «Сайдам» издательство салайааччыта Марфа Лыткина, кыраайы үөрэтээччи Софья Дмитриева, Мөҥүрүөн нэһилиэгин баһылыга Иннокентий Андросов, Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтара, оҕолоро, сиэннэрэ кинигэ суолтатын ырытан санааларын эттилэр, махтаннылар.
Кинигэҕэ 1795 с. Мөҥүрүөн буолаһыгар дьаһаах хомуйуу биэдэмэһиттэн кинигэ сүрүн ис хоһооно саҕаламмыт. 1816, 1850‒1852, 1858 с. ревизскэй сказка, 1869 с. Мөҥүрүөн нэһилиэгэр сыһыарыллыбыт сирдэрэ, 1910, 1917, 1927 с. биэрэпискэ дьон-сэргэ аҕа уустарынан хас оҕолоохторо, төһө сирдээхтэрэ, баайдаахтара-дуоллаахтара ыйыллыбыт.
Егор Александрович: «Төрүччүнү үөрэтии-билии биир эрэ киһиэхэ буолбакка, бүтүн көлүөнэ олоҕор улахан суолталаах. Ханнык баҕарар киһи олоҕор үөскээбит, төрөөбүт сирэ, дьоно-сэргэтэ, кинилэр бэйэ-бэйэлэригэр сыһыаннара, бэл төрүттэрин өтөҕө, ото-маһа, уута-хаара, балыга улаханнык сабыдыаллыыр, суолу-ииһи хаалларар дииллэр. Биһиги бу үлэбит төрдүн билиэн баҕарар ааҕааччыга көмө буолуоҕа», ‒ диэн этэр итиэннэ иккис кинигэни бэлэмниир санаалааҕын иһитиннэрбитин биир дойдулаахтара ытыс тыаһынан көрүстүлэр.
Бу күн үөрэнээччилэр саҥа кинигэнэн кэмпириэнсийэ тэрийдилэр. Төрдүлэрин-уустарын уонтан тахсалыы көлүөнэҕэ тиийэ билбиттэрин-көрбүттэрин кэпсээтилэр. Онон нэһилиэккэ улахан сэргэхсийии таҕыста. Кэмпириэнсийэ түмүгүнэн алын кылаастарга Игорь Ксенофонтов, Диана, Надя Гоголевалар, Каролина Аталларова, үрдүкү кылаастарга Вова Марков, Лина Халдеева, Андрей Находкин бастыҥнарынан ааттаннылар.
Марфа ПТИЦЫНА.