Бүгүн, кулун тутар 18 күнүгэр биһиги олохпутун икки аҥы араарбыт, харааһыннарбыт, тапталлаах оҕобутун, балтыбытын, эдьиийбитин, сиэн балтыбытын, дьүөгэбитин Лидия Васильевна Андрееваны, Лидакканы сүтэрбит ыар күммүтүттэн номнуо биир сыл ааста.
Спортсменка, кик-боксер Лида 1982 сыл алтынньы 18 күнүгэр төрдүс оҕонон, игирэ аҥаара буолан төрөөбүтэ. Аграфена Степановна Андреева уонна Егор Ефимович Петров элбэх оҕолоох дьиэ кэргэнигэр дьоллоох оҕо сааһа ааспыта. Кыра эрдэҕиттэн улахан киһи курдук толкуйдаах, бэйэтэ туһунан өйдөөх-санаалаах буолан, дьиэ кэргэнин, бииргэ төрөөбүттэрин олус үөрдэрэ. Игирэтин аҥаарыттан эрдэ төрөөбүт буолан, кыра эрдэҕиттэн бырааттарын көрө-истэ, такайа сылдьара, улаатан да баран, бырааттарыгар эрэ буолбакка, доҕотторугар эмиэ оннук сыһыаннааҕа, сүбэлээн, көмөлөһөн илдьэ сылдьара. Оҕо эрдэҕиттэн спорка сыһыаннааҕа биллибитэ, ураты кытыгырас, бэйэтин кыанар оҕо этэ, өрүү спортивнай күрэхтэһиилэргэ көхтөөхтүк кыттан иһээччи.
1995 сыллаахха, Сунтаарга кикбоксинг секцията аһыллыбытыгар, Анатолий Иванович Афанасьевка дьарыктана киирбитэ, онтон ыла кини спорка олоҕо саҕаламмыта. Тренерэ Анатолий Иванович кини талааннааҕын, ураты дьоҕурдааҕын бэлиэтии көрөн, тута биир бастыҥ иитиллээччитэ буолбута. 1996 сыллаахха аан маҥнайгытын «Лоҥкур» спортивнай лааҕырга дьарыктанан баран, күһүнүгэр, баара-суоҕа 13 саастаах сылдьан, өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр кыттыбыта. Ол күрэхтэһиигэ төһө да кыайтардар, кикбоксинг курдук ыарахан спорт көрүҥэ хайдаҕын этинэн-хаанынан билбитэ. Онтон ыла дьаныардаахтык дьарыктанан барбыта, хотторуу хомолтотун билбэт буолбута. Кини аата Саха сирин спордун эйгэтигэр киэҥник биллибитэ. Ийэтэ Аграфена Степановна өрүү аттыгар этэ: күрэхтэһиигэ да, спортивнай лааҕырга да буоллун, наар кыыһын арыаллаан, көмөлөһөн илдьэ сылдьара. Оскуоланы бүтэрэригэр, хайыы-үйэ Россия сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнэ этэ, үгүс ситиһиилээҕэ, дойдубут киин куоратыгар Москваҕа көһөн, Марк Ионович Мельцер «Китэк» спортивнай кулуубугар дьарыгын салҕаабыта.
Аан дойду кикбоксиҥҥа алта төгүллээх чөмпүйүөнэ, аан дойду боксаҕа чөмпүйэнээтин боруонса призера, кикбоксиҥҥа Европа чөмпүйүөнэ, Россия боксаҕа уонна кикбоксиҥҥа элбэх төгүллээх кыайыылааҕа, боксаҕа норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, кикбоксиҥҥа Россия спордун үтүөлээх маастара – бу барыта биир киһи, биһиги Лидабыт ситиһиитэ.
Салгыы бэйэтин сатабылын, билиитин-көрүүтүн, спорка ситиһиитин саха оҕолоругар тиэрдээри, чаҕылхай спортсменнары таһаараары, элбэх ыра санаалаах Дьокуускайга Москваттан көһөн кэлэн, тренеринэн үлэтин саҕалаабыта. Үгүс сыаллаах-соруктаах, былааннаах этэ, бу маны барытын биир түгэн туора соппута – итирик туруктаах суоппар суол быһылааныгар суорума суоллаабыта. Ама да кыһыйбыт, абарбыт иһин, оҕобутун туох төннөрүө баарай? Дьылҕа хаан сороҕор олус тыйыс буолар. Билигин Лидаккабыт үөрэн-көтөн, саҥаран-иҥэрэн, истиҥник мичээрдээн киирэн кэлиэх курдук…
Лида төһө да кытаанах спорт көрүҥүнэн дьарыктаннар, рингэҕэ ыарахан сутуруктаах спортсменка быһыытынан билиннэр, олус сэмэй уонна киһи сөҕүөх курдук, боростуой майгылааҕа. Хаһан даҕаны дьоҥҥо кыыһыра, кыйытта, куһаҕаны саныы сылдьыбыта диэн суоҕа, наар көмөлөһөр, дьону үөрдэр эрэ санаалаах, сырдык, ыраас киһи этэ. «Женская гордость», «Женщина мира» диэн бириэмийэлэр лауреаттара буолбута – бу чаҕылхай туоһута.
«Этэ» диэн суруйар олус ыарахан… Лида курдук үөрунньэҥ, элэккэй санаалаах киһи өссө да олох олоруохтаах, норуотугар, дьонугар күүс-көмө буолуохтаах, элбэҕи айыахтаах-тутуохтаах, ситиһиэхтээх этэ. Күн курдук сырдык, элэккэй, аһыныгас санаалаах киһибит биһиги кэккэбититтэн соһумардык барбыта номнуо биир сыл ааста, баҕар бу орто дойдуттан ордук үчүгэй дойдуга сылдьара буолуо диэн, бэйэбитин уоскутунабыт.
Тапталлаах оҕобутун, эдьиийбитин, балтыбытын, дьүөгэбитин Лиданы өрүү ахта сылдьабыт, кини туһунан санаабатах күммүт суоҕун кэриэтэ. Кылгастык, ол эрэн, олус чаҕылхайдык олорон ааспыт олоҕуҥ, эн спорка ситиһиилэриҥ үгүс саха оҕолорун, эн үөрэнээччилэргин саҥаттан саҥа, үрдүк чыпчаалларга кынаттыахтара диэн эрэнэбит. Күндү оҕобут, эн өрүү биһиги аттыбытыгар бааргын…
Ийэтэ Аграфена Степановна, аҕата Егор Ефимович, бииргэ төрөөбүттэрэ, аймахтара, бииргэ дьарыктаммыт оҕолоро.