Амма Наахара нэһилиэгэр Үлэ сыла үөрүүлээхтик аһылынна. Бу сыл арыллыытыгар Үлэ Дьоруойа Петр Ионович Яковлев 100 сылын хайдах бэлиэтээбиттэрин манна ааҕыҥ.
Амма улууһугар олунньу 22 күнүгэр 100 сыл анараа өттүгэр Социалистическай Үлэ Дьоруойа, Аҕа дойду улуу сэриитин бэтэрээнэ Петр Ионович Яковлев күн сирин көрбүтэ.
Олунньу 22 күнүгэр, Үлэ Дьоруойа Петр Ионович Яковлев төрөөбүт күнүгэр сөп түбэһиннэрэн, Амма Наахара нэһилиэгэр Үлэ сыла үөрүүлээхтик арылынна. Бу күн тэрээһиннэр сарсыардаттан саҕаланнылар.
Ол курдук, кэлбит ыалдьыттар олохтоох оскуола түмэлигэр сырыттылар, Дьоруой боруонса бюһугар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар, кини аатын сүгэр орто оскуола үлэтин-хамнаһын кытта билистилэр. Оскуолаҕа алын кылаас уолаттара олус үчүгэйдик Дьуонабыска анаммыт олохтоох поэттар хоһооннорун бэрт дорҕоонноохтук ааҕаннар ыалдьыттары сөхтөрдүлэр. Үөрүүлээх аһыллыы бары ирдэбиллэри тутуһан туран Е. И. Григорьев аатынан спортивнай саалаҕа ыытылынна.
Сценаҕа Дьуонабыс олоҕун суолун көрдөрөр театрализованнай дьүһүйүү буолла. Дьоруой сулуһа кэлиитэ хайдах курдук долгутуулааҕа бүгүн эмиэ көһүннэ. “Үлэ-чиэс, үлэ-албан аат”, “Народ и партия едины”, “Оскуола-производство-үрдүк үөрэх” диэн оччотооҕу кэмҥэ күргүөмнээх үлэҕэ ыҥырар аалай кыһыл былакааттар ыйаммыттар. Бу барыта – кыайыылаах үлэ сылларын санаталлар. Олохтоохтор үлэни айхаллыыр ырыалара-тойуктара, кэлбит ыалдьыттар эҕэрдэ тыллара дьоро күнү киэргэттэ. Ол курдук, нэһилиэк дьонун үөрүүтүн үллэһиннилэр Ил Түмэн дьокутаата Руслан Федотов, улуус баһылыга Николай Архипов, улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Софья Александрова, баһылыгы социальнай боппуруостарга солбуйааччы Саргылана Борисова, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччыта Ион Кононов, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин духуобунай сайдыы отделын салайааччыта, “Амма түмсүү” бэрэссэдээтэлэ Ньургуйаана Илларионова, ХИФУ доцена Любовь Кузьмина, ону сэргэ Петр Ионовиһы кытта бииргэ үлэлээбит, ииппит-такайбыт үөрэнээччилэрэ, аймах-билэ дьоно.
“Мин бэйэм Петр Ионовиһы көрбүт дьоллоохпун. Оччолорго биһиэхэ эдэр дьоҥҥо кини үлэҕэ-хамнаска ирдэбиллээх киһи диэн өйдөөн хаалбыппын. Билигин көлүөнэ дьон Үлэҕэ Дьоруойбут аатын өрө тутуохтаахпыт, суолдьут сулус оҥостуохтаахпыт. Онон бу өрөгөйдөөх 100 сыллаах үбүлүөйүн бары бииргэ түмсэн, олус диэн тэрээһиннээхтик, кэлэр кэнчээри ыччаппытыгар өйдөбүнньүк буолар гына түмсэн тэрээһиннэри ыытыахтаахпыт. Петр Ионович дьиҥ үлэтинэн-хамнаһынан тахсыбыт киһи. Кини үс төгүл Үрдүкү Сэбиэт дьокутаатынан талыллан үгүс үлэни Амма улууһугар эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ улуустарыгар кытта ыыппыта. Үс төгүл Ленин уордьанынан наҕараадаламмыта, Дьуонабыс уһулуччу киһитин көрдөрөр. Онон аммалар чахчы да кининэн киэн туттуохтаахпыт. Биһиги “Лээги” түмсүү сыл аайы кулун тутарга төрөөбүт дойдубутугар массыынанан айаны оҥоробут. Аан бастакынан тахсан Кыайыы күнүн бэлиэтиибит. Быйылгы десаммытын Петр Ионовичка аныырга диэн быһаарыныы ылынныбыт уонна оннук тэринэн тахсыахпыт. Маны сэргэ бэйэм бу 100 сыллаах тэрээһиҥҥэ нэһилиэккэ 100 000 солкуобай көмөбүн аныыбын уонна дьоммун-сэргэбин бука бары Дьуонабыспыт үбүлүөйүн күргүөмнээхтик, бары бииргэ түмсэн ыытыаҕын диэн ыҥырабын”, – диэн норуот дьокутаата Руслан Еремеевич баҕа санаатын тириэртэ.
Тэрээһиҥҥэ Петр Ионович хаан аймахтара кэлэннэр эмиэ эҕэрдэ тылларын этэн, баҕа санааларын тириэрдэн бардылар. Ол курдук Дьокуускайтан Варвара Васильева чугас дьонун кытта кэлэн эдьиийдэрэ, Петр Ионович балта Елена Дмитриевна Леонтьева оҥорон хаалларбыт альбомун, ахтыылары олохтоох түмэлгэ туттардылар. “Эдьиийбит олус улахан үлэни оҥорон хаалларбыт эбит. Ол курдук, сэдэх хаартыскалар, докумуоннар бааллар. Ону барытын түмэн баран аны сайын буолар ыһыахха аҕалан туттарар баҕа санаалаахпыт. Бүгүн наһаа үчүгэй тэрээһин буолла. Онон аймахтар ааттарыттан Амма улууһун уонна нэһилиэк дьаһалтатыгар, олохтоохторго барҕа махталбытын тириэрдэбит”, – диэн этэр Варвара Семеновна. Амма Наахараҕа быйылгы сыл Үлэ сылынан биллэрилиннэ уонна ону кэрэһэлиир бэлиэ былааҕы өрө күөрэттилэр. Сыл чэрчитинэн уонна Дьуонабыс 100 сыллаах үбүлүөйүнэн нэһилиэк бары тэрилтэлэрэ, уопсастыбаннай түмсүүлэрэ 100 үтүө дьыаланы оҥоруохпут диэн альбом-араапар ылыннылар. Сылы үөрүүлээхтик аһыыга олохтоох поэт Дмитрий Максимов “Өнньүөһүм үрдүгэр күн көрдө” диэн хоһоонугар композитор Егор Неустроев-Тулуйхан суруйбут саҥа ырыата сүрэхтэннэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбата сайдарыгар киллэрбит кылааттарын иһин Ил Түмэн сис кэмитиэттэрин Бочуотунай грамоталарынан Дьуонабыстыын биир кэмҥэ үлэлээбит бэтэрээннэр: Антипин Юрий Николаевич, Васильев Василий Васильевич, Гаврильева Нина Романовна, Пахомов Прокопий Александрович, Пахомова Алексея Дмитриевича, Степанов Егор Васильевич, Устинова Мария Павловна уонна ситиһиилээхтин үлэлии-хамсыы сылдьар Амма Наахара бэтэринээринэй пуунун сэбиэдиссэйэ Устинова Альбина Михайловна, бэтэринээринэй быраас Егоров Юрий Алексеевич, ХИФУ доцена, культурология билимин хандьыдаата, П.И. Яковлев түмэлин тэрийбит Кузьмина Любовь Аркадьевна наҕараадаланнылар.
Аграфена Матвеева
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова
Хаартысканы: ааптар А.Матвеева тиксэрдэ.