Соторутааҕыта буолан ааспыт Өрөспүүбүлүкэ Аҕаларын сийиэстэригэр Ньурба улууһуттун 20 делегат кэлэн кыттыбытыттан биирдэстэринэн ыраах Хатыы бөһүөлэгиттэн 11 оҕо аҕата Алексей Сергеевич Васильев буолар.
Татьяна Маркова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/
Васильевтар – Ирина Ивановна уонна Алексей Сергеевич бэйэлэрин 3 оҕолоругар эбии 8 оҕону иитэ ылан, билигин 11 оҕолоох улахан дьиэ кэргэн буолан олороллор.
Барыта игирэчээннэртэн саҕаламмыта. Бастаан төрөппүттэрин көрүүтэ-истиитэ суох хаалбыт кыракый, аҕыс ыйдаах игирэ кыргыттары иитэ ылбыттара. Улуус эппиэкэлэрэ, оҕону ылан иитиэхтэрин, көрүөхтэрин-истиэхтэрин сөп диэбит эрэнэр ыалларыгар, арааһа, бастакынан биллэрэллэрэ буолуо. Биллэн турар, Васильевтар балачча толкуйдаан, дьиэ кэргэҥҥэ оҕолуун-улаханныын бары сүбэлэһэн баран, игирэлэри ыларга быһаарыммыттара.
“Биһиги ылбатахпыт эбитэ буоллар, барахсаттары ханна эрэ детдомҥа ыытыахтара этэ буоллаҕа… Кырачааннары бука бары олус аһыммыппыт, көрөөт да сөбүлээбиппит…”, — диир ыал аҕата.
Ити курдук, кинилэр, исписэлиистэр тиэрминнэринэн эттэххэ, “оҕо иитэ ылбыт ыал” буолбуттара. Олоххо да оннук дии, икки баар буоллаҕына – үһүс кэлэр, онтон төрдүс, бэһис…
Билигин Васильевтар 6 уол, 5 кыыс — уопсайа 11 оҕолоох улахан дьиэ кэргэн. Улахан кыыстара Елизавета үөрэхтэнэн, ыал буолан, сиэн бэлэхтээтэ. Дьокуускайга олорор. Улахан уол Мариван устудьуон. Онтон кыралар – алта оҕо бары оскуола, оҕо саадын дьоно.
Алексей Сергеевич бэйэтэ 9 оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ улааппыт, Ирина Ивановналаах эмиэ бииргэ төрөөбүт алталар.
—Киһи оҕоҕо ылларар, син-биир бэйэҥ оҕоҥ буолар, — диир ыал аҕата.
Кини “Баппаҕаайы” уонна Степан Васильев аатынан сопхуостарга идэтинэн өр сыл суоппардаабыта, олохтоох оскуолаҕа завхозтаабыта, уонча сыл тиэйэр-таһар үлэҕэ ИП-ламмыта. Билигин, элбэх оҕолонон, биллэн турар, улахан дьиэ кэргэн хаһаайыстыбатын көрөр-истэр. Оттон ыал ийэтэ Ирина Ивановна Хатыы оскуолатыгар саха тылын, литературатын учуутала, оҕолору олох бары мындырдарыгар үөрэтэр. Оҕолор үөрэххэ, спортка, уус-уран самодеятельноска ситиһиилэнэллэриттэн дьонноро үөрэллэр. Бука бары нэһилиэктэрин, улуустарын олоҕор көхтөөхтүк кытталлар. Алтыс кылаас үөрэнээччитэ Игорь быйыл биир дойдулаахтара Буулдьа Баһылай бирииһигэр сүүрүүгэ оҕолорго II миэстэ буолан үөртэ. Кини Любамиралыын хайыһарга эмиэ үчүгэйдэр, оскуола сүүмэрдэммит хамаандатыгар бааллар. Ганя дуобакка, саахымакка ситиһиилээх. Оҕолору бу, дьиэ кэргэн сөбүлүүр дьарыгар — дуобакка, саахымакка дьиэлэригэр аҕалара бэйэтэ эрчийэр. Игирэ кыргыттар эмиэ дуобаттыыллар, ону таһынан, оҕо саадын бастыҥ ырыаһыттара, солистара, араас куонкурустар лауреаттара. Оҕолор олимпиадаларга, НПК-ларга мэлдьи кытталлар.
— “Ким үлэлиир – ол байылыаттык олорор!” — диэн быраабылалаахпыт. Оҕо барытын сатыахтаах. Кини көрөн үөрэнэр. Ол иһин, биһиги оҕолорбутун бука барыларын илдьэ сылдьабыт – үлэ буоллун, сынньалаҥ буоллун – бары бииргэбит. Дьиэ кэргэн бэдэрээтинэн хас сайын аайы окко лааҕыр аһабыт. Былааммытын толорон, улууска кыайыылааҕынан тахсыбыппыт.
Улахан дьиэ кэргэн сүөһүлээх-астаах буоллаҕына сатанар. Уонтан тахса хороҕор муостаах, онтон аҕыһа ыанар ынах уонна сылгы, биэ. Оҕолорбутун бэйэ бородууксуйатынан аһатабыт: эт, үүт-сүөгэй, суорат, сарсыарда аайы күөрчэх… Бултуубут-балыктыыбыт. Дьиэ үлэтигэр кыыс-уол үлэтэ диэн араарбаппыт. От-мас үлэтэ, сүөһү уулатыыта, муус ылыыта… Тыа сиригэр үлэ элбэх. Бары бииргэ сир астыыбыт, оҕуруот, сибэкки олордобут. Билигин, оҕолор көҕүлээннэр, улууспут эппиэкэтэ тэрийбит “Ийэм, аҕам – спортивнай дьиэ кэргэн!” хаартысканан куонкуруска кытта сылдьабыт, — диир Алексей Сергеевич.
“Аҕыстан алта оҕоҕут – оскуола, оҕо саадын дьоно. Кыһын-сайын, саас-күһүн кэтэр таҥастарын-саптарын, үөрэх тээбиринин игин барытын хайдах, хантан булан ылан хааччыйаҕыт?”, — диэн ыйытыыбар ыал аҕата:
—Барытын Дьокуускайтан ылабыт. Үксүн эдьиийдэрэ сүүрэн-көтөн, атыылаһан, ыытар. Чугас аймахтарбыт көмөлөһөллөр. Быйыл Ил Дархаммыт дьаһайыытынан, аҕыс миэстэлээх микрооптуобус биэрэннэр, үөрүүбүт үгүс. Суол баарыгар, төһө да 13 чаас айаннаатарбыт, куоракка кэлэрбит-барарбыт үгүс. Биһиги Хатыыбытыгар, ол эрээри, ардах түстэҕинэ – суол суох… Уопсайынан, Дьокуускайга бааза курдук туттуохпутун, элбэх оҕолоох ыалга уһаайба биэрэллэрэ буоллар, диэн баҕалаахпыт. Сотору оҕолор улаатан үөрэххэ барыахтара, ким эрэ Дьокуускайга олохсуйуо, наар куортамнаан олоруохтара дуо?!,— диэн, Алексей Сергеевич, оҕолор тустарыгар ырааҕы көрөн, мин санаабар, саамай сөпкө толкуйдуур.
Васильевтар 1991 сыллаахха тутуммут 12×9 кээмэйдээх дьиэлэригэр олороллор, быйыл аҕалара, уолаттарын көмөлөһүннэрэн, иккис этээс туттар былааннаах. Бу барыта – оҕолорго үчүгэй усулуобуйаны тэрийэр туһугар.
Дьиэ кэргэн аҕатын-ийэтин үлэлэрэ, ити курдук, муҥура суох элбэх. Ол иһин, “оҕо иитэ ылбыт ыал” үлэтигэр ыстаас ааҕыллара, Үлэ киниискэтигэр суруллара буоллар, пенсияҕа эбии буолуох этэ, диэн баҕа санаатын тиэрдэр элбэх оҕо аҕата.
«Оҕолорбут бэйэлэрин сөбүлүүр идэлэрин сөпкө тайанан, үчүгэй үлэһит, дьону өйүүр, өйдүүр, дьоллоох дьон буола улааталларыгар баҕарабыт», — диэн санаалаахтар Ирина Ивановна, Алексей Сергеевич Васильевтар.
Татьяна Маркова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru