«Өлбүт» сири тилиннэрэр ороскуота суох, судургу ньыманы туһаныҥ

Бөлөххө киир:

Эҥсиэли хочотугар сэбиэскэй былаас эстиэҕиттэн быраҕыллан сыппыт бааһына өҥө-түүтэ баара эрэ биэс сыл иһигэр уларыйда, тубуста. Көлөппүнэтэ сүттэ, тууһа симэлийдэ. Ол оннугар ача күөх анньан, мэччирэҥ үөскээн, сүөһү-сылгы тоҕуоруста. Тоҕо, туохтан маннык буолла?

Гавриил ВИНОКУРОВ, Нам, Модут. edersaas.ru анаан.


Буркун от (нууччалыыта – донник). Биир ыһыынан маннык түмүгү ситиһиэххэ сөп эбит. Үгүс үбэ, элбэх эрэйэ суох. Уоҕурдуу кутарга, нүөлсүтэргэ, күрүөлүүргэ, көрөргө-истэргэ ороскуотурбаккын. Өлбөт мэҥэ ото аһылыгын салгынтан ылар, уутун дириҥ сиртэн оборор буолан тулуура сөҕүмэр, күүһэ сүр. Курааны, тууһу, тэпсилгэни билиммэт мүөттээх, эмтээх от туһунан Тимирязев, Прянишников үйэ анараа өттүгэр суруйбуттара.

Арай, биһиги аныгы агрономнарбыт ону «умнубуттар», академикка тиийэ утаран, билиммэккэ кэллилэр эрээри, иэдээн төрдө-төрүөтэ буолар көлөппүнэ сүппүтэ чахчы, тараҕай бааһына кырыһырбыта кырдьык. Экологтарбыт көстөр эрэ эйгэнэн муҥурданаллар, хорутуллар араҥа уонна ирбэт тоҥ икки ардыларыгар баар, сайын ирэр халыҥ араҥа төһө үлүгэр дьиппинийэн, ыараан сытарын көрбөттөр.

Үрдэ туус тураҥ, анна үйэ аҥаара тиэхиньикэ тэпсибит чиҥ, кытаанах араҥа, ол араҥа анна ирбэт тоҥ «өлбүт» буору буркун от тобулу көтөн киирэн, ирбит буорга силис тардар, азоту мунньунар. Өлбөт мэҥэ ото буору көпсөтөн, үрүт буору сир түгэҕин кытта силбээн, уу-салгын, үөн-көйүүр сырыырҕаан, хараҥа буор хамсаан, тиллэн барар. Бу буркун от көмөтүнэн быйаҥы оҥорор микроорганизмнары, үөнү-көйүүрү үксэтэр ньыма айылҕа бэйэтин киэнэ эбээт! Химия кутан, ибили тиэрэн үүннэрэр үйэ ааспыта. Уматык ыарахана, тиэхиньикэ тиийбэтэ атын суолу талларбат. Мөкүнү үтүөнэн кыайар, туох баар тыыннаах күүстэри түмэр, холбуур, үлэлэтэр судургу ньыманы туттубат буолуу буруйга тэҥнээх!

Кэлэр кэнчээри сүһүөх ыччаттарбытыгар күөх кырыһы, быйаҥнаах бааһынаны хаалларар ытык иэспит, буруйбутун боруостуур соҕотох суолбут буоларын Айылҕам этитэр. Бар дьонум, агроном атастарым, учуонай убайдарым, кэс тылбын кэрэхсээҥ, аман өспүн аахайыҥ!

Гавриил ВИНОКУРОВ, Нам улууһун Модут нэһилиэгин олохтооҕо.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0