Хайыах баҕайыный? Ок-сиэ, төрөөбүт дойдубут киин куоратыгар дьоллоох Дьокуускайга сылайбыт төбөнү саатар биир чаас ууран сынньата түһэр хос дуома көстүбэтэ диэн тугун баҕас ыараханай?
Нарыйа кыыс оскуолатын бүтэрэн, ситии-хотуу аттестатын ылан, үөрэх туттарса куоракка кэлбитэ. Дьокуускай кинини сыралҕан куйааһынан тоһуйбута. Бу иннинэ куоракка хаһан да сылдьыбатах кыыс тугу билээхтиэй?
Чопчу бу үөрэххэ туттарсыам диэн сыала-соруга да суох, олорор ыала да суох этэ. Өскөтүн хайа да үөрэххэ киирбэтэҕинэ, дойдутугар төннөрүгэр харчыта эмиэ суох.
Эрдэ тулаайах хаалан, ийэтэ остуорас хамнаһыгар соҕотоҕун ииппитэ. Кини Булуҥ оройуонун Тиксииттэн сылдьара. Баһа батарынан, аҕыйах ыйдаах бэрэдэбиэс кууруһугар киирбитэ. Түһэр, хонор сирэ суох буолан, ускул-тэскил сылдьыбыта. Арыт автовокзалга, аэропорка, сороҕор өрүс пордугар хоноро.
Ол сылдьан, биир күн оробуочай уолу кытта билсэ охсон, кини олорор хоһугар барсыбыта. Онно олорон, кууруһун бүтэрэн, бородуукта маҕаһыыныгар атыыһытынан киирбитэ. Икки-үс ый үөрэ-көтө үлэлээбитэ. Син дьиэлээх-уоттаах курдук сананан сылдьыбыта. Саҥа билсибит уола Гоша «кэргэннии буолуох» диэн тылы биирдэ да эппэтэҕэ. Оннук ыраас, килбик таптал да суох этэ. Кэлин киһитэ үлэтиттэн хойутаан, арыгы сыттаах кэлэр буолбута. Гоша күн-түүн холуочуйара элбээн испитэ. Сороҕор бытыылкалаах кэлэн: «Миигин кытта иһис» диэн күргүйдүүрэ, ыгара-түүрэрэ. Кыыс бу дьиэттэн куотуон баҕарара да, барар сирэ суох буолан олорбута.
Санаатын сайа этэн, истиҥник сэһэргэһэр дьүөгэтэ да суоҕа. Онон, кыра-кыралаан аһыы утаҕы амсайар буолбута. Оннук сылдьан арыгыга дөбөҥнүк ылларбытын бэйэтэ да билбэккэ хаалбыта. Үлэ да үлэ буолбатаҕа. Хас эмэ күнү супту борогууллаан, үлэтиттэн уһуллубута. Киһитэ буолуохсут арыгыга сутуйан баран, дойдутугар Аммаҕа баран хаалбыта. Кыыс эмиэ сир-халлаан икки ардыгар чороҥ соҕотох туран хаалбыта.
Куорат иһээччи дьахталларын кытта куодарыһан, онно-манна хонон, түүнү-күнү билбэккэ иһэ-аһыы сылдьыбыта. Бэйэтэ бас билэр кыра муннуктааҕа эбитэ буоллар, бэйэ бодотун тардынан, үлэ булан дьон тэҥинэн сылдьыа эбитэ буолуо да, оннук дьол киниэхэ тосхойботоҕо.
«Киһи-санаа кулута» диэн бэргэнник да этэллэр эбит. Оннук муна-тэнэ сырыттаҕына, Ольга диэн нуучча дьахтара куорат киинигэр олорор инбэлиит, иһэр-аһыыр Сэргэй диэн киһиэхэ аҕалбыта. Дьиэлээх хаһаайын дьахталлары үөрэ-көтө көрсүбүтэ. Хантан эрэ кыра харчы сыыһа хомуйан, биир бытыылка арыгыны уонна хара килиэп ылан көрсүһүүлэрин бэлиэтээбиттэрэ. Сити курдук бу дьиэҕэ Нарыйа кыыс олоро хаалбыта.
Үлэ диэн суох. Прописката суох киһини ким үлэҕэ ылыай? Уулуссаҕа көрдөххө, кир-хах, дьүһүн-бодо буола сылдьар дьон бу да дьиэни тумнан ааспат этилэр. Түүнү быһа иһэн-аһаан, күнү быһа утуйан эрэ тахсаллара. «Айдааран ыалларбытын мэһэйдиибит» диэн куойаларыгар-маҥкыларыгар оҕустаран да көрбөттөр этэ.
Хаарыан эдэркээн сибэкки курдук кыыс олох очурдарын кыайан туораабакка манныкка тиийбитэ киһи уйулҕатын хамсатар. Нарыйа испэтэх күнүгэр күлэн-үөрэн, таҥнан-симэнэн, оҥостон кэбистэҕинэ чыҥха атын киһи буола түһэр. Нарыйа барахсан дьиэлээх хаһаайыҥҥа син балачча олорбута. Сэргэй дэлби арыгылаан, сотору суорума суолламмыта. Күн тура-тура эмиэ муннук сыыһа көрдөнөрө. Ол сылдьан Дьэбдьиэй диэн эмээхсинниин билсэн, дьиэ көрөөччүнэн киниэхэ үлэҕэ киирбитэ. Дьэбдьиэй биир хостоох кыбартыыралааҕа. Кини кыыһы көрөөт сөбүлээбитэ. Дьиэни-уоту сууйан-сотон, дьиэ дьэргэс гына түспүтэ. Аһы-үөлү минньигэстик астыыра. Туттара-хаптара түргэнэ-тарҕана сөбүлэппитэ. Эмээхсин кыыһы төрөппүт оҕотун курдук саныыра. Кийиит гыныан бэркэ баҕаран, таайын уолун сыбааттаан ыал оҥордо.
Оҕолор мурун бүөтэ кыыстанан, аныгы оҕону эбэтин аатынан Дуняша диэн ааттаатылар. Дуняшаттан күннэрэ-ыйдара тахсар. Нарыйалаах Дьулус дьиҥнээх тапталы билэн, олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылыыллар, дьон-сэргэ махталын ылаллар.
Александра КАРДАШЕВСКАЯ-ХАРЫСТААНА