Соторутааҕыта «Саха» НКИХ «Тэтим» Саха араадьыйата оскуола оҕолоругар анаан тэрийбит «Кыайыы сулуһа» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруһун түмүктээтэ.
edersaas.ru
Суолталаах тэрээһин Улуу Кыайыы 75 уонна Саха араадьыйатын 90 сыллаах үбүлүөйдэригэр ананна.
Мин куонкуруһу тэрийээччилэри уонна кыттааччылары кытта кэпсэтэн, кинилэр санааларын иһиттим.
Оҕолор баҕаран туран кытыннылар
Куонкуруска 50-тан тахса үлэ киирбит. Бу туһунан «Тэтим» Саха араадьыйатын дириэктэрэ Николай Бэстиинэп маннык кэпсээтэ:
— «Кыайыы сулуһа» бырайыагы олунньуга толкуйдаан, бплаһыанньатын оҥорон, өрөспүүбүлүкэ оскуолаларынан ыыппыппыт. Бастатан туран, ирдэбилбит – 5 мүнүүтэлээх биэриигэ кыттааччылар Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыыны ылбыт аймахтарын эбэтэр биир дойдулаахтарын туһунан муусуканан доҕуһуоллаан, кыра интервьюлаан, быһата, бэлэм араадьыйа биэриитин оҥорон ыытыахтаах этилэр. Онон балаһыанньаны барытын лоп-бааччы тутуһан, биирдиилээн үлэлэргэ кыайыылааҕынан Өймөкөөн улууһун Г.А. Кривошапкин аатынан орто оскуола 5 кылааһын үөрэнээччитэ Данил Кривошапкин буолла. 2-с миэстэҕэ Горнай улууһун Бэрдьигэстээҕиттэн 6 кылаас үөрэнээччитэ Мичийэ Лю-Фа тигистэ. 3 -с миэстэҕэ Нам улууһун Арбыныттан 2-с кылаас үөрэнээччитэ Сандаара Иванова бэлиэтэннэ.
Бөлөҕүнэн үлэҕэ: 1 миэстэ — Үөһээ Бүлүүттэн «Тускул» Оҕо айар киинэ (салайааччылар Анна Григорьева, Майя Захарова, Мария Адамова). 2 миэстэҕэ Горнай улууһуттан Л.Е. Лукина аатынан Оҕо айар киинин «Аргыс» теле-араадьыйа устуудьуйата (салайааччы Дария Дьяконова) тигистэ. 3 миэстэҕэ Дьокуускай куораттан Ф.И. Авдеева аатынан Оҕо айар киинин «Медиаблоггинг» куруһуога (салайааччы Нюргуяна Егорова) таҕыста. «Истээччилэр биһирэбиллэрэ» анал бирииһинэн Ньурба улууһун Маалыкайыттан 4 «а» кылаас үөрэнээччитэ Антон Кириллин наҕараадаланна. Кыайыылахтарга сыаналаах бириистэри туттардыбыт. Ол курдук, «Чистюля» клининговай хампаанньа туруорбут планшета Өймөкөөн улууһун Төрүтүгэр Данил Кривошапкиҥҥа барда. «Бичик» кинигэ кыһата туруорбут 5 000 солкуобайдаах сэртипикээтэ Үөһээ Бүлүүттэн «Тускул» Оҕо айар киинигэр тиийэҕэ. Оҕолор наһаа баҕаран туран кытыннылар. Бу куонкуруһунан тохтообоппут. Саха араадьыйатын 90 сылынан өссө биир улахан куонкурус буолаары турар. Онон оҕолору бу куонкурус балаһыанньатын эмиэ кэтэһиҥ диэн ыҥырабын.
Түгэнинэн туһанан, «Саха» НКИХ генеральнай дириэктэригэр Олег Марковка, куонкуруһу сүрүннээччи Ньургустаана Филипповаҕа, режиссердарга Екатерина Голиковаҕа, Юрий Чекуровка, таһаарааччы эрэдээктэргэ Христина Самсоноваҕа өйөбүллэрин иһин барҕа махталбытын тиэрдэбит. «Кыайыы сулуһугар» дьүүллүүр сүбэттэн ураты бэрт элбэх айар үлэһит үлэлээтэ. Кинилэргэ эмиэ махтал бастыҥа буоллун!
Өймөкөөн уонна Горнай улуустарын Павловтара
Кыайыылаах Данил Кривошапкин Өймөкөөн улууһун Г.А. Кривошапкин аатынан Төрүт орто оскуолатын туйгун үөрэнээччитэ. Кини үлэтин Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕар, хос эһээтигэр Александр Степанович Павлов кэриэһигэр анаабыт. Данил Кривошапкин куонкуруска хайдах кыттыбытын туһунан бу курдук кэпсээтэ.
— Мин хос эһэм 1924 сыллаахха Горнай оройуонун Бэрдьигэстээх нэһилиэгэр “Өлөн” диэн учаастакка төрөөбүт. 1942 сыллаахха баара суоҕа 18 сааһыгар ыҥырыллыбыт. Кини Бастакы Украинскай фронт стрелковай дивизия полкатыгар станковай пулемет хамандыыра эбит. Львов куораты, Карпат хайаларыгар Чехословакияны босхолооһун уоттаах сэриитигэр сылдьыбыт. Младшай сержант Александр Павлов Аҕа дойду сэриитигэр хорсуннук сэриилэһэн, «За отвагу” уонна “За боевые заслуги” диэн мэтээллэринэн наҕараадаламмыт.
Араадьыйа куонкуруһугар хос эһээм туһунан матырыйаал хомуйан кыттыыны ыллым. Ыраах Тымныы Полюһуттан – Өймөкөөнтөн эһээбинээн Александр Александровичтыын Горнайдааҕы аймахтарбытын кытта сибээстэспиппит. Онон икки улуус Павловтара – Александр Степанович Павлов хос сиэннэрэ чугас киһибит туһунан бэрт элбэҕи биллибит. Араадьыйаҕа кыттарбар тэхиньиичэскэй үлэтин (муусукатын таҥыытын, эһээбин кытта кэпсэтиибин) эдьиийим, 11 кылаас үөрэнээччитэ Ася Кривошапкина оҥорон көмөлөспүтэ. Мин кыайбыппар наһаа үөрдүм. Кыайыам эрэ дии санаабатаҕым. Бу куонкурус бэйэм кыахпар эрэли үөскэттэ.
Кыайыы көтөллөөх «Тускул»
«Кыайыы сулуһугар» бөлөҕүнэн кыттыыга 1-кы миэстэлээх Үөһээ Бүлүүтээҕи «Тускул» Оҕо айар киинин графическай дизайнын куруһуогар 15 уол, биир кыыс дьарыктанар. Оҕолор эйгэлэрэ киэҥ. Бу иннинэ Арктикаҕа аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи мультипликационнай киинэлэр күрэстэригэр бочуоттаах 3 миэстэҕэ тиксибиттэр. «Кыайыы сулуһа» биэриигэ күрэс биллэриллибитин истэн, кыттыыны ыларга санаммыттар. Куонкурус туһунан салайааччы Анна Григорьева санаатын бу курдук үллэстэр:
— Куонкуруска бэйиэт Петр Тобуроков кэргэнэ Евгения Ноговицына сэрииттэн төннүбэтэх биэс бырааттыы Федоровтар тустарынан ахтыытыгар олоҕуран кыттыбыппыт. Бу маннык куонкурустары тэрийии олус наадалаах.
Оҕо Ийэ дойдутугар бэриниилээх буолуутун иитэри ааһан, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр биир дойдулаахтара кыттыбыттарын билэ улаатар. Куонкуруска кыттыбыт үгүс улуус оҕолоро наһаа нууччалыы тартарыылаах саҥаралларын бэлиэтии иһиттим. Ордук дьоруойдарын ааттарын этэллэригэр ол биллэн ааһар. Ону уһуйааччылар болҕомтоҕо ылалларыгар баҕарыам этэ.
Бэрдьигэстээх Мичийэ Лю-фата
Аата интэриэһи тардарын ааһан, бу кыысчаан саллаат суругун хайдахтаах курдук ыраастык, иэйиилээхтик, кырдьыктык биэрбитин үгүс истээччи сэргии истибитэ чахчы.
6-с кылаас үөрэнээччитэ Мичийэ Лю-фа дьарыктанар «Аргыс» теле-устуудьуйата Людмила Лукина аатынан Эбии үөрэхтээһин киинин иһинэн 1994 сылтан үлэлиир. Киин 20-тэн тахса куруһуогуттан биирдэстэринэн «Аргыс» буолар. Куруһуок салайааччыта Дария Дьяконова бу курдук кэпсиир:
— Биһиги «Дууһаны долгутар саһарбыт суруктар» диэн бырайыгынан үлэлиибит. Ити Мичийэ курдук куруһуок кыттаачылара 15 суругу ааҕаллар. Суруктары биирдиилээн дьонтон, мусуойтан, бэчээттэммит кинигэлэртэн булбуппут. Оҕолор уоттаах сэриигэ сылдьыбыт саллааттар суруктарын наһаа үчүгэйдик, киһи дууһатыгар киирэрдии долгутуулаахтык ааҕаллар.
Куонкуруска бастаабыт Өймөкөөн улууһун Төрүтүн оҕото Данил Кривошапкин сарсыарда тэлэбиисэргэ кэпсэтиигэ өссө күүскэ арылынна дии санаатым. Наһаа боччумнаах киһи эбит. Кыра киһи диэтэххэ, хоруйа улахан киһилии сиэрдээх. Онон кыайыахтаах оҕо кыайбыт дии санаатым.
Ити курдук, «Кыайыы сулуһа» өрөспүүбүкэ улуустарын биир ситимнээтэ.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru