Мэҥэ Хаҥалас ыччата Павел Судико Бүтүн Россиятааҕы «Кыайыы диктаныгар» туох баар ыйытыыга биэс мүнүүтэ иһигэр толору уонна сөптөөх хоруйдары биэрэн, 1 миэстэни эрэллээхтик ылыан ылла!
Санатан эттэххэ, аан бастаан ыытыллар улахан далааһыннаах историческай диктаҥҥа Россия 85 эрэгийиэниттэн, 23 дойдуттан 150 000-тан тахса киһи кыттыбыт. Саха сириттэн бу диктаҥҥа 700-тэн тахса киһи билиитин-көрүүтүн тургуппут. Диктант кыайыылаахтара эһиил Москваҕа Кыһыл Болуоссакка Улуу Кыайыы үбүлүөйдээх параадыгар сылдьар, параады уу харахтарынан чугастан көрөр үрдүк чиэскэ тигистилэр диэн улахан үөрүүлээх сонун тилийэ көттө. Өркөн өйүнэн кыайыыны ситиспит биир дойдулаахпытын кытары биһиги төлөпүөнүнэн кэпсэттибит, эҕэрдэлээтибит.
Павел Судико Майа гуманитарнай оскуолатын киэн туттар выпускниктарыттан биирдэстэрэ. ХИФУ филология факультетын кыһыл дипломунан бүтэрбит бастыҥ устудьуон.
— Бүтүн Россиятааҕы историческай диктаҥҥа холонорго ыҥырбыт Мэҥэ Хаҥалас улууһунааҕы «Биир ньыгыл Россия» партия олохтоох салаатын салайар Зоя Васильевна Шаринаҕа махтанабын. Кини этиитин ылынан, кыттан, 20 ыйытыыга биэс мүнүүтэ иһигэр хоруйдаабытым. Киһини толкуйдатар араас эриэхэбэй ыйытыылар бааллара. Итиннэ оҕо эрдэхпиттэн кинигэни умсугуйан ааҕарым, ырытарым, тэҥнээн көрөрүм улаханнык туһалаата, көмөлөстө. Холобур, маршал Г.Жуков, герой К.Рокоссовскай, Б.Горбатов, Э.Манштейн, о.д.а. суруйууларын үлүһүйэн туран хастыыта да аахпытым. Уопсайынан, кинигэ ааҕыыта — хоббим, — диир Павел Анатольевич.
Итини сэргэ кини оскуолаҕа үөрэппит учууталыгар Татьяна Васильевна Сидороваҕа махтанар.
—История уонна общество саамай сөбүлүүр уруоктарым этилэр. Историяҕа учууталым Татьяна Васильевна «Моя семья в колесе истории» диэн улахан бырайыагар биһигини сыһыарбыта. Итинэн сиэттэрэн төрүччүбүтүн үөрэтэргэ ылсыбыппыт. Ол түмүгэр, мин өбүгэлэрбин сэттис көлүөнэҕэ тиийэ билэбин. Онон, түгэнинэн туһанан, учууталбар Татьяна Васильевнаҕа уонна уопсайынан, билиини-көрүүнү биэрбит бары учууталларбар, педагогтарбар махтанабын.
Өбүгэлэрбин үөрэтиим түмүгэр, эһэм Павел Петрович Филиппов Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сураҕа суох сүппүт бииргэ төрөөбүт убайын Гаврил Петрович Филипповы сураһан, 2016 с. Украинаҕа Запорожье уобалаһыгар Днепровка бөһүөлэгэр 2-с нүөмэрдээх оскуола олбуорун иһигэр бэһиэ буолан көмүс уҥуохтара хараллыбытын чуолкайдаан билбиппит. Онно төрөөбүт буорун илдьэр баҕалаахпын. Ити баҕа санаам туоларыгар эрэнэбин.
Итиниэхэ, киһи баҕа санаата туоралыгар эрэлим тоҕо күүһүрдэй? Тоҕо диэтэххэ, мин оҕо эрдэхпиттэн Москваҕа Кыһыл болуоссакка Кыайыы параадын көрүөхпүн наһаа баҕарарым. Онтум туолла. «Кыайыы диктана» Кыайыы параадыгар сирдээн илтэ! Итинтэн сиэттэрэн кэнчээри ыччакка туһаайан этиэм этэ, сыаллаах-соруктаах, сырдык ыра санаалаах буолуҥ. Элбэҕи ааҕыҥ, билиигитин-көрүүгүтүн хаҥатына сылдьыҥ. Удьуоргутун үөрэтиҥ, историяны сэргээҥ, кинигэни доҕор оҥостуҥ, — диэн үөрүүтүн үллэһиннэ, баҕа санаатын тиэртэ.
Павел Судико бу күннэргэ Москваҕа ыҥырыынан тиийэн, тэрийээччилэртэн кинигэлэри уонна iPad бэлэх тутта. Кыайыы пааркатын музейдарыгар босхо сылдьар үөрүүгэ тигистэ. Ону сэргэ, оҕо эрдэҕиттэн баҕарбыт баҕа санаата туолла! Эһиил Москваҕа Кыһыл болуоссакка Кыайыы параадыгар кыттар буолла!
Билиини-көрүүнү тургутар диктант кыайыылааҕа Павел Судико дойдулаахтарын итэҕэлин ылан, Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар Майа с. дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн талыллан үлэлээбитэ икки сыл буолла. Кэргэннээх, үс оҕолоох. Кэргэнэ Валерия Вагановна оҕолору эбии үөрэхтээһин улуустааҕы киинигэр педагогунан үлэлиир. Дамир 5-с кылааска ситиһиилээхтик үөрэнэр. Кристина быйыл оскуолаҕа киирэр. Кырачаан Валерий биирин ааста. Ыал аҕата оҕолорун билии аартыгар сирдииргэ болҕомтотун, кыһамньытын эрдэттэн уурар.
Сардаана БАСНАЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru