“Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак: ааспыт сыл түмүктэрэ

Ил Дархан Айсен Николаев Ил Түмэҥҥэ Анал этиитигэр “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак иитинэн, үүммүт сылга 200 килэмиэтир кэриҥэ эрэгийиэннээҕи суоллар, ол иһигэр Дьокуускай куоракка 24 килэмиэтир усталаах уулуссалар өрөмүөннэниэхтээхтэрин туһунан иһитиннэрбитэ. Туһааннаах национальнай бырайыак олоххо киириэҕиттэн, эрэгийиэннээҕи айан суоллары тутууга, саҥардыыга улахан хамсааһын таҕыста диэтэхпитинэ алҕаһаабаппыт буолуо.
210,2 км эрэгийиэннээҕи суол оҥоһуллубут

“Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыагынан ааспыт сылга киэҥ далааһыннаах үлэ ыытылынна. СӨ Тырааныспарын уонна суол хаһаайыстыбатын министиэристибэтин докумуонугар сигэнэн көрдөххө, 210,2 килэмиэтирдээх эрэгийиэннээҕи суол саҥардыллан оҥоһуллубут. Мантан 23,5 килэ­миэтирдээх суол өрөспүүбүлүкэ киин куоратыгар. Дьокуускайга элбэх хайысханан өрөмүөн үлэтэ ыытыллыбытын куорат бары олохтоохторо илэ харахпытынан көрдүбүт. Ол туоһутунан хара сааскыттан саҕалаан уулуссалар сабыллан турбуттара буолар. Уулуссалар сайыны супту сабыллан, айаннааччылар үгүс харгыстары көрсүбүттэрэ. Ол гынан баран, күһүн хойут уулуссалар суоллара оҥоһуллан, массыыналаах да, сатыы да дьон абыраммыттара.

Ааспыт сылга туһааннаах национальнай бырайыагы олоххо киллэриигэ 4,24 миллиард солкуобай көрүллүбүт. Мантан 749,9 мөлү­йүөнэ федеральнай бүддьүөттэн.

Баараҕай суолталаах үлэнэн «Кэбээйи» эрэгийиэннээҕи суолу тутан киллэрии буолар. Бу суол тутуллан, Кэбээйи сэлиэнньэтэ сылы эргиччи өрөспүүбүлүкэ киин оройуоннарын кытары массыына суолунан сибээһи олох­тоото. Итиэннэ дьыл хайа баҕарар кэмигэр «Бүлүү» федеральнай суолга тахсар кыахтаннылар. Бу улахан ситиһии. Кэбээйилэр бу суолу ааспыт үйэ 80-с сылларыттан туруорсубуттара. Куруук үп-харчы кырыымчык буолан, бу хайысханан суолу тутууга үбүлээһин көрүллүбэт этэ. Онон национальнай бырайыак үлэлээн, кэбээйилэр уонунан сыллар тухары кэтэспит суолланнылар.

Иккиһинэн, «Умнас» суол саҥардыллан, Хаҥалас оройуонугар, Булгунньахтаахха диэри ас­­паал суол тыргылынна.

Үсүһүнэн, эрэгийиэннэрдээҕи «Амма», «Анаабыр», «Дьааҥы», «Мүрү», «Уолба — Булуҥ», «Бороҕон» уонна хаста учаастагынан өрөмүөн үлэтэ ыытылынна.

Куттала суох айаны хааччыйыы…

“Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак иитинэн, “Суол куттала суох буолуута” эрэгийиэннээҕи бырайыак үлэлиир. Бырайыак сүрүн сыалынан уонна соругунан суол быһылааныгар дьон өлүүтүн ахсаанын аҕыйатыы буолар.

Дьэ, бырайыак үлэлиэҕиттэн киһи эчэйиилээх, өлүүлээх суол быһылаанын тахсыыта төһө аҕы­йаата? Сыыппаралары сыымайдаан көрдөххө, маннык хартыына тахсар. Ааспыт сыл ахсынньы 1 күнүнээҕи туругунан, суол быһылаанын ахсаана 747-тэн 645-кэ диэри намтаабыт. Эчэйиини ылыы ахсаана 983-тэн 833-кэ диэри. Хомойуох иһин, өлбүт дьон ахсаана 82-тэн 83-кэ диэри улааппыт.

Бырайыакка олоҕуран эрэгийиэннээҕи, муниципальнай таһымнаах суолларга суол бэ­­лиэлэрэ саҥардыллыбыттар, сырдатар тэриллэр ууруллубуттар, суол кытыытыгар анал барьердар, светофордар баар буолбуттарын туһунан Тырааныспар министиэристибэтэ иһитиннэрдэ.

Маны таһынан, Судаарыс­тыбаннай автоиниспиэксийэ үлэһиттэрин кытары өрөспүүбүлүкэ куораттарыгар уонна улуустарыгар пассажирдары, таһаҕаһы таһыынан дьарыктанар таксистары бэрэбиэркэлээн, уопсайа 11 ый иһигэр 279 рейдэ оҥоһуллубут.

Ленин проспега тас көстүүтүн уларытыа

Ил Дархан Анал этиитигэр тохтоотоххо, Дьокуускай куорат сүрүн проспегар киэҥ хабааннаах үлэ ыытыллыахтааҕын туһунан этэн турар. Ол курдук, Ленин проспегын тас көстүүтэ тосту уларыайыах­таах, саҥардыллан оҥоһуллуохтаах. Дьокуускай куорат тырааныспарын уонна суол хаһаайыстыбатын салаатыгар баараҕай суолталаах үлэ номнуо бу сылтан саҕаланыахтаах.

Маны таһынан, Ил Дархан СӨ Тырааныспарын уонна суол ха­­һаайыстыбатын министиэристибэтигэр итиэннэ Дьокуускай дьаһалтатыгар 2021 сылга 45 килэ­миэтиртэн итэҕэһэ суох кэриҥнээх уулуссаны өрөмүөннүүр соругу туруорбута.

– Бырабыыталыстыба үбү­лээһин боппуруоһун мээрийэни кытта бииргэ суһаллык көрөрүгэр көрдөһөбүн. Өрөспүүбүлүкэҕэ урукку өттүгэр ыытылла илик суол үлэлэрэ массыына суолун туругар уонна куттала суох буолуутугар уопсастыба ирдэбилин букатын­наахтык уларытыахтаахтар. Уонунан сыллар тухары биһиги бары мөлтөх, сороҕор киһи кыа­йан айаннаабат уонна ааспат ­суолларыгар үөрэнэн хаалбыппыт. Билигин биир да солкуобай хаачыстыбата суох аспаалга кутуллуо суохтаах! – диэн Айсен Николаев бэлиэтээн эппитэ.

“Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак иһинэн түөрт эрэгийиэннээҕи быра­йыак үлэлиир:

– «Суол хаһаайыстыбатын сайыннарыы уопсай миэрэлэрэ» (Общесистемные меры развития дорожного хозяйства)

– «2019-2024 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин итиэннэ Дьокуускай куорат суолларын ситимнэрэ». Эрэгийиэннээҕи суоллар. (Дорожная сеть Республики Саха (Якутия), а также городской агломерации «город Якутск» на 2019-2024 годы)

– Суолга куттала суох айан (Безопасность дорожного движения)

– «2019-2024 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин ­итиэннэ Дьокуускай куорат суолларын ситимнэрэ». Дьокуускай куорат суоллара. Дорожная сеть Республики Саха (Якутия), а также городской агломерации «город Якутск» на 2019 — 2024 годы. (Дороги г. Якутск).

edersaas.ru