Кутана балыыһата үбүлүөйүн бэлиэтиир

Бөлөххө киир:

Бүгүн Сунтаар улууһун Кутана учаастактааҕы балыыһата 100 сылын бэлиэтиир дьоро күнэ. Кутаналар балыыһаларын историятын үйэтитэн, “Айыылартан алгыстаах аанньаллар” диэн кинигэни күн сиригэр көрдөрдүлэр, дьонноругар-сэргэлэригэр умнуллубат бэлэҕи оҥорон ууннулар.

 edersaas.ru


Кутана балыыһатын уруккута

Дьон доруобуйатын көрүү Өктөөп Өрөбөлүүссүйэтин иннинэ Хочо уонна Сунтаар улуустарыгар саҥа сайдыбыта.
Улахан Бүлүү уокуругар 80 тыһыынча киһиэхэ биир быраас үлэлиирэ. Биэлсэр пууннара Үөһээ Бүлүүгэ, Ньурбаҕа уонна Элгээйигэ эрэ бааллара. Сунтаарга, Тойбохойго суохтара, онон нэһилиэнньэ медицинэ көмөтүн туһунан билбэт, туһаммат этэ.



1907-1908 сылларга Сунтаарга бастакы учаастактааҕы балыыһа тутуллубута. Бу балыыһаны II Бордоҥ баайа Попов 10 тыһыынчаны сиэртибэлээн туттарбыта. Манна Серебрянников быраас үлэлии кэлбитэ. Бу балыыһа аҕыйах ыйынан умайан хаалбыта. Ол кэнниттэн Дьокуускайдааҕы эмп управлениета ыраахтааҕы бырабыыталыстыбатыгар туруорсан, 15 тыһыынча солкуобайынан Сунтаарга саҥа балыыһа тутуутун саҕалаабыта уонна 1916 с. бүтэрбитэ.



Е.В.Попов биэлсэр оскуолатын бүтэрэн, Сунтаарга ананан кэлбитэ уонна Кутанаҕа биэлсэр пууна аһылларын туруорсубута, 1918 с. от ыйыгар Кутанаҕа үлэлии тахсыбыта. Манна Андреев Николай Трофимович дьиэтин 1 сылга уларсан, туран биэрбитэ.
1948 с. Кутанаҕа Коротов Петр Иванович биэлсэрдээх торохуома пууна аһыллыбыта. Итинтэн ыла медпуун ФАП диэн ааттанан улам улаатан, үлэһитэ элбээн испитэ.
1986 с. алтынньы 8 күнүгэр балыыhаҕа анаан, 2 кыбартыыралаах дьиэ тутуллан үлэҕэ киирбитэ.
Кутана балыыhатыгар кэккэ кэмнэргэ араас омук бэрэстэбиитэллэрэ үлэлээн кэллилэр. ССКП чилиэнэ Иванова Варвара Афанасьевна бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри эҥкилэ суох, 18 сыл устата үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Өр кэмҥэ Семенова Розалия Алексеевна, Джанова Татьяна Константиновна, Пахомова Галина Николаевна күүстэрин харыстаабакка, дьон доруобуйатын, оҕо иитиитин уонна эт-хаан өттүнэн сайдарын туhугар үлэлээбиттэрэ.

Нэһилиэк сыллата сайда, кэҥии, үүнэ турар. Эдэр ыаллар элбииллэр, кырачааннар күн сирин көрөллөр.

Учаастактааҕы балыыһа

Нэhилиэк уопсастыбаннаһа туруорсан, 1988 с. тохсунньу 1 күнүттэн 10 куойкалаах учаастактааҕы балыыhа аhыллан, үлэтин саҕалаабыта. Бастакы бырааһынан биир дойдулаахпыт, суруйааччы И.Г.Иванов-Уйбаан Нуолур кэргэнэ Зоя Тимофеевна Иванова, кини кэнниттэн ити сыл күһүнүттэн Владимир Егорович Семенов үлэлээбиттэрэ. Учаастактааҕы балыыһа Кутана, Күүкэй уонна Тумул олохтоохторун көрөн-истэн олорор. 1989-2001 сылларга  үөрэҕи саҥа бүтэрбит Тимофеева Юлия Николаевна быраастаабыта. Түөрт аҥаар сыл буолан баран, 2006 сыл саҕаланыыта үрдүк категориялаах, Арассыыйа Федерациятын доруобуйатын харыстабылын туйгуна Сардана Климентьевна Ксенофонтова уопсай быраактыка бырааһынан үлэлии кэлбитэ.

Сардаана КСЕНОФОНТОВА, Кутана учаастактааҕы балыыһатын бырааһа:
Бастатан туран, салайар тэрилтэм, Кутана учаастактааҕы балыыһата 100 сыллаах үбүлүөйүнэн биир идэлээхтэрбин, үлэлээн ааспыт исписэлиистэри уонна Кутана нэһилиэгин олохтоохторун бука барыгытын итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин. Эмчит буолуу, киһи туһугар үлэлээһин – бу олус эппиэтинэстээх, долгутуулаах уонна сыралаах үлэ. Манна бары биир санаанан, биир сыалынан-соругунан турунан үлэлээһин улахан оруоллаах. Үчүгэй кэлэктиипкэ түбэһэн үлэлиирбин улахан дьолбунан ааҕабын. Кутана учаастактааҕы балыыһатыгар барыта 19 киһи үлэлиир. Кэлэктиипкэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуннара, үрдүк категориялаах үлэһиттэр бааллар. Бары даҕаны үлэни өрө туппут, дьон доруобуйатын туһугар кыһаллар, ылбыт идэлэригэр ис сүрэхтэриттэн бэриниилээх исписэлиистэр. Сүүс сыл иһигэр балыыһа үлэтэ кэҥээн, билигин 10 куойкалаах сытар балыыһа, 3 күнүскү куойкалаах стационар, лаборатория, физиокабинет, тииһи эмтиир кэбиниэт үлэлииллэр. ЭКГ, УЗИ курдук, дьон доруобуйатын бэрэбиэркэлиир, эмтиир аппараттар дэлэйдик туттуллар буоллулар. Кэлэктиип түмсүүлээх буолан, нэһилиэк иһигэр буолар араас тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттабыт.
Барыгытыгар чэгиэн доруобуйаны, чөл олоҕу, сирдээҕи дьолу баҕарабын!

Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ” хаһыат,  edersaas

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0