Кусчут, көҥүлэ суох бултааһын иһин ыстараап 2-5 төгүл үрдээбитин умнума!
Сарсыҥҥыттан, ыам ыйын 11 күнүттэн, куска-хааска сааланыы Алдан, Ленскэй, Нерюнгри, Өлүөхүмэ, Сунтаар, Уус Маайа, Томпо, Амма, Таатта, Чурапчы, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Хаҥалас, Нам улуустарыгар уонна Дьокуускай куоракка көҥүллэнэр. Онон эр дьон кэлэр нэдиэлэ өрөбүлүгэр, ыам ыйын 20-гэр, диэри айылҕаҕа тахсан, дурдаҕа кус тоһуйан олоруохтара.
Итинэн сиэттэрэн, Россия айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа министиэристибэтин б.дь. олунньу 12 күнүнээҕи бирикээһигэр олоҕуран, кыылы-сүөлү көҥүлэ суох бултааһын иһин ыстараап кээмэйэ 2-5 төгүл улаатыннарыллыбытын өссө төгүл тоһоҕолоон санатабыт. Көҥүлэ суох сылдьан эбэтэр ыйыллыбыт болдьоҕу тутуспакка, бултаан түбэстэххитинэ, иниспиэктэрдэр “ыстааҥҥытын устуохтара”.
Кус ханнык баҕарар көрүҥэр тыһытын ытыа суохтааххын бэркэ билэҕин. Ол гынан баран, төрүү-ууһуу кэлбит барахсаны соруйан да буоллун, алҕаска да буоллун “дьаһайан” кэбистэххинэ – ыстараабын төлөбүрэ аны 3 тыһ. солкуобай буолар. Оттон атыырын көҥүлэ суох эбэтэр нуорманы таһынан бултаатаххына – 1800 солкуобай. Хаас атыырын-тыһытын көҥүлэ суох эбэтэр нуорманы таһынан бултааһыҥҥа эмиэ туспа таксалаах: тыһытыгар — 5 тыһ., атыырыгар — 3 тыһ. солкуобай.
Кэлиҥҥи сылларга лицензияҕа сааскы кэмҥэ 1 улары уонна 3 куртуйаҕы, булчут бэйэтин баҕатынан уонна туспа түһээн төлөттөрөн, эбии суруйан биэрэр буолбуттарын кусчуттар билэллэр. Ити нуормаламмыт мас көтөрө барыта атыыр буолуохтаах. Өскөтүн, тыһытын өлөрөн түбэстэххинэ – эрдэҕэс уларга 30 тыһ., эрдэҕэс куртуйахха 10 тыһ. солкуобайы төлүөҥ. Оттон атыырдарыгар көҥүлэ суол сааланнаххына, ыстараап кээмэйэ уларга 18 тыһ., куртуйахха 6 тыһ. солкуобайга тэҥнэһэр.
Манна таарыйа тайаҕы көҥүлэ суох (саас-сайын бултуур төрүт көҥүллэммэт) бултааһын иһин ыстараап кээмэйэ икки төгүл үрдэтиллибитин санатабыт: атыыр тайахха 240 тыһ., тыһытыгар 400 тыһ. солкуобайга диэри улаатта. Оттон лөкөйү ураты харыстаныллар сиргэ охтордоххуна, ыстараап кээмэйэ туһааннааҕынан 400 тыһ. солк. уонна 560 тыһ. солк. тиийэ үрдүүр. Андаатары сыал оҥостон саатааһын 5 төгүл “күндүтүйдэ”: ыстараап кээмэйэ былырыыҥҥа диэри 1 мөһөөҕүнэн муҥурданар эбит буоллаҕына, 5 мөһөөххө тиийдэ. Онон, кусчут-хаасчыт атастар, хаһан ханна бултуургутун уонна сааҕыт уоһун туохха туһаайаргытын үчүгэйдик ырыҥалаан көрөн, сокуону тутуһан, оттомноохтук бултуургутугар баҕарабыт. Байанайдаах буолуҥ!
Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru