Куортуктаах Куонаанап өйдөбүнньүк тааһа оннун булла!

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Куортуктаах Куонаанап өйдөбүнньүк тааһа оннун дьэ, булла! 

 Быйыл, 2021 сыл от ыйын 9 күнүн киэһэтигэр, Хаҥалас улууһун Улахан Аанын Бөртө нэһилиэгэр Куортуктаах Куонаанап суруктаах тааһын оннун булларар бэлиэ күн буолла. Павел Петрович – Куортуктаах Куонаанап Бөртө олохтооҕо, кини 1793 сылаахха төрөөбүт уонна 1851 сыл бу олохтон барбыт.  

 Кини нэһилиэгэр Бөртөҕө 25 сыл кинээстээбит Пётр Куонаанап 5 уолаттарыттан ортокулара буолар. Павел Петрович 1823-1850 сс. диэри нэһилиэгэр чаччыына, кинээс, быыбарынай дуоһунаһыгар үлэлээбит, ону таһынан икки төгүллээн улууска 1833-1836 сс. кулубалаабыт. 1842 сыллаахха Нөмүгү кулубата Афанасий Гермогенов өлбүтүгэр солбуйан 2 сыл олорбута биллэр. Үчүгэй үлэтин иһин ылбыт улахан туоһу суруктара, көмүс куортуга, үлэлээбит үтүө өҥөтүн архыып докумуоннара кэрэһэлииллэр.  

1860 сылтан ылата арҕаа Хаҥалас илин уонна арҕаа Хаҥаластарга арахсар. Онон ити саҕана үлэлээбит кулубаларга сүрдээх киэҥ сир дьонун-сэргэтин салайарга элбэх сыра-сылба барара.  

Устуоруйаны сэгэтэн көрдөххө кинээс Пётр Кононов кэнниттэн 1917 сыллаахха диэри барыта 12 Кононовтар кинээс, чаччыына, быыбарынай, кулуба дуоһунастарыгар үлэлээбиттэрэ биллэр. Сорох Кононовтар иккилии болдьоххо үлэлээн олорбуттар.  

Мин бу Кононовтар тустарынан ахсынньы 8 күнүгэр 2013 сыллаахха «Хаҥалас” хаһыакка таһааран турабын. Онно Павел Петрович суруктаах тааһын миэстэтин булларар туһунан аймахтарга ыҥырыы курдук суруйбутум хаалбыта. Хата меценат, бу дойду кыыһа Людмила Николаевна Борисова эргэ оскуола сиригэр-уотугар ИП буолан сир ылан ону алҕатарыгар, алгысчыт Баараҕай Бахсы-Юрий Павлович Ивановы таһаарбыт.  

Сиэри-туому тутуһарга Людмила Николаевна ИП Михаил Васильевич Павловтан атыыр оҕус ылан тутуннубут. Астыырга үлэһиттэрин кытары биэрбитигэр бу түһүлгэҕэ сылдьыбыт дьон бары Михаил Васильевич Павловка улахан махталбытын биллэрэбит. 

Маннык улахан, устуоруйаҕа киирэр суолталаах дьыалаҕа айылҕа бэйэтэ чуумпу, нуурал киэһэни анаабыт курдуга. От ыйын 9 күнүгэр киэһэ 9 чаас саҕана Юрий Павлович кыһаанын тыаһатан, дүҥүрүн охсон, сиэрин-туомун саҕалаата. Хас биирдии түһүлгэҕэ мустубут дьону барыбытын тустаах алгыһынан арчылаата. 

Алгыс кэнниттэн оҕус хаанынан туһанан сиэр-туом оҥоһулунна. Түһүлгэҕэ 50-ча киһи мустубут. Манна бааллар: Павел Петрович иккис уолуттан Николайтан Семён төрүүр, онтон Дмитрий диэн уол төрүүр, ол уолтан Дмитрий – Миитээс төрүүр, кини оҕолоро Светлана, Евдокия, Егор, Семён Кононовтар уонна 4-с уолуттан Гаврилтан Иван төрүүр, онтон Константин – Күөгэйэр төрүүр, киниттэн Ольга диэн кыыс төрүүр билигин баар Константин Афанасьевич Архипов мамата буолар. 

Маннайгы уолуттан Ярославтан Василий төрүүр, онтон бараллар, Покровскайга олорбут Николай Григорьевич Кононовтар, үһүс уолуттан Тимофейтан Ярослав төрүүр, киниттэн Марк, онтон быйыл өлбүт Ульяна Марковна Кононова уонна кини бырааттара Иван, Прокопий Кононовтар төрүүллэр. Ити ааттаммыт дьон оҕолоро куоракка олороллор.   

Павел Петрович бииргэ төрөөбүт убайыттан Михаилтан Прокопий төрүүр, онтон биһиги эһэбит Николай Прокопьевич төрүүр. Кини 1909-1912 сс. Бөртөҕө кинээстээбит уонна 1902-1906 сс. быыбарынайдаабыт. Кини уолуттан Павел Николаевичтан биһиги төрүүбүт Андрей, Иннокентий Кононовтар уонна иккис Дьөппөнтөн Анна Павловна Маркова. Кини түһүлгэҕэ сахалыы саламаат астаан аҕалбыта, Чурапчыттан Светлана Павловна Монастырёва, Булгунньахтаахтан Галина Павловна Григорьева уонна Павел Алексеевич Кононов сиэннэрэ Галина, Михаил Никитиннэр кэлбиттэр. Ону таһынан 6-7 көлүөнэ сиэннэрэ бааллар, кийииттэр, олохтоохтор, ыалдьыттар. Кэлиэх дьон бары кэлбиттэр. 

Тааспыт олоҕун булар сүрүн үлэтигэр Андрей Павлович Кононов сылдьыбыта, билигин күрүөтэ турара хаалла.  

Убайбыт Дмитрий Дмитриевич Кононов (оҕолорун болҕомтолоругар) кинилэр эһэлэрэ Дмитрий Семёнович Кононов 1892 сыллаахтан чаччыыналаабыт, 1913-1916 сс. быыбарынайдаабыт, онон эһэҕитинэн киэн туттуоххутун сөп.  

Урут сэбиэскэй былааска баай төрүттээхпитинэн үөҕүллэр буоллахпытына, билигин киэн туттуохпутун эрэ сөп. Тойону отунан-маһынан оҥорбоккун кини салайар, дьаһайар дьоҕурдаах киһи буолара саарбаҕа суох.  

Түмүкпүтүгэр сахалыы астаах остуолга кэлбит дьон бары олорон алаадьынан, саламаатынан, кымыһынан уонна сибиэһэйдии буспут оҕуспут этинэн үөрэ-көтө аһаатыбыт. Түмүк, махтал тылы Людмила Николаевна Борисова, Анна Павловна Маркова эттилэр уонна кэлбит киһи аайы 5-6 киилэ сибиэһэй этинэн өттүк харалаан ыыттылар.  

Биһиги бу түһүлгэҕэ кэлбит дьон барыбыт аатыттан, Людмила Николаевнаҕа ис сүрэхтэн тахсар истиҥ махталбытын биллэрэбит! Кини сүүрэн-көтөн, тустаах дьону кытары кэпсэтэн, ороскуотуран даҕаны туран, бу нэһилиэк устуоруйатыгар хаалар үйэлээх өйдөбүнньүк турда. Айылҕа өр ардаабакка туран баран, биһиги түһүлгэбит буолбутун сарсыныгар ардаан сири-дойдуну сэргэхсиппитэ эмиэ туох эрэ сыһыаннаах курдук.  

 Бөртө уола,

Дьокуускай.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0