«Куорсун» айар түмсүү түһүлгэтэ арылынна

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Таатта улууһун Дьохсоҕон нэһилиэгэр «Куорсун» айар түмсүү литературнай түһүлгэтэ үөрүүлээхтик арылынна. Түһүлгэ нарын-намчы чэчиринэн, саламанан уонна сахалыы оһуордаах сиэдэрэй олбохторунан киэргэтиллибитэ ыраахтан-чугастан мустубут ыалдьыттары тута сэргэхситтэ, сүргэлэрин уратытык көтөхтө. Бу туһунан биһиэхэ «Куорсун» айар түмсүүнү салайар, М.А.Петров аатынан нэһилиэк бибилэтиэкэтин сэбиэдиссйэйэ Галина Николаевна Другина иһитиннэрдэ.


— Саҥа түһүлгэҕэ улуу суруйааччыларбыт пааматынньыктарын аттыгар үс үүт күрүө оҥоһуллан туруоруллубута бэйэтэ туспа сиэдэрэй, ураты суолталаах буолла. Киэн туттар, ытыктыыр, сүгүрүйэр биир дойдулаахтарбыт А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй уонна А.И.Софронов-Алампа дьоһун сэбэрэлэрэ үйэтитиллэн, тула тыыннаах сибэккинэн симэнэн, ааттара-суоллара саҥаттан суруллан, чахчы да үөрбүт-көппүт көрүҥнэнэн кэлбит дьон сүргэтин көтөхтө.

Күүтүүлээх уонна олус долгутуулаах күн түһүлгэ арылларын бэлиэтигэр, аалай кыһыл лиэнтэни  нэһилиэк баһылыга Петр Захаров, түмсүү ытык кыттыылааҕа, тойугу,  оһуохайы уонна анабыл хоһоону айааччы Валентина Харайданова—Эбээ Валя, түмсүү оҕолорго аналлаах «Сатабыл» куруһуогун айар дьарыктаах оҕото,  хоһоон айааччы, Реас Алексеевич Кулаковскайга анабыл хоһооннору суруйууга кыайыылаах үрдүк аатын ылбыт Арсен Матвеев (салайаачы Мария Сивцева) дохсун ытыс тыаһыгар доҕуһуоллатан кырыйдылар.

Дьон-сэргэ тоҕуоруспут түһүлгэтигэр улуу дьоммутугар аналлаах, Р.А.Кулаковскай төрөөбүтэ 105 сылыгар уонна «Куорсун» айар түмсүү үлэтин көрдөрөр  сэргэх, сонун баннердар туруоруллубуттара кэрэхсэбиллээх буолла. Ытык киһибит Р.А.Кулаковскай  кинигэлэрин быыстапката болҕомтону тарта. Маны сэргэ, «Дьохсоҕон поэзията тыыннаах»  диэн айар түмсүү талааннаахтарын кинигэлэрин ыалдьыттар сэҥээрэн көрдүлэр.

«Кинигэ күүһэ» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи бастакы акцияҕа  бибилэтиэкэни доҕор оҥостубут, кинигэни умсугуйан ааҕааччылар кытыннылар. Нэһилиэк баһылыга Петр Захаров оҕо сылдьан олус сөбүлээн аахпыт кинигэтиттэн, оҕолорго «Бойуот» сэһэнтэн быһа тардан аахта, онтон үһүс кылаас үөрэнээччилэрэ (учууталлара Тамара Татаринова) сөбүлээн аахпыт «Орто дойду олохтооҕо Ордьоот оҕонньор» остуоруйа-олоҥхотуттан уруһуйдарын быыстапкатын туруоран бар дьоҥҥо көрдөрдүлэр. Түһүлгэ күндү-мааны ыалдьыттара Р.А.Кулаковскай кыыһа Рива Реасовна кэргэниниин Гаврил Гаврильевич Дарбасовтыын астына, үөрэ-көтө аҕаларын кинигэлэрин быыстапкатын уонна «Куорсун» түмсүү айымньыларын сэргээн, сонурҕаан көрдүлэр. Кини саха литературатын төрүттээччи, айар тыл аҕата,  тапталлаах эһэтэ Өксөкүлээх Өлөксөй уонна тапталы таҥара оҥостон  таптал лирикатын төрүттээбит, бастакы драматург, улуу суруйааччы, сүдү киһи  Алампа бюстара парка иһигэр көһөрүллэн, бэйэлэрин анал миэстэлэригэр — айар түмсүү түһүлгэтигэр анаан туруоруллубуттара саамай сөптөөҕүн этэн туран, олус үөрбүтүн, долгуйбутун биллэрдэ.

«Куорсун» айар түмсүү литературнай түһүлгэ арыллыытын ыалдьыттарынан Таатта улууһун баһылыга М.М.Соров, Тааттатааҕы библиотечнай ситим методистара У.И.Заболоцкая, Е.И.Шестакова, С.В.Ефремова, улуустааҕы «Уран тыл»  айар түмсүүттэн уонна  «Удьуордуур уу саха»  хоһоон өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэһин кыттыылаахтара, хоһоону сөбүлээн ааҕааччылар буоллулар. Ыалдьыттарга анаммыт саҥа ситиигэ бастакы саламаны улуустааҕы  архыып сэбиэдиссэйэ  Лариса Слепцова баайда.

Салгыы Реас Алексеевич суруйбут хоһоонноруттан уонна кини сырдык аатыгар айбыт анабыл хоһооннорун кыттыылаахтар истиҥник-иэйиилээхтик ааҕан иһитиннэрдилэр. Бастакынан В.П.Харайданова-Эбээ Валя «Кыра оҕо сыта» диэн Реас Алексеевич хоһоонноруттан биир таптыыр хоһоонун  улаханнык долгуйан туран аахта. Манна даҕатан эттэххэ,  Эбээ Валя сиэннэрин, хос сиэннэрин олоҥхо алыптаах эйгэтигэр  сирдиир, тойуктуурга уонна хоһоону дорҕоонноохтук ааҕарга үөрэтэр үтүө үгэстээх. Чурапчыттан сайын сынньана кэлбит хос сиэнэ Айаал Оконешников «Атах сыгынньах оҕо»  диэн Реас Алексеевич хоһоонун олус бэркэ, табыллан аахта.

Ытыктабыллаах баһылыктарбыт маннык түһүлгэ улууска бастакынан тэриллибитин, айар тыл саҕалааччыларыгар ытыктабыл бэлиэтэ, көстүүтэ буоларын, дириҥ ис хоһоонноох уонна далааһыннаах, кэскиллээх түһүлгэ буолуохтааҕын бэлиэтээн эттилэр.

Киин бибилэтиэкэ кылаабынай методиһа У.И Заболоцкая айар талааннаахтар түһүлгэлэрэ арыллыбыта нэһилиэк, улуус, өрөспүүбүлүкэ литературнай үлэтигэр улахан суолталаах буолуоҕун бэлиэтээтэ. «Дьохсоҕон нэһилиэгин баһылыга П.Е.Захаров кинигэҕэ уонна ааҕыыга ытыктабыллаахтык сыһыаннаһар салайааччы. Кини олохтоох бибилэтиэкэтигэр болҕомтотун ууран көмөлөһөрүн, ыытар үлэлэрин өйүүрүн билэбит, үөрэбит, махтанабыт», — диэн санаатын эттэ.

Киин бибилэтиэккэттэн кылаабынай библиограф  Е.И. Шестакова таптыыр поэта Алампа «Дорообо, дойдум» хоһоонун олус үчүгэйдик ис иһиттэн иэйэн ааҕан,  түһүлгэ аһыллыытынан истиҥ эҕэрдэтин тиэртэ. Акулина Егасова-Дьохсоҕон кыыһа Р.А.Кулаковскайга «Оо, аҕам» диэн анабыл хоһоонун Сараана Андросова дорҕоонноохтук аахта.

Дьокуускай тэриллибитэ биир сыла туолбут «Айар кут» сойуустан, бу сойуус чилиэнэ  Контантин Харлампьев «Күн кыырпаҕын ыспахтаан» диэн саҥа хоһооннорун хомуурунньугун, «Тыл сүмэтэ» түмсүү салайааччыта Индиана Феофанова, «Уран тыл оһуора»  түмсүү салайааччыта Раиса Тимофеева-Сырдык күүс М.А.Петров аатынан бибилэтиэкэҕэ ытыктабыл бэлиэтигэр ыыппыт бэлэх кинигэлэрин биир дойдулаахпыт, «Куорсун» түмсүү чилиэнэ Валентина Пинигина-Арылы туттарда.

А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй, А.И.Софронов-Алампа пааматынньыктара туруоруллубут анал сирдэрэ араас литературнай тэрээһиннэр ыытыллар кэрэ миэстэлэринэн буолан ааҕааччылары ыҥыра, угуйа туруоҕа. Онтон нэһилиэк эдэр көлүөнэ ыччата ытык дьону кытта биир дойдулаах буолалларынан киэн тутта улаатыахтара.

Түһүлгэҕэ ыалдьыттары өбүгэлэрбит ыһыахха күндүлүүр мааны астарынан айах тутан, тэрээһин истиҥник, үөрүүлээхтик умнуллубаттык ааста.

«Куорсун» түмсүү кыттыылаахтара баҕарбыт баҕа санаабытын, ыраламмыт ырабытын олоххо киллэрэн эрэрбититтэн үөрэн, астынан туран көмөлөспүт бар дьоммутугар,  чуолаан, нэһилиэк дьаһалататын баһылыгар П.Е.Захаровка, дьаһалта исписэлиистэригэр,  трактордаах И.И.Другиҥҥа, нэһилиэк киэн туттар олохтооҕор, мас ууһа Я.И.Бочониҥҥа, бибилэтиэкэҕэ холобурга сылдьар бастыҥ ааҕааччыбытыгар А.Н.Аянитовка, уо.д.а. өйөбүл буолбут дьоммутугар барҕа махталбытын тиэрдэбит. Инникитин да бу түһүлгэ ситэригэр-хоторугар кылааттарын киллэрсэ туруохтара диэн эрэнэбит, — диэн сырдатта.

Быыстапкалары көрөн, киин бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ аҕалбыт «Бичик» издательство  саҥа кинигэлэрин быыстапкатын билсэн, саҥа кинигэ атыылаһан, үөрүүлээх түгэннэри хаартыскаҕа түһэн үйэтитэн ыалдьыттар улаханнык астыммыттар. Сонун тэрээһиннэр бу түһүлгэҕэ тиһиктээхтик салҕаналларыгар баҕарбыттар.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0