Быйыл Саха Өрөспүүбүлүкэтин олимпийскай эрэсиэрбэтэ Чурапчытааҕы Д.П. Коркин аатынан спортивнай интэринээт— оскуола “2020 сыл бастыҥ оскуолата” Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурус кыайыылааҕынан тахсыбытын туһунан үтүө сонун Саха сирин түргэнник тилийэ көттө.
1. Куоркун сыбаайбатын тэрийсибит Тимофеевна
Бу куонкуруска Арассыыйа бүттүүнүттэн уопсайа 22908 үөрэх кыһата кыттыбытыттан, онно кыайыылааҕынан тахсыы диэн – чахчы улахан ситиһии буоллаҕа!
Чурапчытааҕы спортивнай оскуолаҕа көҥүл тустууга Олимпийскай оонньуулар, Аан дойду, Европа, Арассыыйа чөмпүйүөннэрэ, дуобакка Аан дойду, Европа, Арассыыйа чөмпүйүөннэрэ уонна призердара иитиллэн тахсыбыттарын билэбит. Олимпиецтарбыт Роман Дмитриев, Павел Пинигин, Александр Иванов ааттарынан бука бары киэн туттабыт. Оттон “Азия оҕолоро” спортивнай оонньууларга спорт араас көрүҥнэригэр элбэх төгүллээх чөмпүйүөннэр, призердар эмиэ чуолаан бу үөрэх кыһатыттан тахсан, саха дьонун үөрдүбүттэрэ, инникигэ эрэли үөскэппиттэрэ, биллэн турар, хаһан даҕаны умнуллубат.
Оскуола бэйэтин төрүттээччитин – Саха АССР үтүөлээх учуутала, Саха АССР, РСФСР, ССРС үтүөлээх тириэньэрэ, “Өктөөбүрүскэй өрөбөлүүссүйэ” уонна “Бочуот знага” уордьаннар кавалердара, саханы саха дэппит, норуот барыта ытыктыыр, киэн тутта ахтар-саныыр киһитэ Дмитрий Петрович Коркин аатын дьоһуннаахтык сүгэр.
Дмитрий Петрович эйгэтэ спорт эрэ буолуо дуо, кини олоҕо бүттүүнэ – төрөөбүт дойдуга, норуокка муҥура суох таптал, эппиэтинэс, дьиҥнээх патриотизм чаҕылхай холобура. Киниэхэ үөрэммит, бииргэ үлэлээбит, кинилиин алтыспыт, ону ааһан, биир түөлбэҕэ олорбут дьон – дьоллоох дьон!
Кинилэр бука бары Дмитрий Петрович тула түмсүбүттэрэ.
– Интэринээт оскуола томторо, кини олохтоохторо – бары Коркин хамаандата этибит, – диир бу оскуола чаҕылхай выпускниктарыттан биирдэстэрэ, лоп курдук 20 сыллааҕыта өрөспүүбүлүкэҕэ “Хотугу сулус” телерадиоакадемияны төрүттээбит Татьяна Гоголева.
Татьяна Афанасьевна, Дмитрий Петрович Коркин төрөөбүтэ 90 сылыттан саҕалаан, ол аата 2018 сылтан, кини олоҕун-үлэтин, оҕо эрдэҕиттэн иитиэхтээн илдьэ сылдьыбыт ыра санаатын хайдах ситиспитин көрдөрөр дириҥ ис хоһоонноох быыстапканы, сыл аайы тэрийэн, эдэр ыччаты иитэр үлэтигэр холобур оҥостор. Быйыл Татьяна Гоголева салайар үбүлүөйдээх “Хотугу сулус” ДТРА “Куоркуннуу олоруохха, Куоркуннуу айыахха” диэн быыстапкатын үһүс сылын өссө кичэйэн бэлэмнии сылдьар. Быыстапканы сыллата тупсаран, Дмитрий Петрович Коркин төрөөбүтэ 100 сылын баай-талым матырыйаалы чөкөтөн, хомуйан көрсөр соругу туруоруналлар. Маны таһынан Татьяна Гоголева “ХХ үйэ чулуу учууталлара” үрдүк ааты ылбыт дьиҥнээх норуот учууталларын Михаил Андреевич Алексеев, Дмитрий Петрович Коркин уонна Георгий Евдокимович Бессонов ааттарын салгыы үйэтитиигэ былааннаах үлэни тиһигин быспакка ыытарын бэлиэтиир тоҕоостоох.
Ыаллыылар
Дьэ бу быыстапкаҕа “Коркин хамаандатын” дьоһуннаах уонна эрэллээх чилиэннэриттэн биирдэстэрин, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бочуоттаах бэтэрээнин Мария Тимофеевна Спиридонова туһунан олус интэриэһинэй матырыйааллары көрүөхпүт дии саныыбын. Мария Тимофеевна Дмитрий Петровичтааҕы кытта чугас ыаллыы олорбуттар эбит.
– Биһиги интэринээт оскуолаҕа Дмитрий Петрович Коркины кытта ыаллыы олорбуппут. Оччолорго Елена Ивановна Ноговицына үс уолу илдьэ олорбута – бэйэтин уола Иннокентий Семенович, Дмитрий Петрович Коркин уонна Иннокентий Романович Михайлов. Биһиги Елена Ивановнаны кыралыын-улаханныын бары Эбээ Өлөөнө диирбит. Дьиэбит уопсай биир ааннаах уонна кыра көрүдүөрүнэн быысаһар этэ.
Дмитрий Петрович мин оҕолорбор наһаа сымнаҕастык сыһыаннаһара. Ордук Надяны таптыыр этэ. Надя Дмитрий Петрович киирэрин истэ охсор уонна: “Оо, Миитэлэй кэллэ!» диэбитинэн тута кинилэргэ тахсара. Онно үс саастааҕа. Дмитрий Петрович куруутун кэмпиэт, бэчиэнньэ биэрэр, сороҕор аһатар этэ. Биирдэ Надя ыалдьыбытыгар суохтаан, тоҕо киирбэтэ диэн, кэлэн Надяны төбөтүттэн имэрийэн тахсыбыта.
Өссө биир үтүө өйдөбүлбүт – 1964 сыллаахха Японияҕа Олимпиадаҕа бара сылдьан, Дмитрий Петрович мин оҕолорбор олус диэн күндү кэһии аҕалбыта – Любаҕа күөх өҥнөөх, Тимаҕа уонна Сеняҕа маҥан өҥнөөх кедалары! Оччолорго оннук кеда спортивнай оскуолаҕа үөрэнэр оҕолорго ыра санаалара этэ буоллаҕа. Онон оҕолор олус үөрэн, букатын өргө диэри астынан уонна харыстаан кэтэ сылдьыбыттара. Атахтара улаатыар диэри… Оннук, эдэриттэн болҕомтолоох, оҕолорго кыһамньылаах этэ, Дмитрий Петрович.
Бу дьиэттэн Эбээ Өлөөнө уолаттара сыыйа-баайа ыал буолбуттара. Дмитрий Петрович олус сымнаҕас, аҕыйах саҥалаах, лоп-бааччы киһи этэ, – диэн Мария Тимофеевна бу сахаттан Улуу тириэньэр, үтүө киһи туһунан олус истиҥник-иһирэхтик, урут хаһан даҕаны истибэтэх чахчыларбытын, түгэннэрбитин кэпсиир.
– Ол кедалары, кыччаабыттарын кэннэ, ийэбит элбэх оҕолоох балтытыгар Болтоҥоҕо ыыппыппыт. Өссө маамабыт Дмитрий Петрович уонна Александра Семеновна сыбаайбаларын тэрийсибитэ, – диэн Мария Тимофеевна оҕолоро, ийэлэрин ахтыытыгар (сэрэйдэххэ, хаһан эрэ төрөппүттэриттэн бэйэлэриттэн иһиттэхтэрэ…) өссө эбэн биэрэллэр.
Кырдьык, Дмитрий Петрович уонна Александра Семеновна ыал буолуулара – интэринээт томторун олохтоохторун бука барыларын үөрүүтэ буолбута, диэн билигин элбэх киһи ахтар.
Истиҥ эҕэрдэ
Оттон бу олох соторутааҕыта тыыл уонна сэрии бэтэрээнэ, сэрии сылларын оҕото, Чурапчы холкуостарын хоту күүс өттүнэн көһөрүү кыттыылааҕа, “Чурапчы улууhун сайдыытыгар кылаатын иһин» III истиэпэннээх бэлиэ хаһаайката Мария Тимофеевна Спиридонованы 90 сааһын туолбутунан, Чурапчытааҕы интэринээт оскуола томторун бары олохтоохторо уонна бүтэрбиттэр ааттарыттан 1970 сыллааҕы выпусктар итиитик-истиҥник эҕэрдэлээтилэр.
Мария Тимофеевна кэргэнинээн Семен Егоровичтыын 41 сыл бииргэ олорбуттара, сэттэ оҕону атаҕар туруоран, олох суолугар көтүппүттэрэ.
Оҕолор бука бары интэринээт оскуоланы араас кэмнэргэ үөрэнэн бүтэрбиттэрэ. Билигин олохторун булан, бэйэлэрэ эһээ, эбээ буолан, ситиһиилээхтик үлэлээн-хамсаан, араас сирдэринэн – Каргополь, Санкт-Петербург, Дьокуускай куораттарынан уонна Болгария курдук дойдунан, олороллор. Ол курдук, Мария Тимофеевна оҕолоро – улахан уол Иван Семенович – мотострелковай байыаннай чаас майора, Афганскай сэрии бэтэрээнэ, байыаннай многоборьеҕа спорт маастара, өссө оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан сүүрүүгэ уонна боксаҕа оройуонун чиэһин үгүстүк көмүскээбитэ; Любовь Семеновна – педагогическай наука кандидата, тиэхиньикэ уонна наука эйгэтигэр СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, РФ үөрэҕириитин туйгуна; Семен Семенович үгүс сыл Намнааҕы сбербааҥҥа управляющайдаабыта, улуус мунньаҕын дьокутаатынан талыллан үлэлээбитэ; Надежда Семеновна – ох саанан ытыыга спорт маастара, СӨ ох саанан ытыыга старшай тириэньэрэ; Тимофей Семенович – киэҥ профиллаах массажист, үөрэнэр сылларыгар баскетболга оскуола уонна оройуон чиэһин элбэхтик көмүскээбитэ; Вера Семеновна – медицинскэй наука кандидата, Санкт-Петербурга быраастар квалификацияларын үрдэтэр институкка кафедра сэбиэдиссэйэ; Сардаана Семеновна – ох саанан ытыыга спорт маастарыгар кандидат, СӨ култууратын уонна кинофикациятын туйгуна.
Бастакы кулуубу, оҕо саады аспыта
Мария Тимофеевна интэринээт оскуола томторун олоҕор өйүн-санаатын, элбэх сыратын-сылбатын, күүһүн-сэниэтин биэрбитин уруккаттан олорор дьон, оччотооҕу кэм оҕолоро үчүгэйдик өйдүүллэр. Ол курдук, кини 1964 сыллаахха интэринээт оскуола дириэктэрэ Алексей Спиридонович Шадрин дьаһалын толорон, интэринээт томторугар аан бастакы оҕо саадын аспыта уонна 10 сыл сэбиэдиссэйдээбитэ.
Онтон эмиэ олох ирдэбилинэн, интэринээт оскуола томторугар, үөрэнэр куорпус аҥаарыгар кулууп арыйан, 10 сыл устата дириэктэрдээн, дьону түмэн, бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри айымньылаахтык үлэлээбитэ. “Березовай” зона начаалынньыга, дьахтар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ буолан, араас тэрээһиннэргэ дьонун-сэргэтин түмэ тардара. Оннооҕор фотограф ыҥыран, хаартыскаҕа түһүүнү тэрийэрэ. Ол түмүгэр, “Билигин ыал аайы ийэлэрбит, эбээлэрбит кэрэ мөссүөннэрэ хаалан сырыттаҕа!” – дэһэллэр ыччаттара.
Куоракка да киирэн баран Мария Тимофеевна дьону кытта үлэлиирин уураппатаҕа. Бэтэрээннэр хуордарыгар 20-чэ сыл ыллаабыта, онон үгүс сыл Автодорожнай уокурук бэтэрээннэрин түмсүүтүн көхтөөх чилиэнинэн буолбута. Онно оҕо саадын иитээччитэ Саргылаана Петрова салалтатынан, бары тэрээһиннэргэ тэҥҥэ үлэлэспитэ.
Ити курдук, Дмитрий Петрович Коркин хамаандатын чилиэнэ, саха далбар хотуна Мария Тимофеевна Спиридонова билигин Дьокуускайга улахан кыыһыгар быр-бааччы олорор. Амарах эбээ сиэннэригэр, хос сиэннэригэр истиҥ сүбэһит буолар.
Татьяна МАРКОВА.