Бу – киһи тута быһаарбат уодаһыннаах уонна ыарахан ыарыыта. Куор туһунан Сыстыганнаах ыарыыларга оҕо клиническэй балыыһатын эпидемиолог-бырааһа, СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, Арассыыйа санитарнай сулууспатын бочуоттаах үлэһитэ Татьяна Никифоровалыын кэпсэттибит:
edersaas.ru
— Татьяна Петровна, куор ыарыы туһунан кэпсэтии суолтатын сүтэрбэт.
— Хомойуох иһин, оннук …
— Бу ыарыыны киһи хайдах билэрий?
— Ыарыы киһи кыраадыһа 38-ка тиийэ эбэтэр онтон үөһээ үрдүүрүттэн, үс эбэтэр онтон ордук күн устата ымынах тахсарыттан, сөтөлтөн, тумууттан, харах кытарыытыттан, харах уута тахсыытыттан саҕаланар. Ыарыы ойоҕостотууга эбэтэр половой уоргаҥҥа инфекция үөскүүрүгэр тириэрдэр содуллаах.
— Кутталлаах бөлөхтөргө кимнээх киирсэллэрий?
— Куорунан ыалдьар уонна күүстээх содулун биллэриэн сөптөөх (өлүүгэ тиийэ) кутталлаах араҥанан сэрэтэр быһыыны ылбатах кыра оҕолор буолаллар. Ону сэргэ, кэмигэр быһыы ылбатах оҕо күүтэр дьахталлар, ыарыыны утары охсуһар күүстэрэ мөлтөөбүт дьон сэрэниэхтээхтэр. Улахан дьоҥҥо ыарыы ыарахан көрүҥнэрэ үксүгэр 70-тан үөһээ саастаахтарга бэлиэтэнэр.
— Хайдах бэриллэрий?
— Салгынынан. Куор вируһа ыарыһах сөтөллөр, ытырдар кэмигэр тарҕанар. Вирус салгыҥҥа икки чаас устата хаалар.
— Тугунан ордук кутталлааҕый?
— Куор – гирииптээҕэр үс төгүл сыстыганнаах. Ыарыһаҕы кытары алтыспыт дьон 95% ыалдьар кутталлаах! Ымынах таҕыстаҕына, дьиэҕэ бырааһы ыҥырыллар, поликлиникаҕа бырааска тиийэр сатаммат.
— Улахан киһи сыстыан сөп дуу эбэтэр оҕолор эрэ ыарыылара дуу?
— Куор «сааһырда». Быһыы ылбатах улахан киһи эмиэ ыарыһахтан сыстыан сөп.
— Сыстыганнаах кэм төһө уһуннук барарый?
— Сыстыганнаах кэм 3-4 күн устата туруон сөп. Ол гынан баран, бу кэм устата ыарыһах тулалыыр дьонун барыларын сутуйуон сөп.
— Билигин Арассыыйа сорох эрэгийиэннэригэр куор баара бэлиэтэммитин туһунан истибитим. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр балаһыанньа хайдаҕый?
— Оннук. Билигин куор Арассыыйа киин оройуоннарыгар тарҕаммыта бэлиэтэннэ. Быйыл тохсунньуттан 900-чэ киһи ыарыйда. Холобур, Новосибирскай уобалаһыгар 50 киһи эмсэҕэлээбитэ. Бэлиэтээн эттэххэ, бу дьон быһыы ылбатахтар. Дьокуускайга куор кэнники үс сылга суох.
— Дьаҥы атын куораттан ыарыһахтар аҕалыахтарын сөп диэн куттал баар дуо?
— Биллэн турар, куттал баар. Тоҕо диэтэххэ, билигин дойдуттан дойдуга олус улахан көһүү, сыҕарыйыы бара турар.
— Бу алдьархайтан хайдах харыстаныахха сөбүй?
— Куору утары охсуһарга быраастар быһыыны маассабайдык биэрии көдьүүһүгэр эрэнэллэр. Оҕолорго быһыы булгуччулаахтык бэриллэр, оттон улахан дьон, быраастартан уонна учууталлартан уратылар, быһыы ылалларын-ылбаттарын бэйэлэрэ быһаараллар.
— Быһыыны ханна ылыахха сөбүй?
— Куортан харыстанар быһыыны олорор сиргинэн поликлиникаларга ылыахха сөп. Ону сэргэ учаастактааҕы быраастар оскуола уонна оскуола иннинээҕи саастаах оҕолорго бэйэлэрэ тиийэн оҥороллор.
Өскөтүн оҕоҕут куору утары быһыыны ылбатах буоллаҕына, хойутаабакка эрэ оҥорторуҥ.
Бэйэҕин уонна тулалыыр дьоҥҥун харыстыыр туһуттан быһыыта ыл.
Зоя ИГНАТЬЕВА, «Саха сирэ”, edersaas.ru сайтка анаан