2019 сыл ахсынньы 9 күнүнээҕи туругунан, Дьокуускай куоракка куор ыарыытынан алта улахан киһи ыалдьыбыта лаборатория чинчийиитинэн бигэргэннэ. Куор — вируһунан тарҕанар сыстыганнаах ыарыы.
Дьокуускай куорат 1 №-дээх поликлиникатын ыарыыны утары охсуһар отделениетын сэбиэдиссэйэ Ефросинья Дьячковская маннык сүбэлэри биэрдэ:
— Ыарыы тарҕаныытын сүрүн төрүөтүнэн дьон куору утары быһыыны ылбата буолар. Ону тэҥэ, улахан оруолу дьон атын дойдуга барара-кэлэрэ (миграция) ылар. Куор тарҕаныыта сыл кэмиттэн эмиэ тутулуктаах. Ыарыы үксүгэр ахсынньыттан ыам ыйыгар диэри сытыырхайар.
Бу ыарыы сыстыбын кэннэ бастакы сибикилэрэ биллиэр диэри 7-21 хонук ааһыан сөп. Быһыыны ылбатах киһи сыһыннаҕына, дьаҥы утары охсуһар кыаҕа мөлтөөбүт буоллаҕына, киниэхэ вирус сыстар куттала 100% диэтэхпинэ, сыыһа буолбатах. Дьаҥ ыарыһах киһиттэн доруобай киһиэхэ сыстар. Куор салгынынан бэриллэр: киһи вируһу кэпсэтэр, сөтөллөр, ытырдар кэмигэр тарҕатар.
СИБИКИЛЭРЭ
- Ыалдьар кэм үс түһүмэххэ (катаральнай, ымынах тахсар уонна ымынах араас өҥнөнөр) араарыллар.
Куорунан ыалдьыбыт киһи кыраадыһа тахсан, 38-40 тиийэр. Төбөтө, этэ-сиинэ барыта, күөмэйэ ыалдьар, сүрэҕэ өлөхсүйэр, хотуолуур, муннун уута сүүрэр, хараҕа кытарар, сырдыгы сөбүлээбэт буолар.
Иккис күнүгэр айаҕар ымынах тахсар. Ыарыһах ымынах тахсыбытын 4 бастакы күнүттэн вирустары тарҕатан барар. Ымынах 3 күн устата ыарыһах этигэр үөһээттэн аллараа тарҕанар уонна араас өҥнөнөр. Бастаан ыарыы сибикитэ тымныйыы курдук киирэр, онтон ымынах тахсар. Куор гириипкэ тэҥнээтэххэ, 3 төгүл сыстыганнаах. Кыра оҕо чэпчэкитик аһарар буоллаҕына, улахан киһи ыараханнык ыалдьыан сөп.
СОДУЛЛАРА
-Ыарыы содуллара улаханнар: ордук ойоҕостотуу кутталлаах, быара, бүөрэ, сүрэҕэ кэбириир, киһи көрөрө-истэрэ мөлтүүр, мэйиитэ сүһүрэр (энцефалит курдук сүһүрүөн сөп). Куорунан 8-10, ардыгар 17 хонук устата ыалдьаллар.
БЫҺЫЫТА ЫЛЫҤ
-Кэнники кэмнэ араас сураҕы истэн, быһыы диэн урукку үйэҕэ эрэ туттуллар курдук санаан, кэккэ төрүөтүнэн аккаастанан, куору утары быһыы ылбатах киһи элбээбитэ хомолтолоох.
Куору утары охсуһуу сүрүн көрүҥүнэн быһыыны ылыы буолар. Быһыыны оҕо 12 ыйыгар ылар. Иккис быһыы оскуолаҕа киирэригэр 6-7 сааһыгар бэриллэр. Быһыыны ылбатах эбэтэр куордаабатах дьоҥҥо эмиэ бэриллэр. Икки быһыыны ылбыт киһи ыарыыны утары охсуһар күүһэ улахан.
Киин куорат олохтоохторо, өскөтүн эһиэхэ биирдэ эрэ быһыы бэриллибит буоллаҕына, куорунан ыалдьыбатах буоллаххытына, быһыы ылбыккытын билбэт буоллаххытына — олорор сиргитинэн баар поликлиникаларга кэлэн куору утары быһыыта ылыҥ.
Оҕо күүтэр дьахталларга, лейкозтаах, искэннээх, аминогликезидтары, сымыыт үрүҥүн сиэбэт дьоҥҥо куору утары быһыы бэриллибэт.
Өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр тахсар дьон, куору утары быһыыгыт суох буоллаҕына, ыларгытын умнумаҥ. Быһыы ылыллыбытын кэннэ 3-4 нэдиэлэ кэнниттэн ыарыыны утары охсуһар күүс олохсуйар. Куору утары быһыы специфическэй иммунитеты үөскэтэр, ол иһин киһи ыалдьыбат.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат , edersaas.ru