Тайцзицюань диэн ушу (кунг-фу) бойобуой искусство биир көрүҥэ «улуу сутурук чыпчаала» диэн тылбаастанар. Билиҥҥи кэмҥэ элбэх дьон бу көрүҥүн эти-хааны эрчийэргэ, чөл туруктаах буоларга, ону таһынан, киһи ис туругун, санаатын ыраастанарга туһаналлар. Дьокуускайга бу көрүҥҥэ анаан саҥа оскуола аһыллан дьон-сэргэ сэҥээриитин ылла. Оскуола дириэктэринэн аатырбыт маастар Чэнь ЦЗЫЦЯН үөрэнээччитэ, тайцзицюаҥҥа Европа 5 төгүллээх чөмпүйүөнэ, аан дойдутааҕы тайцзицюань күрэҕэр үрүҥ көмүс мэтээли ылары ситиспит, ушу ассоциациятыгар үһүс дуаньнаах Светлана КОБЯКОВА буолар.
Чэлгийээнэ Бахсырова, edersaas.ru
Светланаҕа тайцзицюань үгэһин көлүөнэттэн көлүөнэҕэ тириэрдии генеологиятыгар Чэнь дьиэ кэргэн истиилин 21 үйэҕэ тириэрдээччи аата иҥэриллибитэ, онон, дьон-сэргэ бу истиилгэ номнуо киниттэн үөрэниэн сөп. «Эдэр Саас» Светлана Тимофеевнаттан бойобуой искусство көрүҥүн, атырдьах ыйын саҥатыгар Кытайга буолаары турар IV Аан дойдутааҕы тайцзицюаньҥа Чэнь истиилин турнирын туһунан сиһилии ыйытта.
Тайцзицюань дэгиттэр систиэмэ
Тайцзицюаньынан сааһыттан тутулуга суох араас дьон дьарыктаныан сөп. Холобур, биһиги оскуолабытыгар кыра оҕолортон саҕалаан улахан дьоҥҥо, кырдьаҕастарга тиийэ сылдьаллар: ким эрэ доруобуйатын бөҕөргөтөөрү үлүһүйэр, ким эрэ күрэхтэһиилэргэ кыттаары, ким эрэ бэйэтин көмүскэнээри үөрэнэр. Тайцзицюань дэгиттэр систиэмэ буолар, ол эбэтэр киһи этин-сиинин эрэ буолбакка, өссө ис туругун, бэйэтигэр үчүгэй хаачыстыбалары сайыннарарыгар туһалаах.
«Кылыһынан эмиэ дьарыктанабыт»
Уруокпут эти-сиини уһугуннарыыттан саҕаланар, онтон салҕыы остуолба курдук турааһын (чжань чжуан), ол кэнниттэн «солко сабы баайыы» диэн эрчиллии кэлэр. Бу эрчийиилэр «ци» энергияны сөптөөхтүк салайыыга көмөлөһөллөр, киһи сөпкө тыынарга, өйүн-санаатын сааһылыырга үөрэнэр. Ону таһынан, түөрт сэрии сэбин баһылыырга уһуйабыт. Саамай чэпчэкинэн гунь диэн ураҕас буолар. Тайцзицюаньы төрүттээччилэр: «Ураҕас тиэхиньикэтин үөрэттэххинэ биирдэ уһуктаах сэрии сэбигэр бэлэм буолуоҕуҥ», — диэн этэн турардаахтар, онон, араас батаһынан, кылыһынан туттуоҥ иннинэ дьаныардаахтык ураҕас тиэхиньикэтин баһылыахтааххын. Салҕыы шаньцзы диэн вееринэн үөрэнэбит. Былыр Кытайга куттал суоһаатаҕына эмсэҕэлээччи чугас туох мал сытарынан көмүскэнэрэ, ол иһин мындыр өйдөөхтөр вееры сэрии сэбин курдук туттуу тиэхиньикэтин айбыттара билиҥҥи кэмҥэ диэри кэлбит. Шаньцзы веер биир дьикти уратыта — арыйдаххына улахан тыас иһиллэр, бу саба түһээччини соһутарга анаммыт кистэлэҥ буолар. Үһүс сэрии сэбинэн цзянь диэн икки биилээх кылыс бэриллэр. Үөрэнээччи сиргэ тирэхтээхтик турарын, сиһин быччыҥнара, илиилэрэ күүстээхтэрин дакаастыыр тиэхиньикэ. Кылыһы баһылааччы хамсаныыта биир тэҥ уонна сымса буолуохтаах — икки биилээх кылыһын үөрүйэхтик туттуохтаах. Анаан быраабылалары барытын тутуһан кииристэҕинэ утарылаһааччыта ону көрөн хотторуу биллэриэн сөп. Төрдүһүнэн, дао диэн саабыла буолар. Бу сэрии сэбэ тас көрүҥүнэн улахан быһахха майгынныыр — биир биилээх буолар. Онон, оскуолабытыгар медитацияны эрэ үөрэппэккэ, кылыһынан эмиэ дьарыктанабыт.
Аан дойдутааҕы турнирга бэлэмнэнии
Атырдьах ыйын саҥатыгар Кытайга буолаары турар IV Аан дойдутааҕы тайцзицюаньҥа Чэнь истиилин турнирыгар кыттаары бэлэмнэнэ сылдьабыт. Саха сириттэн барыта 12 киһи буолан айанныахтаахпыт: 7 Хаҥалас улууһун Ой оскуолатын үөрэнээччитэ уонна 5 улахан киһи.
Оскуолабыт өрөспүүбүлүкэ улуустарын, түмсүүлэрин кытта сибээстэһэр, ол курдук, Арассыыйа уонна Кытай доҕордоһуутун уопсастыбатын, кытай тылын үөрэтэр ассоциированнай оскуолалар ситимнэрин, ХИФУ Илиҥҥи институтун, СӨ спорка министиэристибэтин, ушу федерациятын кытта чугастык бииргэ үлэлэһэбит. Сылын ахсын Дьокуускай куоракка Ушу күнүгэр анаан болуоссаттарга аһаҕас дьарыктаныылары оҥоробут, тайцзицюань араас тиэхиньикэлэрин көрдөрөбүт.
Чэлгийээнэ Бахсырова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru