Бу күннэргэ «Саха кэриэйдэрэ-утум тардыыта» кинигэ сүрэхтэниитэ куйаар ситиминэн буолла.
edersaas.ru
«Бичик» кинигэ кыһата 14 улуустан кэриэй омуктан төрүттээх дьон ахтыылара хомуллубут дьоһун бэлэҕи оҥордо. Кинигэ Улуу Кыайыы 75, Ийэ дойдуга бэриниилээх сылларыгар ананна.
Ахтыы хомуллар кэмигэр улуустарга кэриэй хааннаах дьиэ кэргэттэргэ улахан сэргэхсийиини таһаарда. Ол курдук, урукку сылларга урут биллибэтэх үөрэтиллибэтэх уонна сыаналамматах түбэлтэлэр, историческай ырытыылар көһүннүлэр. Төрөөбүт дойдуттан арахсыы ахтылҕанын аҕа көлүөнэ дьон сүрэхтэригэр сөҥөрөн сылдьан, оҕолоругар, сиэннэригэр ахтыы оҥорон хаалларбыттара — тугунан да сыаналаммат сыаннас. Бу дьон сүрэхтэригэр-быардарыгар төрөөбүт дойдуларыгар тапталларын саҥата суох илдьэ сылдьыылара сүрэҕи уйадытар. Киһи аймах цивилизациятын төрүттэспит Азия биир бөдөҥ кэриэй омугун дьоно Саха сиригэр сири оҥоруу, туһаныы, дьону эмтээһин, үлэҕэ-олоххо сыһыан култууратыгар олохтоох нэһилиэнньэни үөрэтэн, үтүө өйдөбүлү-махталы иҥэрбиттэрэ. Видео-кэмпириэнсийэҕэ 20 тыл эппит киһи кэриэйдэри омук быһыытынан үлэһит, олус чиэһинэй, эппиэтинэстээх, үрдүк култууралаах дьон быһыытынан аҕыннылар.
Кэрэхсэбиллээҕэ баар, эдэр дьон санаалара — «Саха сиригэр олорор кэриэй ыччаттара түмсэрбит уонна ханнык былаас ханнык баҕарар таһымыгар араас боппуруоһу туруорсар статустаах уопсастыбаннай тэрилтэлээх буолуохпутун наада». Орто саастаах көлүөнэ дьон аҕа көлүөнэни үйэтитэргэ Өйдөбүнньүк (пааматынньык, искибиэр, уулусса аата) тутарга туруорсарга этии киллэрдилэр. Саха сиригэр олохсуйбут кэриэйдэргэ мусуой аһыы, кэриэй тылын үөрэтии курдук сонун бырайыактары олоххо киллэриини эттилэр. Биир сонун этии — аныгы Корея Өрөспүүбүлүкэтин кытта ыкса сибээһи олохтуурга, ол инниттэн бу кинигэни кэриэй тылынан тылбаастаан таһаарыы туһунан этии киирдэ.
Бу күннэргэ истибэккэ, билбэккэ хаалбыт улуустарга олорор кэриэй ыччаттарыттан ахтыы хомуйан, иккис кинигэни таһаарыыга үлэ бара турарын эттилэр.
Мин аҕабынан эмиэ кэриэй омуктан төрүттээхпин. Төрөөбүт дойдуларыттан тэйэргэ күһэллибит дьоммутун, биһиги, кинилэр оҕолоро, ыччаттара бэйэбит эрэ үйэтиттэхпитинэ табыллар.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru анаан Мария ГАБЫШЕВА,
Нам улууһа.