Куйаар-код туһунан сиһилии

Бөлөххө киир:

QR-код (Quick Response code) английскайдыы “түргэнник дьайар код” диэн эбит. Аан бастаан Масахиро Хара диэн японец айбыт. Онтон Denso хампаанньа тиэрмини атыылаһан, регистрациялаабыт.

QR-код маҥан сиэккэҕэ хара өҥнөөх түөрт муннуктартан турар. Урукку штрих-кодтары синньигэс сардаҥанан тыктаран ааҕар буоллахтарына, QR-код датчик, эбэтэр төлөпүөн камератын көмөтүнэн түргэнник ааҕыллар. QR-кодунан олус түргэнник информацияны булуохха сөп. Ордук атыы-эргиэн, массыына бырамыысыланнаһын эйгэтигэр киэҥник туттуллар: табаар туһунан информацияны түргэнник буларга, докумуоннары сааһылыырга, маркетины сайыннарарга тэҥнээҕэ суох.

QR-код нууччалы “куар-код” диэн ааҕыллар. Ону сахатытан, куйаар-код диэтэххэ, ордук сымнаҕастык иһиллэр. Ис хоһоонун туһунан эттэххэ, интэриниэт эйгэтин, социальнай ситимнэри “куйаар ситимэ” диэн эмиэ ааттыыллар, онон сыһыаннаах курдук.

Кимиэххэ биэрэллэрий?

Сэтинньи 8 күнүттэн коронавируснай инфекцияны утары быһыыны ылбыт, эбэтэр 6 ый иһинэн ыалдьыбыт туһунан бигэргэтэр сэртипикээти арыйар куйаар-куод систиэмэтэ дойду үрдүнэн киирдэ.

Арассыыйаҕа коронавируһунан ыалдьыбыттара бигэргэммит дьон сэртипикээт куйаар-кодун ылыахтарын сөп. Дьиэлэригэр эмтэммит, быраастарга көрдөрүммэтэх дьоҥҥо, эбэтэр анаалыстара “отрицательнайы” көрдөрбүт буоллаҕына, сэртипикээт бэриллибэт. Антитела ахсаанын туһунан ыспыраапкалаах дьон эмиэ ылар кыахтара суох.

Ковидынан ыалдьыбыт, эбэтэр быһыыны ылбыт киһиэхэ бэриллэр сэртипикээккэ куйаар-код иҥэриллэр. Ону сканердаатахха, киһи сэртипикээтэ, дьиҥнээҕин бэрэбиэркэлиир сигэ (ссылка), хаһан ыалдьыбыта эҥин көстөр. Үтүөрбүтүн кэннэ 6 ыйынан куйаар-код дьиҥэ суоҕунан ааҕыллар.

Ковидынан ыалдьыбыт киһи бырааска көрдөрүммүт, ПЦР-анаалыһа “положительнай” диэн бигэргэммит, балыыһаттан анал докумуоннаах тахсыбыт буоллаҕына эрэ, куйаар-куод бэриллэр.

Ханна ирдэнэрий?

Бу тэрилтэлэргэ киирэргэ куйаар-коду тэҥэ, доруобуйа туругунан “медотвод” ыспыраапкалаах буоллахха, син биир ПЦР-анаалыһы (72 чаас иһинэн) ирдииллэр.

Ханнык тэрилтэлэргэ киирэргэ куйаар-коду ирдииллэрий:

— култуура уонна спорт тэрилтэлэригэр;

— эрэстэрээннэргэ, кафеларга, остолобуойдарга;

— атыы-эргиэн кииннэригэр, эргиэн-аралдьытар кииннэргэ, дьаарбаҥкаларга, ырыынактарга (ас-үөл ырыынагар ирдэммэт), табаары кууһунан атыылыыр тэрилтэлэргэ;

— парикмахерскайдарга, кэрэ сэбэрэ солуоннарыгар, косметическэй кииннэргэ, СПА-кииннэргэ, массаас кэбиниэттэригэр, баанньыктарга, сауналарга, солярийдарга;

— турбазаларга, туризм комплекстарыгар, сынньалаҥ базаларыгар, зоопаркаларга, хайыһары уларсар сиргэ, хаҥкылыыр, хайыһардыыр пааркаларга;

— көмпүүтэр кулууптарыгар, букмекерскэй хонтуораларга, лотереялары тэрийэр фирмаларга;

— гостиницаларга, хостелларга, ыалдьыттары түһэрэр дьиэлэргэ.

Куйаар-код ирдэммэт:

— атыы-эргиэн тэрилтэлэригэр, ол иһигэр ас-үөл маҕаһыыннарыгар (атыы-эргиэн кииннэрин таһыгар турар буоллахтарына);

— аһы-үөлү атыылыыр ырыынактарга уонна дьаарбаҥкаларга, аһы-үөлү кууһунан атыылыыр тэрилтэлэргэ; туспа турар кыра маҕаһыыннарга;

— таһырдьа баар спортивнай былаһааккаларга, стадионнарга уонна аһаҕас спортивнай тутууларга;

— аптекаларга;

— араас өҥөнү оҥорор тэрилтэлэргэ (химчистка, иистэнэр сыах, атах таҥаһын өрөмүөннүүр пуун, о.д.а.);

— нэһилиэнньэҕэ судаарыстыбаннай уонна муниципальнай өҥөнү оҥорор тэрилтэлэргэ;

— массыынаны сууйар, өрөмүөннүүр уонна саппараапкалыыр сирдэргэ;

— бэтэринээр килииникэлэригэр.

Атын дойдуларга хайдаҕый?

QR-код атын дойдуларга тахсарга эмиэ наадалаах. Сорох судаарыстыбалар коронавируһу утары быһыыны ылбыт туристары киллэрэри көҥүллүүллэр, ону куйаар-кодунан көрөллөр. Манна Арассыыйа быһыыларын ылбыт дьону киллэрэр көҥүл баарын чопчулаан билиэххэ наада.

Холобур, Турция, Греция, Кипр Арассыыйаҕа оҥоһуллубут быһыылары ылбыт дьону киллэрэри көҥүллүүллэр, оттон Таиланд Аан дойдутааҕы доруобуйа харыстабылын тэрилтэтэ (ВОЗ) көҥүллээбит эрэ быһыытын ылбыт туристары киллэрэр. Биллэрин курдук, Арассыыйа быһыыларын ВОЗ бигэргэтэ илик.

2021 сыл от ыйын 7 күнүттэн ковидынан ыалдьыбыт киһи сэртипикээттээх буоллаҕына, омук дойдутуттан кэлэн баран, ПЦР-анаалыһы туттарыа суоҕун сөп. Онон куйаар-код кэлэргэ-барарга табыгастаах.

Атын дойдулартан Израильга аан бастакынан куйаар-кодтаах “күөх пропуск” диэни 2021 сыл олунньутугар киллэрбиттэрэ. Францияҕа от ыйыттан “доруобуйа пааспара” киирбитэ. Ол кэнниттэн сарсыныгар 1,7 мөлүйүөн киһи быһыыны ылбыта. Италияҕа “ковиднай пааспара” суох кэнсиэргэ, мусуойга сылдьыбаккын. Онон Европаҕа үгүс дойдуларга маннык систиэмэ үлэлиир.

Бу миэрэлэр дьон коронавируһу утары быһыыны ылалларын көҕүлүүр сыаллаахтар.

Быһыы сэртипикээтэ биир сыллаах

Сэтинньи 8 күнүттэн вакцинация туһунан сэртипикээт саҥа көрүҥэ бигэргэммитин кэнниттэн, “Госуслуги” порталга урут быһыыны ылбыт дьон сэртипикээттэрэ 12 ыйтан 6 ыйга диэри кылгаабыт курдук көстөн, үгүс дьону соһуппута. Быһыыны саас ылбыт дьон куйаар-кодтара дьиҥэ суох буолан тахсыбыта. Ол эрээри, бырабыыталыстыбаҕа бу сыыһаны “Госуслуги” порталга тэхиниичэскэй алдьаныы тахсыбытынан быһаарбыттара. Онон быһыы сэртипикээтэ уруккутун курдук, биир сыл устата үлэлиир.

Сэртипикээт саҥа көрүҥэр кэккэ уларыйыылар киирдилэр. Онон сэртипикээт толору сибидиэнньэлээх буолар: киһи аата, олорор аадырыһа, пааспара, СНИЛС, полиһа, куйаар-кода. Ону тэҥэ, ханнык быһыыны хаһан ылбыта, ковидынан ыалдьыбыта дуу, суоҕа дуу ыйыллар. Сэртипикээт нуучча уонна английскай тылынан суруллар. Электроннай да, кумааҕы да көрүҥүнэн туһаныахха сөп.

Быһыы иккис укуолун ылбыт, эбэтэр үтүөрбүт кэннэ 3 хоноот, сэртипикээт баар буолар.

Госуслуги” нөҥүө хайдах ылабыт?

Госуслуги” саайтыгар, эбэтэр мобильнай сыһыарыытыгар, ону тэҥэ, “Госуслуги СТОП Коронавирус” саайтка киирэн, куйаар-коду ылыахха сөп.

Этиллибитин курдук, сэртипикээт ыларга тугу да гыныллыбат, быраастар бэйэлэрэ толороллор. Ыалдьыбыт киһи “Госуслуги” порталга регистрацияламматах, учуоттуур суруга суох буоллаҕына, онно киирэн регистрацияны ааһыахтаах.

Бу порталга куйаар коду ыларга маннык ньыманы туттуохха сөп.

Портал сүрүн сирэйигэр “Все сервисы по коронавирусу” салааны булаҕыт. Салгыы арыллыбыт сирэйгэ “Сертификат переболевшего” диэни баттыыгыт. Бу арыллыбыт сирэйгэ сканерданарга анаммыт куйаар-код баар буолуоҕа. Ону көрдөрдөххүнэ, сканердаатахтарына, быһыыны ылбытыҥ, эбэтэр, ыалдьыбытыҥ туһунан сэртипикээт көстөн кэлэр.

Төлөпүөҥҥэр “Госуслуги” сыһыарыыны хачайдаммыт буоллаххына, арыйдыҥ да, куйаар-коду көрдөрөргөр табыгастаах буолуоҕа. Маны тэҥэ, кумааҕыга бэчээттэммит куйаар-коду, эбэтэр хаартыскаҕа түһэрэн баран (чуолкайдык көстөр буоулохтаах), көрдөрүөххэ сөп.

Арай, куйаар-код суох буоллун?

Ковидынан ыалдьыбыт, анаалыһыҥ бигэргэммит, бырааска көрдөрүммүт да буолбутуҥ иһин, арай, порталга куйаар-кодуҥ суох буоллаҕына, хайдах гыныахха?

1. Ковид чахчы бигэргэммит буоллаҕына, балыыһа биэрбит МКБ-10 U07.1 уонна U07.2 диэн кодтаах мэдиссиинэ докумуона баар буолуохтаах. Маннык докумуон суох буоллаҕына, сэртипикээти ылбаккын.

2. Үтүөрбүтүҥ кэннэ, 6 ый ааһа илик буолуохтаах.

3. “Госуслуги” порталга учуоттуур сурук бигэргэммит буолуохтаах. Ону бэрэбиэркэлииргэ “настройки” диэн салааҕа киирэн, “ссылка для проверки” диэни баттыыгын. Учуоттуур сурук суох буоллаҕына, “пройти процедуру подтверждения” баттыыгын.

4. Бу барыта баар эрээри, куйаар-код суох буоллаҕына – портал быһа сибээһигэр сурук ыытаҕын. Төһөнөн чуолкайдык, барытын быһааран, сиһилии суруйаҕын да, соччонон түргэнник бу кыһалҕа быһаарыллар кыахтаах. Кэлбит эппиэккэ “мэдиссиинэ тэрилтэтигэр баран ирдэс” диэн суруллубут буоллаҕына, доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин өттүттэн сыыһа тахсыбыт. Баҕар, ыарыы туһунан информация электроннай базаҕа киирбэтэҕэ буолуо, эбэтэр, сотуллан хаалбыт. Оттон саайт өттүттэн сыыһа тахсыбыт буоллаҕына, кылгас кэм иһигэр ону туораталлар.

Оттон сымыйанан оҥордоххо?

Бэйэҥ куйаар-кодкун атын киһиэхэ уларыстаххына, административнай миэрэ ылыллан, 5-тии тыһыынча солкуобайга иккиэн ыстарааптанаҕыт. Атыы-эргиэн киинин харабыла бу кэһиини туттаҕына, полицияны ыҥырар бырааптаах. Полиция кэлэн боротокуол толорор.

Куйаар-коду сымыйанан оҥорторуу (подделка) баара билиннэҕинэ, 1 сылга диэри хаайыллар холуобунай буруйга тардыллыахха сөп. Бу миэрэ быһыы туһунан сэртипикээти, ПЦР-анаалыһы, ыспыраапканы сымыйанан оҥорторууга эмиэ сыһыаннаах.

Куйаар-ситимин туһунан ыйааҕы толорбот урбаанньыттарга 30-50 тыһыынча солкуобай, тэрилтэлэргэ – 100-300 тыһыынча солкуобай суумалаах ыстараап көрүллэр. Иккистээн кэһии таҕыстаҕына, ыстараап 500 тыһыынчаттан 1 мөлүйүөн солкуобайга диэри улаатар, үлэ 90 сууккаҕа диэри тохтотуллар.

Салайааччы санаата

Урбаанньыттар үлэлииргэ бэлэмнэр”

Максим Прокопьев, СӨ урбааҥҥа, эргиэҥҥэ, туризмҥа миниистирин солбуйааччы:

— Урбаанньыттар бу миэрэ дьон доруобуйатын харыстыырга анаммыт буоларын өйдүүллэр, ол иһин маннык усулуобуйаҕа үлэлииргэ бэлэмнэр.

Министиэристибэ урбаанньыттарга эрдэттэн быһаарар-сэрэтэр үлэ ыыппыта. Бу куйаар-кодун систиэмэтэ киирбитинэн, уопсастыбаннай сирдэргэ олохтоохтор коронавируска сыстыспат миэстэлэрэ баар буолаллара үчүгэй. Бары көмөлөөн, ыалдьыыны, сыстыһыыны аҕыйатар туһугар үлэлиэхтээхпит.

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: rg.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0