Олохпут сайдан, арҕаа дойдулар муодаларын батыһар ыччаттары көрөн билигин киһи улаханнык соһуйбат. Арай, кырыа кыһыннаах, тоһуттар тымныылаах Сахабыт сиригэр эдэр ыччаттарбыт соҕурууҥҥулар таҥастарынан кыстыылларын ороһуйа да, аһына да көрөбүт.
edersaas.ru
Күн бүгүн куорат уулуссаларыгар кроссовканан дыгыйа сылдьар уолаттары, кыргыттары элбэхтик көрсөҕүн. Эбиитин кыараҕас ыстааннаах уонна атахтара кылбаһа сылдьар кып-кылгас наскылаах буолаллар. Ыйыттахха, тоҥмоппут дииллэр да, кумуйуохтарынан кумуйан, бөкчөччү туттан хаамалларыттан уонна сирэйдэрэ кып-кыһыл буоларыттан сылыктаатахха, тоҥоллоро көстөр. Оччотугар муоданы батыһан маннык таҥналлар дуо?
Оннук таҥастаах биир эмэ уолтан тоҥмоккун дуо диэн ыйыттахха, тоҥмоттон атыны билбэттэр уонна бэйэҥ диэки дьиибэргээбиттии көрөллөр. Кыргыттарбыт эмиэ уолаттарыттан хаалсыахтара дуо? Чыры-чыппаҕар ыстааннаах уонна кроссовкалаах, ардыгар чараас бачыыҥкалаах буолаллар.
Миша, ХИФУ устудьуона:
— Мин тоҥмоппун. Бу кроссовкам олус истээх. Итии хааннаахпын (күл да күл буолар). Куоракка улаханнык ханна да ырааппаппын. Үөрэнэр сирим уонна уопсай дьиэм чугас тураллар. Онтон куоракка барарга оптуобустар бааллар дии. Сатыы хаампаппыт.
Катя, эдэр исписэлиис:
— Мин бастаан оскуоланы бүтэрэн кэлэн, үөрэххэ кэлэрбэр эмиэ ыччат муодатын батыһан наһаа чараастык таҥна сылдьыбыт эбиппин. Билигин санаатахпына, акаарыбын сөҕөбүн. Хата, халыҥ ыстаан, комбинезон муодата кэлэн, бары кэриэтэ оннук ыстааҥҥа көспүппүт. Хаһан баҕарар ыччат бэйэтин саастыылааҕар тэҥнэһэ сатыыр. Билигин өйдөнөн, ити оскуола оҕолоро итинник таҥналларын эмиэ көрөбүн. Төрөппүттэр оҕолоругар болҕомтолорун ууруохтарын наада.
Юрий Горохов, харабыл:
— Мин оҕолорум кыһын комбинезон, халыҥ бачыыҥка уонна соннорун капюшонун иһинэн баайыы бэргэһэ кэтэллэр. Вахтаҕа олорор буолан, артыыс буолаары сылдьар уолаттар кроссовканан сылдьалларын көрөбүн уонна хайаан да сэмэлиибин, сүбэлии сатыыбын.
Федор Федорович, 14 нүөмэрдээх оскуола төрөппүтэ:
— Атын төрөппүттэр ааттарыттан этэр быраабым суох. Оттон бэйэм оҕолорум тустарынан быктардахпына, биһиги оҕолорбутугар хайаан да халыҥ таҥас атыылаһабыт уонна ону кэтэллэрин ирдиибит. Иккиэн төһө да күнү быһа үлэҕэ сырыттарбыт, ийэбит ардыгар тугу таҥна сылдьалларын көрөөрү хаартыскаларын ыыттарар эбэтэр видеосибээһинэн кэпсэтэр. Онон син хонтуруоллуур курдукпут.
45-50 кыраадыстаах тымныыга ыччат тоҕо маннык таҥнарын билээри «Айыы кыһата» национальнай гимназия завуһа Руслан Каженкинтан маннык боппуруостарга хоруйдууругар көрдөстүм.
— Оҕолор кыһын хайдах таҥналларыгар оскуолаҕа болҕомто ууруллар дуо?
— Билигин оскуола үөрэнээччититтэн уларыттар атах таҥаһын уонна форма эрэ ирдиир кыахтаах. Атына барыта төрөппүккэ сүктэриллэн турар. Биллэн турар, тустаах локальнай аакталар, кэпсэтиилэр тахсаллар эрээри, куорат эйгэтигэр итини толору тутуһар уустуктардаах
— Атах таҥаһын уларыттыы (сменка) ирдэниллэр буолан, сүрэҕэлдьээн чараастык таҥналлар дуу?
— Атах таҥаһын уларытыы — сайын да, кыһын да булгуччулаах ирдэбил. Ити бииринэн оҕону бэрээдэктиир, уопсай быраабыла буоллаҕа. Иккиһинэн, доруобуйатыгар эмиэ үчүгэй өттүнэн дьайар, сөптөөх атах таҥаһа кыһын сылаас, сайын сөрүүн итиэннэ таска кэтиллэр атах таҥаһа үйэтэ уһуур. Үсүһүнэн, оҕо дьиэни сууйар дьон үлэлэрин харыстыы үөрэнэр.
— Муоданы сырсан кыһын чараастык таҥналлар дуо?
— Муода урут да, билигин да куруук баар көстүү. Чараас наскынан, бүрүүкэ аллараа өттүн атаҕа бачыыҥка үрдүнэн көстө сылдьарын курдук тиэринэн баран сылдьааччы уолаттар биир кэмҥэ элбии сылдьыбыттара. Билигин ол арыый уҕарыйда, тымныы аата тымныы. Ол эрээри, сорох оҕо халыҥ таҥастаах киһи үйэтэ уһуурун төһө да элбэхтэ эппитиҥ үрдүнэн, доруобуйатыгар оҕустардаҕына эрэ өйдүүр, ити хомолтолоох. Муода да араастаах, халыҥ таҥас муодата эмиэ баар, Холобур, соҕуруу дойду халыҥ сонноро, баллайбыт атах таҥаһа, о.д.а.
Юрий Кычкин, үрдүк категориялаах уролог-быраас, СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна:
— Кыһын итинник чараастык сылдьыы инникитин доруобуйаларыгар охсуулаах бөҕө буоллаҕа. Уолаттар кыһын кроссовканан уонна ыгыта тута сылдьар ыстаанынан сырыттахтарына, эр киһи уорганнарын уонна простаталарын тымнытыахтарын сөп. Ол түмүгэр кыайан оҕо оҥорбот эбэтэр импотент буолуохтарын сөп.
Кыргыттар хабахтарын тымныталлар, онтон сыыстарыы баран, бүөрдэригэр охсуон сөп. Ол эмиэ дьахтар оҕо үөскэтэр уорганыгар куһаҕаннык дьайар, болдьоҕун иннинэ төрүөн эбэтэр оҕо куотуон сөп.
Ол да иһин, эдэр уолаттар уонна кыргыттар “острый простатит”, “острый орхоэпидимит”, кыргыттар “острый цистит, “острый пиелонефрит” уо.д.а. диагнозтаах балыыһаҕа киирэллэр. Уопсайынан, билиҥҥи ыччат доруобуйата мөлтөх. Тустаах битэмииннэри уонна биологическай актыыбынай эбиликтэри (БАД) иһиэхтэрин наада.
Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ” edersaas.ru