Бэлитиичэскэй диэйэтэл, 1990-1992 сыллардаахха Саха АССР миниистирдэрин Сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, “Ытык Сүбэ” уопсастыбаннай түмсүү сүбэһитэ Климент Иванов Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнүнэн эҕэрдэлиир:
— Өрөспүүбүлүкэ күнүн бырааһынньык быһыытынан бэлиэтээһин бастакы бэрэсидьиэн Михаил Николаев ыйааҕынан олохтоммута. Судаарыстыбаннас төрдө 1922 сылтан саҕаланар. Саха норуотун чулуу уоллаттарын Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Исидор Барахов күүстээх туруорсууларынан, биһиэхэ аан маҥнайгынан судаарыстыбаннас бэриллибитэ. Бу судаарыстыбаннаспыт уһун кэм устатыгар бэйэтин оруолун толору толордо. Саха норуота автономияны ылан, олох-дьаһах, култуура, үөрэх өттүнэн сайдыбыта.
Судаарыстыбаннаһы ылыныыны икки кэрдиискэ араарабыт. Бастакы кэрдиис Сэбиэскэй Социалистическэй Автономнай өрөспүүбүлүкэ быһыытынан үлэлээн, олорон кэлбит кэммит буолар. Онтон быһыы-майгы уларыйан, Сэбиэскэй Сойуус ыһыллан, уларыта тутуу саҕаламмыта. Киинтэн былааннанар, үптэнэр экэниэмикэбит ыһыллыбыта. Онон 90-с сылларга үөскээбит тутулу Автономия кыайан быһаарбат буолбута.
1992 сыллаахха Үөһээҥи Сэбиэт 12-с ыҥырыылаах мунньаҕын дьокутааттара уонна Михаил Николаев буола турар быһыыны-майгыны сөпкө өйдөөн, Суверинитет туһунан Декларацияны ылыммыттара. Декларация кэнниттэн элбэх сокуон ылыныллыбыта.
Өрөспүүбүлүкэ боломуочуйата үрдээн, иккис кэрдиис кэм саҕаламмыта. Автономияттан аккаастанан, саҥа демократическай, правовой, гражданскай судаарыстыба буолбуппут.
Быйыл Судаарыстыбаннаһы ылыммыппыт сүүрбэ аҕыс сыла буолар. Бу сыллар тухары элбэх боппуруос быһаарылынна.
Билигин да ыарахаттар бааллар. Ол гынан баран, бу ыарахаттар бары быһаарыллар кыахтаахтар.
Үлэлиэххэ, үүнүөххэ-сайдыахха үтүө кэм кэлэн турар. Кыах? күүс эмиэ баар. Саҥа үйэҕэ судаарыстыбаннаспытын салгыы сайыннарыахха, күүһүрдүөххэ!
Саха сирин бары олохтоохторун, Өрөспүүбүлүкэ күнүнэн эҕэрдэлиибин! Бары ситиһилэри, дьолу-соргуну баҕарабын.
Ньургуйаана Иванова бэлэмнээтэ.
edersaas.ru