Сунтаар “Кириэстээх” кэпэрэтиибэ күҥҥэ алта туонна үүтү ыыр!
ТХПК (салайааччы Владимир Егоров) Сунтаарга эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн биир бөдөҥ хаһаайыстыбата буолар. Барыта 1 тыһ. 710 сүөһүлээх, ол иһигэр 621 ыанар ынахтаах. Сыл саҕаланыаҕыттан 1 тыһ. 360 туонна үүтү соҕотуопкалаабыт. edersaas.ru
Мин хаһаайыстыба кылаабынай зоотехнига Августина Трифонованы, племенной үлэ лабарааннара Вера Васильеваны, Валентина Жиркованы, Любовь Габышеваны кытары сайылыктарынан сылдьан, күннээҕи үлэни-хамнаһы билистим, зоотехническай сыанабылы (бонитировканы) оҥорустум.
Үүттүгэннээх сайылыктарга
Бордоҥҥо Алтайтан аҕалыллыбыт 162 ынаҕы биэс ыанньыксыт ыыр. Эдэр ыанньыксыттар Евдокия Никитина, Лидия Намылова сүүрбэ сэттэлии, уопуттаах ыанньыксыт Валентина Максимова 28, “Үлэ Албан аата” уордьан кавалера Владимир Михайлов кэргэнэ Елизавета Петровналыын 68 ынахтаахтар. Төһө үүт ыаммытын Олимпиада Ляшеева учуоттуур, Татьяна Николаева осеменатордыыр. Титииктэрэ толору хаачыллыылаах, күҥҥэ ортотунан 2 туонна 200 киилэ үүт ыанар. Саамай элбэҕи Владимир Африканович ыыр. Сыл саҕаланыаҕыттан 69 туонна үүтү ыан туттарбыт.
Күкэһэй сайылыгар түөрт ыанньыксыт 191 симменталь ынахтан күҥҥэ 1 туонна 600 киилэ үүтү ыыллар. Артем Бабкин көрөр-истэр 59 ньирэйиттэн отут үһэ кэлии ынахтар, сүүрбэ алтата олохтоох ынахтар оҕолоро эбит. Туруктара куһаҕана суох.
Бу сайылыкка оҕо-уруу элбэҕин уонна кинилэр дьоннорун кытары тэҥҥэ үлэлииллэрин кэрэхсээтим. Тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ Галина Васильевна Куокуну агрооскуолатыгар үөрэнэр сиэннэрэ тус-туһунан эбээһинэстээхтэр: иккис кылаас үөрэнээччитэ Сандаара ыанар ынахтарга уотурба кутар, убайа Харысхал далтан ынахтары киллэрэр, оттон сэттискэ үөрэнэр Джулия эбэтин кытары ынах ыаһар. Онус кылаас үөрэнээччилэрэ Юлиана Кондратьева, Кэскилээнэ Яковлева сайын устата ыанньыксыттаабыттар. “Аныгы оҕо хара үлэттэн тэйдэ” дииллэрэ сыыһа, үлэлиир-хамсыыр уонна хаһаайыстыбалаах ыаллар оҕолоро кыраларыттан үлэҕэ үөрэнэр эбиттэр.
Бүөр Күөл сайылыга саамай ыраах сытар. Киэҥ-куоҥ сирдээх-уоттаах, дэлэй мэччирэҥнээх буолан, манна элбэх сүөһү сайылыыр. Барыта 263 симменталь, 29 Алтайтан кэлбит ынах итиэннэ 75 ньирэй баар. Ыанньыксыттар төрдүөлэр. Күҥҥэ 2 тонна 900 киилэ үүтү ыан туттараллар.
Кырдьаҕас ыанньыксыт Петр Спиридонов 25 ынахтаах, Егор Васильев 29 ынаҕы ыырын таһынан осеменатордыыр. Бу ыйга 66 ынаҕы сиэмэлээбит. Үлэтин хаамыытын сиһилии кэпсиир “Сиэмэлээһин халандаарын” оҥорон титииккэ ыйаабыт, инньэ гынан ыанньыксыттар ханнык ынахтара хаһан төрүүрүн чуолкай билэллэр. Биһиги бонитировкалыыр сүөһүлэрбитин барытын Егор кээмэйдээн биэрдэ. Даҕатан эттэххэ, кини Саха судаарыстыбаннай тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар кэтэхтэн үөрэнэр, онон ыанньыксыт уонна осеменатор идэлэрин дэгиттэр баһылаабыт селекционер-зоотехник үүнэн эрэриттэн биир бэйэм олус үөрдүм.
Боруодалар уратылара
Алтайтан кэлбит ынахтар олохтоох симментальтан туох да итэҕэстэрэ суох. Хата, үөҥҥэ-көйүүргэ тулуурдаахтарынан, эмиийдэрэ бааһырбатынан уонна түргэнник иэтэллэрин өссө ордук курдуктар. Кэллэхтэрин бастакы сайыныгар, дойдуларыгар бэлэми аһыы үөрэммит буоланнар, үүнэн турар оту булан сиэбэккэлэр ырыганнаабыт буоллахтарына, быйыл баҕас мэччийэри сатыыр буолбуттар. Туруктара куһаҕана суох.
“Кириэстээх” кистэлэҥэ
Кэпэрэтиип үлэҕэ үрдүк көрдөрүүтүн төрүөтэ үчүгэй тэрээһин уонна үлэҕэ интэриэһи көбүтүү эбит. Бастатан туран, сүөһүнү уонна бородууксуйаны учуоттааһын, племенной үлэ уо.д.а. утумнаахтык ыытыллаллар, сайылыктар тупсарыллан оҥоһуллубуттар. Бостууктар эрэсиими кытаанахтык тутуһаллар. Сарсыарда түөрт чаастан туран ынахтары хомуйан аҕалаллар, оттон ыанньыксыттар идэлэрин баһылаабыт дьоннор, таһаарыылаах үлэҕэ көҕүлүүр Владимир Африканович курдук майаактаахтар.
Сунтаартан Борис ПОТАПОВ, edersaas.ru сайтка анаан.