Куола — сырдык дьүһүннээх, «нууччатыйбыт» хааннаах, сахаҕа ортону үрдүнэн уҥуохтаах. Эдэр уол үрдүк үөрэҕи бүтэрээт, олоҕун саҥа саҕалаан эрэр буолан, Дьокуускай куорат биир бөдөҥ тэрилтэтигэр исписэлииһинэн үлэлии киирбит. Ойоҕо, оҕото суох, бэйэтин бодотун, таҥаһын-сабын үчүгэйдик көрүнэр, боростуой, орто сиэринэн сирэйдээх кэрэ аҥардартан мэлдьи болҕомтону ылар.
Ити кэмҥэ хойут оҕоломмут, бүөбэйдээн, көрөн-истэн, иитэн таһаарбыт кырдьа барбыт төрөппүттэрэ уолбут харчы мунньунан, куорат киинигэр ипотекаҕа саҥа киэҥ-куоҥ, сырдык, саҥа кыбартыыра атыылаһыа диэн эрэнэ саныыллара. Ол эрээри, кини баҕа санаата атын этэ…
Арай биир сарсыарда Куола үлэтигэр уруккута буолбатах – сабыс-саҥа, күн уотугар сандаара килэбэчийэр, араас аныгы тиэхиньикэнэн симэммит, уот кыһыл кытай массыынатынан сүүрдэн кэлбитэ. Биир идэлээхтэригэр «хараҕар уоттаммыт» уол үөрэ-көтө: «Кирэдьиит ыллым!» – диэбитэ. Ким эрэ сөҕөн, ким эрэ ымсыыран, оттон сорохтор «ипотека ылбыта ордук буолуо этэ буоллаҕа» диэн биир идэлээхтэрэ сибигинэһэн хосторунан араас кэпсэтиилэр барбыттара сурах хоту иһиллибитэ.
Ити күнтэн ыла Куола уол олоҕо тосту уларыйбыта… Биллэн турар, уруккута «минньигэс», билиҥҥитэ өйүттэн-санаатыттан түспэт күүһүн-уоҕун ылар «сүгэһэр» — улахан бырыһыаннаах кирэдьиит хабалата күн ахсын баттаан барбыта. Ый устата түүннэри-күнүстэри, хара көлөһүнүнэн ылбыт хамнаһын улахан аҥаара куорат биир аатырар бааныгар «уу курдук» барарыттан уол улаханнык сонньуйара, сорох кэм утуйбат да буолбута. Доҕотторун кытта үөрэ-көтө кафеларга, эрэстэрээннэргэ, даачаларга барытын умнан туран күүлэйдиирэ аҕыйаабыта, сыаналаах, аатырбыт бренд таҥаска-сапка, сынньалаҥҥа-аралдьыйыыга харчыта тиийбэт буолан, баҕарбатаҕын да иһин кэмчилииргэ күһэйбитэ.
Кэм кэрдии аһаар, ону кытар үс уһун сыл устата төлөспүт кирэдьиит хабалатыттан босхолонон, Куола үөһэ тыынан, сылайбыта-элэйбитэ сүппүт курдук буолбута… Онуоха дьылҕа хаан киниэхэ атын, өссө уустук тургутууну бэлэмнээбитэ биллибитэ…
Дьэ, «көҥүл тыынан» олоруом диэбитэ эрэ баара, үлэтигэр араас таһымнаах ыарахаттар, тыл-тылга өйдөспөт буолуулар, кыракый иирсээннэр үөскээбиттэрэ. Үлэҕэ киириэҕиттэн муҥур доҕордуу сыһыаннаах салайааччытын кытта өйдөспөт буолбута, саҕалаабыт, сайдан испит бырайыактара «умуллан», тохтоон хаалбыттара.
…Ити күнтэн ыла үс ый биир хонук курдук ааспыта. Быстах санаа, кыраһыабай олох угуйуута ханна да сүппэт буоллаҕа дии.. Биир күн үлэтигэр олорон доҕотторун түмэн, эдэр уол санаата түспүтүн кистээн, аһыы утаҕы «утаппыттыы» испитэ. «Туох буолуой, массыынам баар, дьиэбэр түргэнник тиийиэм, ГАИ да көстүбэт» дии санаат, итирик туруктаах уруулга олорбута.
Куорат уулуссатыгар биир сыыһа хамсаныы алдьархайга тиэрдэрин бары билэбит… Оннук түүҥҥү уулуссаҕа саахалга түбэһэн, саҥа кытай массыыната «оҕо оонньууругар» кубулуйбута. Хата, ити кэмҥэ Куола бэйэтэ этэҥҥэ тыыннаах ордубута, оттон үс сыл устата хара көлөһүнүнэн төлөөбүт тимир көлөтө саппаас чааска атыыланар тимир бөххө-сыыска кубулуйбута.
Сип-хоп, кэпсэтии-ипсэтии, кынчарыйан көрүү… Уолу батыһыннара кинини тулалыыр дьоно-сэргэтэ бары биир тылынан этэллэрэ: «Маннык массыынаны атыылаһар туохха наада этэй?». Оччотугар бастакы кэмҥэ оптуобуһунан сылдьыбыта , бааҥҥа төлүүр харчытын үс сыл устата мунньуммута эбитэ буоллар, хайаан да быдан элбэх үбү-харчыны үлүннэрэн ылыа этэ. Ол харчытыгар массыына да ылыан, ипотекаҕа бастакы усунуос да оҥоруон сөп буоллаҕа дииллэрэ.
Ол эрээри, дьиктитэ диэн, бу алдьархайтан Куола сөптөөх түмүгү оҥостубатаҕа. Умнуллубутун кэннэ, үс ый буолан баран, кини эмиэ саҥа массыына атыыласпыта. Эмиэ кирэдьиит… эмиэ иннэ-кэннэ биллибэт кирэдьиит хабалата.
Маннык түгэн дьиҥ олоххо элбэх. Дьылҕа хаан араас тургутууну ыытар. Онон олоххун тупсарыаххын, баай-талым олоруоххун баҕарар буоллаххына, бастатан туран, массыына эбэтэр атын сыаналаах күндү «оонньуур» буолбакка, бастакы кэмҥэ умса түһэн үлэлиэхтээххин. Эбэтэр үрдүк хамнастаах бастыҥ исписэлиис буоларга дьулуһуохтааххын, атыныгар дохуот киллэринэн сөбүлүүр бэйэ дьыалатын тэриниэхтээххин. Ол эрэ кэннэ, бэйэҥ хара көлөһүҥҥүнэн ылбыт харчыгар, дуоһуйа, киэҥ-куоҥ көҕүстэнэн, баҕарбыт малгын атыылаһыах тустааххын. Атына барыта – бэйэни албыннаныы.
Оттон Куола уол билигин даҕаны кирэдьиит хабалатыгар ыга куустаран ойоҕо да, оҕото да суох. Сарсыарда ахсын ийэтэ сэрэнэн оҕотун уһугуннаран үлэтигэр атаарар…