Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!

Дэлэгээссийэ кыттыылаахтара ыам ыйын 5 күнүгэр Тверь уобалаһыгар ыалдьыттаатылар. Дэлэгээссийэни РФ Бэрэсидьиэнигэр Саха сирин бастайааннай бэрэстэбиитэлэ – СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Андрей Федотов салайда. Ыраахтан тиийбит ыалдьыттар долгутуулаах тэрээһиҥҥэ Тверь уобалаһын Зубцовскай оройуонугар  саха хорсун-хоодуот буойуттарыгар анаммыт пааматынньыкка тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн уурдулар, кинилэр сырдык ааттарыгар сүгүрүйэн мүнүүтэ устата саҥата суох нөрүйэн турдулар. Бу пааматынньык 2020 сыллаахха тутуллубута. Мемориал 1942-1943  сыллардаахха уоттаах сэрии алдьархайдаах кыргыһыытыгар сир үрдүттэн симэлийбит дэриэбинэ сиригэр-уотугар тутуллубут. Манна, таас билиитэҕэ, кырыктаах сэрии толоонугар эйэлээх олох иһин олохторун толук уурбут хорсун санаалаах буойуттар ааттара суруллан үйэтитиллибитэ сүрэҕи-быары улаханнык долгутар. Миитиҥҥэ кадеттар уонна Зубцовскай оройуон поисковиктара (көрдүүр-ирдиир үлэнэн дьарыктанааччылар), бэтэрээннэр уонна олохтоох уопсастыбаннас бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

Бу тэрээһиҥҥэ Андрей Федотов эрэгийиэннэр икки ардыларыгар сибээһи сайыннарыыга уонна Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга тиһиктээх үлэтин, ахсаабат кыһамньытын, болҕомтотун, кылаатын иһин оройуон баһылыгар Наталья Николаеваҕа уонна бу улахан эппиэтинэстээх, сыралаах көрдүүр-ирдиир үлэнэн дьарыктанааччыга, Саха сирин Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтин уопсастыбаннай сэбиэтин чилиэнигэр, ис сүрэҕиттэн ураты кыһамньытын уурар Владимир Сантуевка дохсун ытыс тыаһыгар, махтал истиҥ тылларыгар доҕуһуоллатан «Саха АССР 100 сыла» диэн үбүлүөйдээх бэлиэлэр туттарылыннылар. «Бастайааннай Бэрэстэбиитэлистибэ 100 сыла» диэн бэлиэлэр олохтоох дьаһалта бэрэстэбиитэллэригэр көхтөөх үлэлэрин, сибээһи тиһиктээхтик туталларын уонна Саха сирин буойуттарын сырдык ааттарын үйэтитиигэ ис сүрэхтэриттэн харыстабыллаах уонна кыһамньылаах үлэлэрин иһин диэн махтал-баһыыба тыллардаах туттарылыннылар.

Дэлэгээссийэ кыттыылаахтара салгыы номох буолбут Ржев мемориалыгар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар, ол кэнниттэн оройуон Филькино дэриэбинэтигэр саха буойуттарын пааматынньыгар, мемориалга сырыттылар. Санатан эттэххэ, бу тоҕус уонус сыллар саҥаларыгар тутуллубута. Билигин манна, гранит билиитэлэргэ, Саха сириттэн уоттаах сэриигэ кыттыбыт 1182 буойун аата суруллан турар. «Саха АССР 100 сыла» үбүлүөйдээх бэлиэ Ржев оройуонун баһылыгар Михаил Петрушихиҥҥа уонна «Бастайааннай Бэрэстэбиитэлистибэ 100 сыла» бэлиэ Ржев олохтоохторугар, мемориалы көрө-харайа, харыстыы, өрө тарда сылдьар, өрөспүүбүлүкэ уонна оройуон икки ардыгар бииргэ үлэҕэ көхтөөхтүк кыттар дьоҥҥо туттарылыннылар.

Бу иннинээҕи күн, Ельни дэриэбинэҕэ Аҕа дойду уоттаах сэриитин толоонугар сырдык тыыннарын толук уурбут саха хорсун саллааттарын өйдөбүнньүгэр сылдьан сүгүрүйбүттэрэ. Манна 2001 сыллаахха мемориальнай билиитэ оҥоһуллубута. Долгутуулаах тэрээһиҥҥэ «Бастайааннай Бэрэстэбиитэлистибэ 100 сыла» үбүлүөйдээх бэлиэлэри ытыс тыаһыгар доҕуһуоллатан туттарыы буолла.

Улуу Кыайыы күнүн көрсө Москва уобалаһын Каширскай оройуонун Зендиково дэриэбинэтигэр «населенный пункт воинской доблести» туттарыы долгутуулаах, үөрүүлээх тэрээһинэ ыытылынна. Албан аат мемориалыгар, манна, хорсун-хоодуот буойуттар ааттарын үйэтитэр өйдөбүнньүк анал билиитэ оҥоһуллубута. Ытык дьоммутун-сэргэбитин ахта-саныы сылдьарга, кинилэр сырдык ааттарыгар сүгүрүйэргэ болҕомтолоох үлэлэрин үрдүктүк сыаналаан «Бастайааннай Бэрэстэбиитэлистибэ 100″ сыла» үбүлүөйдээх бэлиэлэр олохтоох салалта бэрэстэбиитэллэригэр туттарылыннылар. Улуу Кыайыыны уһансыбыт ытык дьоммутугар сүгүрүйүөҕүҥ! Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!