Дьокуускайга Курашов аатынан уулусса уруккута “Щорс” диэн күөлүгэр былырыыҥҥыттан кус-хаас олохсуйан, дьон-сэргэ, чуолаан, оҕо аймах сөбүлээн мустар-тоҕуоруһар, сынньанар-саатыыр сиригэр кубулуйда. Быйыл куһа-хааһа өссө эбиллибит, элбээбит.
Бу үтүө дьыаланы “Илгэ” издательскай дьиэ дириэктэрэ, “Байанай” сурунаал таһаарааччы эрэдээктэрэ Юрий Борисов көҕүлээн тэрийбитэ. Эрэдээксийэ үлэһиттэрэ былырыын саас субуотунньуктаан, күөл хас эмит үйэ тухары мунньуллубут бөҕүн-сыыһын, ол иһигэр элбэх хаарбах тимири, ороон-хостоон таһааран, ыраастаабыттара. Эбиитин собо ыытан, байыппыттара. Итиэннэ уста сылдьар дьиэ-уйалары тутан, онтон-мантан булбут-ылбыт кустарын ыыппыттара.
“Үлэлиир дьиэм түннүгүнэн көрө туран, бу күөлгэ кус-хаас үөскэппит киһи диэн санаабытым ыраатта. Ыра санаам олоххо киирбититтэн астынабын, — диир Юрий Петрович. – Куорат оҕолорун көмпүйүүтэртэн аралдьытан, айылҕалыын алтыһыннарар, кыылга-көтөргө харыстабыллаах сыһыаҥҥа иитэр туһаттан атыны аҕалыа суоҕа. Быйыл Россияҕа Айылҕа харыстабылын сыла, Дьокуускайга Үтүө санааланыы сыла биллэриллибитинэн, үлэбитин өссө кэҥэттибит”.
Үгүстэрэ көппөтөллөр даҕаны, көтөр бииһигэр киирсэр буоллахтара. Хаһаайын “кыптыый кынаттааҕым 54 буолла” диэн ааҕар. Ол иһигэр көтөр бииһин 8 көрүҥэ баар: баскыыр көҕөнө, Пекин куһа, Маскуба үрүҥ түөстээх көҕөнө, индоутка, линда боруода үрүҥ хаастар, бороҥ иитийэх хаастар, өссө “голубой фаворит” дэнэр көҕөттөр. Итилэр бары дьиэтитиллибит кустар. Олору таһынан Саха сиригэр кэлэн төрүүр-ууһуур айылҕа көҕөттөрө бааллар. Өссө быйыл сайын атыыр тыйаах көтөн кэлэн кыттыспыт. Сааҕа табыллан бааһыран, үөрүттэн хаалбыт буолуон сөп. Дьонтон дьалты туттар эрээри, көтөн барбакка, ханыылаһан сылдьар. “Тыһы көҕөн киэһэлик кэлэн аһаан барар. Баҕар, мантан күһүн оҕолорун киллэриэ диэн күүтэбит”, — диир Юрий Петрович.
Ити курдук көҥүл өттүлэринэн да, дьылҕа хаан тыйыс ыйааҕынан да манна дьиэтийэн эрээччи элбэх. Дьон килиэби бытарытан быраҕалларын кустартан былдьаһа-тарыһа “босхо аһыы” үөрэммит тыыраахыны-хоптону ааҕан сиппэккин. Күөл аатын сүгэр кубалар билиҥҥитэ иккиэлэр. Атыырдаах тыһылар. Сааҕа табыллан бааһырбыттарын дьон булан биэрбиттэр. Манна даҕатан, Юрий Борисов этэринэн, бу күөл “Кубалаах Күөл” эбэтэр “Байанай Күөлэ” дэнэрэ өссө биллэ илик, дьон хайатыгар санаата хото тохтуурунан олохсуйуо.
“Биһиги баҕабыт диэн, бэйэбит дойдубутугар айылҕаҕа үөскүүр кус-хаас эгэлгэтин дьоҥҥо биллэрии-көрдөрүү. Ол иһин киин куорат уонна улуустар олохтоохторо ханнык баҕарар кус оҕотун туттахтарына эбэтэр бааһыран сатыылаабыт куһу буллахтарына, биһиэхэ, “Байанай” сурунаал эрэдээксийэтигэр, ыыталларыгар көрдөһөбүт”, — диир Юрий Борисов (үлэтин төлөпүөнэ: 35-56-86).
Кини ити этиитин бигэргэтэн, Саха сиригэр кэлэн төрүүр-ууһуур кус-хаас көрүҥнэрин, ханнык көрүҥ Кыһыл кинигэҕэ киирэрин ыйан туран, билиһиннэрэр-биллэрэр стендэни оҥотторон ыйаабыттарын көрдөрдө. Быйыл сайын дьон кустары чугастан көрөрүгэр анаан атахтаах, далаһалаах икки былаһаакканы, ыскамыайкалары туппуттар, сибэкки олордубуттар. Күөл тулатыгар кэтээн көрөр видео-тэриллэри ыйаабыттар. Киэһэ-түүн хараҥа кэмҥэ охранниктары хамнастаан харабыллаталлар. Бу барыта – быйыл ылбыт граннарын харчытыгар. Светофор туруортарбыттара үлэлии илик. Өссө оҕо-уруу элбэхтик сылдьарынан, “сытар полицейскайы” оҥотторуохтарын баҕараллар.
Күҥҥэ 300-400 киһи кэлэн, сорохтор чааһы-чааһынан умсугуйан көрөллөр. Онон, Кубалаах Күөл дьон-сэргэ сөбүлээн сынньанар кэрэ миэстэтигэр кубулуйбута илэ-чахчы. Сайыммыт кылгас, сотору кыстык кыһалҕата тирээн кэлиэ. Баччалаах куһу-хааһы бааһынай хаһаайыстыбалаахтарга көрдөһөн-ааттаһан кыстатарга аһыгар, көрүүтүгэр эмиэ элбэх харчы эрэйиллэр. Грант үбэ бүтэр уһуктаах. Дьокуускай куорат дьаһалтата уонна дьокутааттара сыллааҕы бүддьүөттэригэр ыстатыйа анаан көрөн, бу үтүө дьыаланы өйүүллэрэ буоллар, Кубалаах Күөл кубата, куһа-хааһа өссө эбиллиэх, сайын аайы дьону-сэргэни үөрдэ-сылаанньыта туруох этэ. Үтүө санааланыы сылын биллэрбит дьон ону баҕас кыайаллар ини.
Василий НИКИФОРОВ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru