Кэрэ сэбэрэ уонна кэрэ эйгэ дьүөрэлэстин

Бөлөххө киир:

Дьокуускай таһыгар баар Кангаласка реабилитациялыыр отделение олоҕун-дьаһаҕын билсэ бара сырыттахха, арыгыттан уонна наркотиктан эмтэнэр дьахталлары кытары атах тэпсэн олорон кэпсэтэр наһаа судургута суох буолааччы. Үксүгэр кыбыстан, долгуйан да билбэт киһилэрин кытары аһаҕас кэпсэтиигэ киирэ охсубаттарын өйдүөххэ сөп.

edersaas.ru

Ааспыт нэдиэлэҕэ, сырылас куйаас күн кэрэ айылҕалаах сиргэ турар бу отделениеҕа биһиги олох ураты, үтүө түгэн туоһуларынан буоллубут. Ол эбэтэр, Наркология өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансера Саха сиригэр Ийэ сылын чэрчитинэн, “Ийэҕэ бэриллэр кыах” (“Шанс для мамы”) бырайыагы олоххо киллэрэр. Ол чэрчитинэн Кангаластааҕы реабилитация отделениетыгар арыгыттан уонна наркотиктан эмтэнээччилэргэ Кэрэ буолуу күнүн ыыттылар.
Арыгыттан уонна наркотиктан эмтэнэн урукку олохторугар төннөргө быһаарыммыт 15 кэрэ аҥаар, биһигини уруккуттан күүппүттүү, үөрэ-көтө сэргэхтик көрүстэ. Бүгүн манна кинилэр орто дойдуга кэлбит аналларынан, кэрэ көстүүлээх, нарын-намчы таһаалаах буолалларыгар уонна, сүрүнэ, доруобуйаларын чөлүгэр түһэрэллэригэр сүбэ-ама биэрэ элбэх исписэлиис кэлбит. Баҕар, ким эрэ “арыгыттан тутулуктанан биир дьиэҕэ хаайыллан сытар дьахталларга ол туох туһалаах үһү?” диэн быһа саҥаран кэбиһиэн эмиэ сөп. Ол гынан баран, кинилэр отделениеҕа баҕа өттүлэринэн киирэн, хайыы үйэ 3-6 ый “12 хардыы” бырагырааманы барбыт буоланнар, кинилэри киһи сэнии да, саарбахтыы да көрбөт курдук. Отделение испи­сэлиистэрэ эппиттэринэн, бастаан киирбиттэриттэн олох уларыйбыт дьон көрүстүлэр.
Көрсүһүүнү Наркология өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансерын пресс-киинин сэкирэтээрэ Анна Полятинская саҕалаата.
Онтон эмчит үөрэхтээх косметолог Жанна Сумина сирэй тириитин хайдах көрөр-истэр, тыйыс килииммэппитигэр ханнык сириэстибэлэр ордук барсалларын туһунан бэрт сэргэхтик кэпсээн саҕалаан, дьахталлар тута сирэйдиин-харахтыын сырдыы түстүлэр.

Фитнес-тренер, пауэрлифтинг күрэхтэһиилэрин хас да төгүллээх кыайыылааҕа Ольга Окоемова 80-ча киилэтиттэн 40-ча киилэни хайдах бырахпытын туһунан кэпсииригэр араас эрчиллиилэри оҥорон көрдөрдө. Ону сэргэ бэйэтэ эмиэ чэпчэкитэ суох олоҕун сэһэргээн, онно ураты көрүүлэрин билиһиннэрэн, барыбыт интэриэһин тарта. Онтон эмтэнээччилэр кинини саатар нэдиэлэҕэ биирдэ ыҥыран эрчи­йэригэр отделение салалтатыттан көрдөстүлэр.
Кангаласка айанныыр массыынабытыгар киирэрбитигэр икки эдэркээн кыыс биһиги болҕомтобутун тардыбыта. Күлэн мичилиһэ сылдьар саха кыргыттара икки илиилэригэр ыарахан суумкалаах этилэр. Кинилэр ол суумкаларыгар тугу бүөбэйдээн аҕалбыттара буолуой? «Skintime» Кэриэйэ косметикатын арааһын! «Skintime» маҕаһыын косметикатынан сирэйи 10 үктэллээх көрүүгэ-харайыыга маастар-кылааһы ыыттылар. Дьахтар барахсан хаһан баҕарар, ханна баҕарар (хайдахтаах да ыарахан түбэлтэҕэ) кэрэ аҥаар буоларын умнубатын, кырасыабай буолан көстөр баҕата күүстээҕин манна эмиэ көрөн итэҕэйдибит. Маҕаһыын консультаннара, икки Виктория аҥаардастыы кутан-симэн эрэ кэбиспэккэ, хас биирдии сириэстибэни туһаныы түһүмэхтэрин көрдөрө-көрдөрө, кэрэ аҥаардар бэйэлэрэ боруобалыылларыгар көҥүл биэрдилэр. Маастар-кылаас бүппүтүн кэннэ кыргыттар кинилэргэ маҕаһыыннарыттан бэлэх туттаран үөртүлэр даҕаны, соһуттулар даҕаны.
Оттон ханнык баҕарар косметиканы илиитигэр ылбыт кэрэ аҥаар ону сатаан, сөптөөхтүк туһанара улахан суолталаах. Онно көмөлөһөөччү, ыйан-кэрдэн биэрээччи эмиэ аттыбытыгар баар эбит. Реабилитация отделениетын эмтэнээччилэрэ чугастык билэр киһилэрэ, психолог Виктория Филиппова макияж кистэлэҥнэрин сэгэттэ. Сүрүн үлэтин таһынан макияһы оҥорорун сөбүлүүр уонна анаан үөрэммит Виктория сирэй, харах, уос уо.д.а. олоруутуттан көрөн, макияһы хайдах туттарга сүбэтэ-амата барыбытын астыннарда.
Наркология диспансерын үлэтин-хамнаһын тиһигин быспакка сурукка-бичиккэ тиһэн үйэтитэр уонна бу уустук тиэмэҕэ документальнай киинэни оҥоро сылдьар суруналыыс Зоя Игнатьева бэйэтин сааһыгар холооно суох эдэрчи көстүүлээҕин элбэх киһи бэлиэтиир, сэҥээрэр. Дьэ, бүгүн Зоя Николаевна кырасыабайдык кырдьар туһугар тугу гыныахха сөбүн туһунан бэйэтин күннээҕи эрэсиимиттэн, дьарыгыттан билиһиннэрдэ.
Ити курдук, отделениеҕа сытар дьахталлар чөл олоххо тардыһалларыгар, кэрэ уонна ситиһиилээх буолалларыгар көҕүлүүр дьоллоох түгэннэри бэлэхтээбит исписэлиистэргэ махтал тыллара этилиннилэр. Кырдьыга да, кинилэр бары бэйэлэрин тустаах үлэлэриттэн быыс булан, бириэмэ анаан, кыһалҕалаах дьоҥҥо кэлэн сырдыгынан сыдьаайан, эрэл кыымын саҕан барбыттарыгар махтаныахха эрэ сөп.

Анна ПОЛЯТИНСКАЯ, Наркология өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансерын пресс-сэкирэтээрэ:
— Маннык аахсыйалар дьон социальнай эппиэтинэстээх буоларыгар үтүө холобурунан буолаллар, тулабыт эйэҕэс эйгэлээх, чаҕылхай уонна кырасыабай буоларыгар көмөлөһөллөр. Бүгүҥҥү Кэрэ буолуу күнүн сүрүн соругунан биһиги отделениебытыгар сытар кэрэ аҥаардарбыт дьиэ кэргэттэригэр төннөн, толору олоҕунан олорор, чөл олохтонор кыахтаахтарын дакаас­тааһын (мотивация) уонна настарыанньаларын көтөҕүү, кырасыабай буоларга дьулуһууларын күүһүрдүү, бэйэлэрин атын хараҕынан көрөллөрүгэр кыаҕы биэрии уонна бириэмэни үчүгэйдик атаарыы буолаллар.

“Арыгылааһыны эмтиир табылыакка суох”…

Кини күөҕүнэн симэммит киэҥ-куоҥ тэлгэһэҕэ сынньанар зонаҕа баар ыскамыайкаҕа олордохпутуна бэйэтэ кэлэн билистэ. Ис-иһиттэн мичээрдии сылдьар, сэрэммиттии чэпчэкитик дыгыйа хаамар, киһи хараҕар быраҕыллар сэргэх көстүүлээх, элбэх кэпсээннээх буолан биэрдэ.
— 58 саастаахпын. Урут өрөс­пүүбүлүкэ биир балыыһатын эпэрээссийэлиир отделениетыгар, онтон кэнники уонча сылга чааһынай стоматологияҕа үлэлээбитим. Коронавирус хааччахтааһыннара киириэхтэригэр диэри элбэх атын дойдуну көрбүтүм. Кэргэним эмиэ быраас этэ, хомойуох иһин, орто дойдуттан барбыта.
Бу отделениеҕа ааспыт сыл ахсынньытыгар киирбитим. Бүгүн тахсаары сылдьабын. “12 хардыы” бырагыраама миигин олус интэриэһиргэттэ. Тоҕо диэтэххэ, мин эмчит да буоларбынан, арыгылааһыны эмтиир табылыакка суоҕун билэбин. Баара буоллар, атыыласпытым ырааппыт буолуо этэ. Арыгыттан аккаастанарга мэйиигин кытары үлэлэһиэххэ наада.
Манна тэлэбиисэри көрбөппүт, төлөпүөнүнэн кэпсэппэппит (нэдиэлэҕэ иккитэ эрэ көҥүллэнэр). Ол оннугар өйбүтүн-санаа­бытын “12 хардыы” бырагыраамаҕа уурабыт, атыҥҥа аралдьыйбаппыт.
Бүгүҥҥү күнү биһиэхэ анаабыккытыгар олус махтанабын. Тоҕо диэтэххэ, бэйэм эмиэ сирэйбин-харахпын куруук көрүнэр этим. Японскай массааһы, гимнастиканы сөбүлүүбүн. Көрөргүт курдук, хайдах баарбынан сылдьабын. Баттахпын кырааскалыы эҥин сатаабаппын.

“Иитээччигэр эрэниэххэ наада”

Раиса Ивановна Жульмина, Кангаластааҕы реабилитациялыыр отделение салайааччыта:
Биһиги ураты хайысхалаах тэрилтэ буоларбытынан, бэйэбит графиктаахпыт, эрэсиимнээхпит, балаһыанньалаахпыт.
Отделениебытыгар арыгыттан уонна наркотиктан тутулуктаныыттан босхолонуон, урукку олохторугар төннүөн баҕарар кыргыттар, дьахталлар, ийэлэр бэйэлэрин баҕаларынан киирэл­лэр. Ол эрээри, кинилэри аҕалан баран, сүтэн хаалар, төттөрү ылыахтарын баҕарбат дьон эмиэ баар… Дьиҥэр, күүспүтүнэн тутар бырааппыт суох. Биһиэхэ саамай уһаабыта 6-8 ый эмтэнэллэр. Кинилэр ортолоругар тоҕо манна кэлбиттэрин, кинилэртэн туох ирдэнэрин, “12 хардыы” бырагырааманы ылына сатаабат дьон эмиэ бааллар. Ол кинилэр харахтарыгар сурулла сылдьар буолар. Дьиҥэр, алта ый олох кыра. Ол оннугар иккистээн кэлбит дьон тулуйаллар, көнө суолга турунарга биһиги көмөбүт туһалааҕын өйдүүллэр. Хомойуох иһин, биһигиттэн тахсан баран, эмиэ урукку хампаанньаларыгар, эйгэлэригэр төннөөччүлэр суох буолбатахтар. Тоҕо диэтэххэ, бииргэ тутулуктаныы (созависимость) – улахан ыарыы. Кини аттыгар баар дьонун барыларын эмтиэххэ наада, улахан кыһалҕа эбээт!

Дмитрий Владимирович Мартынов, социальнай консультант
Дмитрий Владимировиһы кытары хас да сыллааҕыта хаһыаппытыгар анаан кэпсэтэн турабыт. Кини – күөх моҕойтон босхолонон, билигин бу отделение социальнай консультана (хамнастаах үлэһит) барыларыгар үтүө холобур буолар киһилэрэ.
— Отделениебытыгар биэс социальнай консультант симиэ­нэнэн үлэлиибит. Консультаннар – бу сыллар тухары бэйэм иитэн таһаарбыт, көнө суолга үктэнэргэ көмөлөспүт уолаттарым. Биһиэхэ олус элбэх эбээһинэс сүктэриллэр. Сүрүннээн бөлөхтөрү кытары үлэлиибин. Сарсыардаттан киэһээҥэ диэри эмтэнээччилэри кытары алтыһабын, тэҥҥэ үлэлиибит (трудотерапия). Арыгыга убаммыт кэмнэригэр сүтэрбит дьоҕурдарын, талааннарын уһугуннарарга, чөл олоҕу тутуһарга үөрэтэбит. Сүрүнэ, иитээччигэр эрэниэххэ наада. “Кини сатыырын мин тоҕо сатыа суохтаахпыный?” диэн өһөс хаанын киллэрэр турукка тириэрдэ сатыыбыт. Кинилэр үгүстэрэ арыгыһыт буолуом дии санаабаттар, маннык турук бэйэтэ ааһыа дии саныыллар, арыгыга ылларбыттара 10-20 сылынан эрэ билинэллэр.
Үлэбит түмүгүн көрөрбүтүттэн наһаа үөрэбит. Кыраттан саҕа­лаан уларыйаллар. Арыгылааһын диэн – дууһа ыарыыта. Кини туох­тан эрэ муунтуйан, барар-кэлэр сирэ суоҕуттан, хантан да көмө ылар кыаҕа суоҕуттан дууһата ыалдьар.
Хомойуох иһин, арыгыттан тутулуктаныы наһаа эдэримсийдэ. Орто саастара 20-45 буолла. Эдэр дьону кытары үлэлиир ыарахан. “Хайдах олорорбун бэйэм билэбин!” – дииллэр. Итинник санаанан салайтаран, төрөппүттэрин да истибэтэх эдэр дьону кытары психологтар ыкса үлэлэһэллэр.
Мин Кангаласка олорбутум 3 сыл буолла, ипэтиэкэнэн дьиэ атыыласпыппыт, кыыс оҕолоохпут.
Эн ыйытыыгар хоруйдаатахха, кырдьык, арыт “Мин тоҕо атын, улахан эппиэтинэһэ суох үлэҕэ бара сатаабаппыный?” диэн бэйэбиттэн ыйытааччыбын. Ол эрэн, барытын быраҕан, хаалларан барыахпын санаам буолбат… Арай, бу “Алмаас” диэн кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэҕэ, реабилитациялыыр кииҥҥэ үлэлии бараары сылдьабын.

* * *

Ыраата барбакка, Дмитрий Мартынов да холобуругар көрөн, бүдүрүйбүт көнөрүн итэҕэ­йиэххэ сөп. Онуоха көмө, тирэх буолар тэрилтэлэртэн, түмсүүлэртэн уо.д.а. биирдэстэринэн кыһалҕалаах киниэхэ көмөлөһөр сыаллаах-соруктаах үлэлээх Кангаластааҕы реабилитация киинэ буолар.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru

Анна ПОЛЯТИНСКАЯ түһэриилэрэ

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0