Онус кылааhы эдьиийдии сурдьулуу Шелопугиннар Чита куоракка бүтэрбиттэрэ. Биир сиртэн атын сиргэ уларыйа сылдьан үөрэммит буолан, омук тылын үөрэтэллэригэр ночоотурбуттара: биир оскуолаҕа ньиэмэс тылын, атыҥҥа боронсуус киэнин, Читаҕа аангылыйа тылын үөрэппиттэрэ.
Биллэн турар, чиҥ билиини хайа да тылга иҥэриммэтэхтэрэ. Фокин ньиэмэстии “Майн найм ист Пауль” (Мин аатым Павел), боронсуустуу “Фёзон конэсанс. Мон ном де фэмили э Шелопугин” (Билсэн кэбиhиэххэ. Мин фамилиям Шелопугин), аангылыйалыы “Ит ис э тейбл. Ай сии э Кейт энд Пит” (Бу остуол. Мин Катяны уонна Петяны көрөбүн) диэн этиилэри эрэ үөрэппитин өйдөөн хаалбыта. Эспэдииссийэҕэ сылдьан биирдэ дьээбэлэнэн ити үс билэр этиитин биирдэ субуруппутугар пуобардара Александра Никоновна улаханнык саллыбыта уонна: “Отой киинэҕэ көстөр омуктар курдук саҥараҕын!” — диэн саҥа аллайбыта. Александра Никоновна түөрт кылаас үөрэхтээх буолан, орто оскуоланы бүтэрбит дьону учуонайдар кэриэтэ көрөрө. Оттон Павел маркшейдер Андреевы көрдөhөн, иллэҥ түгэн көhүннэр эрэ, аангылыйалыы тылы олохтоохтук үөрэтэн барбыта. Кугас сааппыйаан тастаах уопсай тэтэрээтигэр саҥа үөрэппит тылларын кэчигирэччи сурунан иhэр буолбута. Маркшейдер Петр Афанасьевич, саха киhитэ, аангылыйалыы бэркэ билэрэ. Кини: “Тылыҥ саппааhа тыhыынча кэриҥэ буоллаҕына күннээҕи наадаҕын быhаарсар кыахтанаҕын”, — диэн Шелопугиҥҥа мэлдьи сүбэлиирэ. Ый иhигэр Павел икки сүүсчэкэ тылы үөрэтэн маркшейдертан хайҕаммыта. Эспэдииссийэҕэ сылдьан, омук тылын үөрэтэриттэн ураты, Павел саанан ыта үөрэммитэ. Доруобунан отучча хаамыы иhинэн, харабыынынан сүүсчэкэ миэтэрэҕэ сыалын бэркэ табар буолбута. Аҕата Алексей Ефимович улахан булчута суоҕа. Ол оннугар балыктыырын ордороро. Онон Шелопугин булка эспэдииссийэҕэ сылдьан уhуйуллубута.
Биирдэ уокка оттор мас бэлэмнии сылдьан Павел улардарга түбэспитэ. Төттөрү сүүрэн кэлэн: “Көтөрдөр бааллар!” — диэн төлүтэ биэрээт батарантааhын курдаммыта, саатын хабан ылбыта уонна ойуурга ыстаммыта. Геологтар иhийэн, күүтэн олорбуттара. Өр буолбатаҕа дүппүлүөт тыаhа эҥсиллэн кэлбитэ. Онтон өссө саа тыаhаабыта. Онтон өссө иккитэ.
— Уол фазааннары кыайда! – кыhыл уктаах бүк тутуллар быhаҕын сытыылаан кикирийэ олорор Авель Зимин эрэмньилээхтик эппитэ, куударалаах баттаҕа тыалга өрүкүйэн ылбыта.
— Чаччыгыныардыы сылдьар ини! – пуобар Александра Никоновна намыhах остуолга иhити-хомуоhу сааhылыы туран гидрогеологы кытта сөбүлэспэтин биллэрбитэ.
— Эс, кыра чыычаах аайы уол иитиини бараабат. Куртуйахтарга түбэстэ ини, — Петр Афанасьевич уоhун үрдүнээҕи хара хойуу бытыгын имэриммитэ уонна “Беломорканал” бөппүрүөскэтин хаҥас дьабадьытыгар көhөрбүтэ, тунааран тахсан үɵhэ устар табах буруотуттан хараҕын симириҥнэппитэ.
— Уон кэппиэйкэҕэ уксабын: уол фазаан тутан кэлиэ. Үhү! – Авель тимир быыла буолбут уҥа илиитин үс тарбаҕын: сөмүйэтин, орто тарбаҕын уонна тойон эрбэҕин чочотон көрдөрбүтэ.
— Чэ, сакалааттаhыахха даҕаны! – түөтэ Шура иилэ хабан ылбыта уонна эттээх харытынан сүүhүн үрдүнэн көстөр-көстүбэт көлөhүн таммахтарын туора соттубута. – Көрөөр эрэ, чаччыгыныардаах кэлиэ!
— Куртуйахтаах кэлэр ини. Мин эмиэ уон харчыга уксабын, — диэбитэ Андреев. Эспэдииссийэ дьоно бары уксан барбыттара. Кимнээх эрэ бөчүгүрэhи аҕалыа диэбиттэрэ. Начаалынньыктара Просянин “улар” диэбитэ. Өр-өтөр буолбатаҕа, Шелопугин тыаттан кэлэн иhэрэ көстүбүтэ. Кини икки улары тутан кэлбитэ. Артём Ильич оҕолуу үөрэн: “Улар диэбитим дии!” — диэн саҥа аллайбыта. Уксуу түмүгэр кыайан. солкуобайтан тахсаны сүүйэн, Просянин бэркэ көнньүөрбүтэ: “Баатым тобоҕо баар эбит!” — дэтэлээбитэ. Оттон Павел хайдах бултаабытын кэпсээбитэ. Амынньыар хомуйа сырыттаҕына, арай, бэрт чугастан тыастаахтык тирилээбитинэн, хара улар көтөн тахсыбыт уонна чугас баран бэс алын лабаатыгар олорон үллэкис гыммыт. Оччону көрөөт, уол көтөҕөн испит маhын аргыый аҕай сиргэ уурбут, аа-дьуо тыаhа суох тэйэ хааман кэриигэ кэлбит. Онтон буута быстарынан саатын ылан кэлээт, бэрт ыксалынан биэстээх доруобунньуктаах ботуруоннары уктубут. Улары көрбүт сиригэр үөмэн испит. Көтөрө көстүбэт эбит.
Онтон эмискэччи сүүрбэччэ хаамыылаах сиртэн, талахтар быыстарыттан көтөн турбут. Шелопугин саатын луоhун иэдэhигэр даҕайа охсубут, сыалыгар уларын киллэрбит да инники чыыбыhын тардан кэбиспит. Ол аата ыhар, уҥа уоhунан “үрдэрбит”. Хара тыа маанылаах көтөрө барахсан түүтэ бурҕас гына да түстэр, салгыы көтө турбут. Уол аны хаҥас уоhунан “типтэрбит”. Бу сырыыга улара охтубут эрээри, тиийбитэ бааhыран сүүрэ сылдьар эбит. Ону эбии ытан ылбыт. Бултуйан үөрэн-көтөн дьэргэстэйдэнэн истэҕинэ, аны биир улар чугастан көтөн турбут. Саатын хаба тардан ылан, сомуоктарын тардыалаан көрөр, тэрилэ эстибэт. Па, ботуруон укта илик эбит. Ботуруон уларыттыбыт. Бу сырыыга үстээх доробуунньалаах ботуруоннары ииттибит. Улар көппүт сирин туhаайыытынан аа-дьуо, тыаhаабатарбын ханнык диэн, сэрэниин-сэрэнэн баран испит. Онтон чугас, отучча миэтэрэлээх сиргэ, отон угун быыhыгар көтөрө хааман доодоҥнуу сылдьарын көрбүт. Бу сырыыга тута сылдьар уларын сиргэ ууран баран, ыксаабакка кыҥаан ыппыт. Улар миэстэтигэр охтон түспүт, сэниэтэ суох кынаттарын сапсыммыта буолбут. Павел иккис уларын ылан баран, үөс диэки барбалаабыт. Туох да суох үhү. Төннөн иhэн үс улары көтүппүт. Кэннилэриттэн ытан көрбүт да, таппатах, оннук, көтөн бара турбуттар.
— Ай эмэ хаантэр! Гууд! (Мин булчуппун! Үчүгэй!) – диэбитэ Павел кэпсээнин түмүгэр. Кэллиэгэлэрэ күлсүбүттэрэ. Маркшейдер Андреев уолу саннын таптайбыта:
— Виэри виэлл (олус бэрт), – диэбитэ. “