Саҥардыы ыал буолбут Дьулус уонна Намыына маҥнайгы оҕолоро хайдах буолуохтааҕын толкуйдуур түбүккэ түспүттэр.
-Оҕобут сүрдээх сытыы, тобуллаҕас өйдөөх киһи буолара буоллар бэрт буолуо этэ, — Дьулус киэһэ оронугар кэтэх тардыта сытан санаатын үллэстэр.
—Аһара өйдөөх буолара туохха нааданый? – кэргэнэ сөбүлэспэт. – Өйө баҕас таҥара биэрбитинэн да буоллун ээ. Син биир аҥала акаары буолуо суоҕа. Ол оннугар хата кэрэ дьүһүннээх, уурбут-туппут курдук быһыылаах-таһаалаах буолара быдан ордук.
-Оттон алҕаска ханнык эрэ геннэрэ сыыһа холбоһон хааллыннар? Туох эрэ синдром иҥин буоллун? Кэбиис-кэбис, тас көрүҥэ баҕас айылҕа айбытынан буоллун ээ. Өйүн олох чопчу сакаастаатахха сатанар.
-Хайа, эн абаҕаҥ аҥар-аҥар атахтааҕын умуннуҥ дуо? Оҕобут ол курдук содьороҥнуу сылдьыан баҕараҕын дуо?
-Эн миигин олох да соххордор аймахтара курдук этэн таһаардыҥ эрээри, эн бэйэҥ хос-хос эбэҥ өйө буккуллан, түөс-маас баран мунан өлбүтүн умнан кэбистиҥ дуо? Биир бэйэм оҕом ону утумнуон адьас баҕарбаппын.
-Дьэ эн этэргинэн буоллаҕына, төбөтүнэн бырахтарыылаах аймахтан төрөөбүт эбиппин дии. Ону билэ-билэҕин тоҕо кэргэн ылбыккыный?
Бу курдук, мөккүһэн-этиһэн биир тылы булбатылар. Кэмниэ-кэнэҕэс Намыына эйэлэһэрдии:
-Оо, элбэх харчылаах буолан баран өйдөөх даҕаны, үчүгэй дьүһүннээх даҕаны оҕону сакаастыыр кыахтаах киһи, — диэн түмүктээтэ.
Оҕо сакаастааһына удамыр буолбатах. Бэйэтэ ботуччу сыаналааҕын таһынан, хас биирдии хаачыстыбата – өйө, тас көрүҥэ, хараҕын, баттаҕын өҥө, уҥуоҕун үрдүгэ – барыта туһунан төлөбүрдээх. Дьэ, ону барытын төрөппүттэр талан-сыымайдаан, чопчу быһаарынан, төлөөн баран, «матырыйаалларын» туттарбыттарын кэннэ, быраастар ыкса үлэлэһэн, саҥа киһини үөскэтэллэр. Үөскээбит оҕону биитэр ийэтин иһигэр, биитэр – онтукаҥ эмиэ туспа төһө эмэ үрдүк сыана эрээри үлэһит, солото суох дьоҥҥо абыраллаах мал – оҥоһук хапчаҕайга угаллар.
Нэдиэлэ бүтүүтэ Дьулус харааһыгар уһанар тыас-уус оргуйан олордо. Аҕа буолуохтаах эдэр киһи өйүгэр сонун санаа киирэн, тута илиитин ыһыктыбакка үлэлээн саҕалыырга быһаарыммыт.
Намыына харааска чугаһаан кэлэн, өтүйэ тыаһа чоргуйарын дьиибэргээн, сэрэнэн ааны өҥөйдө. Дьулус көлөһүн алла-алла, тугу эрэ уһанан буһа-хата турар эбит.
-Хайа, бу тугу уһанныҥ?
-Ээ, — Дьулус аан диэки хайыһан, сүүһүн ытыһын көхсүнэн сотунна, кэргэнигэр чугаһаан кэллэ, сирэйэ бэркэ сырдаабыт, — миэхэ биир санаа киирдэ. Намыына, мин үлэбиттэн быыс буллум да уһанар эбиппин. Станогум баар, ол хараас түгэҕэр, ону хостоон сөргүтүөхпүн эрэ наада. Бу өтүйэм, устурууһум, эрбиим барыта бэлэм. Мас миэбэл оҥорон атыылыам, сакааһынан даҕаны оҥоруом. Олоппос, остуол, оҕо ороно – син биир куруук наадалаах маллар. Сыл устата оннук эбии харчы киллэриниэхпит. Оччоҕуна биир сылынан өйдөөх даҕаны, кэрэ дьүһүннээх даҕаны оҕону сакаастыыр кыахтаныахпыт. Наһаа үчүгэй буолбат дуо? – Дьулус үөрэн мичилийэн, кэргэн туох диирин кэтэһэн турда.
-Кырдьык, наһаа үчүгэйдик толкуйдаабыккын. Ол эрээри, — Намыына буруйдаммыт оҕо курдук умса тутунна. – Хайы-сах хойутаатыбыт ээ, Дьулус.
-Хайдах хойутаатыбыт?
-Дьулус, мин хат буолбуппун.
-Хат… эс… хайдах… оттон бу барыта, — тулатын илиитинэн эргитэн иһэн, тохтоон, мичээрдээн, кэргэнин кууһан ылла. – Намыынаа! Наһаа үчүгэй сонун дии!
-Кырдьык үчүгэй дуо?
-Кырдьык буолумуна!
-Оттон… сакаастамматах оҕо эбээт.
-Ээ, чэ, ол сакаас диэн... Биһиги акаарылар мөккүһэ сатыы сырыттахпытына, оҕобут бэйэтэ быһаардаҕа дии. Хайыахпытый, оттон, айылҕа биэрбитинэн буолар буоллаҕа.
-Айылҕа биэрбитинэн, — Намыына күлэн мичилийэн, кэргэнин кууһан, уураан ылла.
Ити курдук төбө ыарыыта буолбут мөккүөрдэрэ суол суох сойбута. Саҥа киһи биир-биэс төлөбүрэ суох кэлэр буолбута. Эдэр төрөппүттэр аны оҕолоро уол дуу, кыыс дуу буолуон, баттаҕын, хараҕын өҥүн, төһө үрдүк уҥуохтаах, хайдах быһыылаах-таһаалаах буолуон таайан, сэрэйэн көрөр аакка түспүттэрэ.
Светлана Егорова