Айсен саҥа дьиэлэрин киэҥ куухуньатыгар табахтыы олордо. Түннүгүнэн куорат киэһээҥҥи олоҕо оргуйар: массыыналар ааһаллар, уулусса уоттара күлүмнүүллэр. Кинилэр кыбартыыралара саҥа тутуллубут үрдүк этээстээх үөһээ этээһигэр баар. Мантан куорат барыта ытыс үрдүгэр ууруллубут курдук көстөр. Бу дьиэни ылаары, кинилэр Олялыын төһөлөөх күүһү-күдэҕи, харчыны-сыраны уурбуттар буолуой.
Чаһы түүн үс чаас буолан эрэр. Оля суох. Айсен төлөпүөнүн ылан, соцситимнэргэ киирдэ. Оля кыыс соцситимҥэ чаас анараа өттүгэр онлайн олоро сылдьыбыт эбит. «Кимниин кэпсэтэ олорбута буолуой?» – бу ыйытыы мэйиитин үүттээн, кыймаҥнас үөн курдук быһыта көйөн киирдэ. Кини маннык бэйэтин ньиэрбэтин сиирин, алдьатарын өйдүүр, ол эрээри тохтуур кыаҕа суох. Бу ыарыы. Күнүү — ис-искиттэн сиир ыарыы.
Айсен ойоҕун соцситимин страницатыгар киирдэ. Арба, бүгүн үлэтинэн корпоративтаах этэ. Биир-биир «стористарын» арыйан көрдө. Видеоларга Оля үөрэн-көтөн, дьүөгэлэрин, үлэһиттэрин кытта кэпсэтэ турар. Биир видеоҕа эр киһи илиитэ элэҥнээн ааста. Бокал тутан турар илии. Ким илиитэй бу?
Айсен видеоны хаста да эргитэн көрдө. Уой, Тимур олорор эбит дии! Ол кини илиитэ буолуо. Тимур – Оля үлэтин саҥа салайааччыта. Кыраһыабай, муодунай таҥастаах, тыла-өһө сытыы эдэрчи уол. Оля кини туһунан хаста да кэпсээбитэ. «Наһаа өйдөөх, креативнай уол,» – диэн. Айсен этэ тарта. Төлөпүөнүн остуолга быраҕаат, иккис табаҕын уматта.
Дьиэ иһэ уу-чуумпу. Кинилэр иккиэн бу дьиэни «көмүс» курдук саныыллара. Дьиэ барыта дизайнер оҥорбут бырайыагынан оҥоһуллубут. Сып-сырдык, киэҥ-куоҥ, мааны миэбэл, саҥа тиэхиньикэ. Бу барыта – Оля баҕата. Кини куруук кэрэ көстүүлээх, үрдүк сыаналаах тугу эрэ эккирэтэр курдуга. Айсен бастаан утаа онтон үөрэрэ, тапталлааҕын баҕатын толоро сатыыра. Бэйэтэ автосервискэ үлэлиир, хамнаһа үрдүк. Иккиэн үлэлээн, ипотекаҕа киирбиттэрэ, өссө эбии саҥа массыына кирэдьиит ылбыттара. Билигин дьиэтэ киниэхэ «көмүс хаайыы» курдук. Хас биирдии муннуга, хас биирдии мал-сал киниэхэ ыарахан сүгэһэр буолан, илиитин-атаҕын баайарын санатар.
Аан тыаһаата. Оля, хата, дьиэтигэр киирэн кэллэ.
Уостубат таптал…
Кыыс сылайбыт, ол эрээри үөрбүт-көппүт сирэйдээх. Кыратык арыгы сыта, ону таһынан атын сыаналаах парфюм сыта кэлэр.
– Хайа, утуйбакка олороҕун дуо? – Оля күлэн аллайда. – Биһиги дьэ үөрэ-көтө олордубут, сынньанныбыт! Саҥа бырайыак түмүктэммитин бэлиэтээтибит.
Айсен хоруйдаабата. Хараҕын кырыытынан Оляны одууласта. Кыыс таҥаһын устан, халаат кэтэн, куухуньаҕа киирдэ.
– Уу иһиэм, айаҕым куурда. Айсен тулуйбата.
– Дьэ, Тимуруҥ баар дуу? Кэпсээн-ипсээн бөҕө буолла дуу?
Оля уу иһэ туран тохтуу биэрдэ. Сирэйэ уларыйда.
– Хайа, эмиэ саҕалаатыҥ дуо? Үлэбит корпоратива диэн эппитим дии. Бары бааллара.
– Бары да? Эбэтэр иккиэйэҕин эрэ олордугут дуо — эрэстэрээн сабыллыар диэри?
– Айсен, тохтоо! Сылайдым, утуйуохпун баҕарабын. Сарсыарда үлэ.
– Үлэ, үлэ… Эн үлэҕэ эрэ сылдьар курдуккун дуо? Тоҕо төлөпүөннээтэхпинэ ылбаккын? Тоҕо суруйдахпына хоруйдаабаккын?
– Кэпсэтэ, үөрэ-көтө олордохпуна хайдах төлөпүөҥҥэ кэпсэтиэхпиний?! Эн курдук хас мүнүүтэ аайы төлөпүөнү көрө олорбот киһибин!
Этиһии саҕаланна — эмиэ хатыланна. Айсен буруйдуур, Оля көмүскэнэр. Онтон Оля эмиэ кыыһыран, Айсены буруйдуур.
– Эн күнүүһүккүн! Эн «маньяк» курдук киһини кэтиигин! Мин хас биирдии хардыыбын бэрэбиэркэлиигин! Хаһан соцситимҥэ киирбиппин көрөҕүн, кими лайктаабыппын маныыгын! Мин мантан олус сылайдым!
– Сылайбыт буоллаххына, тоҕо миигин сымыйалыыгын?! Тоҕо кырдьыгы эппэккин?!
– Туох сымыйаны?! Туох кырдьыгы?! Айсен, мин эйигиттэн ураты кими да наадыйбаппын! Хас төгүл эйиэхэ итини этиэхтээхпиний?!
Айсен уоһун ытыран кэбистэ. Кини бэйэтэ да итэҕэйиэн баҕарар. Оля кырдьыгы этэрин сүрэҕинэн сэрэйэр. Ол эрээри, мэйиитигэр олохсуйбут үөн тохтоло суох сибигинэйэр: «Албынныыр… Бары дьахталлар албынныыллар… Көр, хайдах курдук кэрэний, киниэхэ эр киһи бөҕө сыстара буолуо…»
Кини бастакы таптала албыннаабыта өйүгэр охсуллан кэлэр. Оскуола кэмигэр. Ол кэннэ кини дьахтары итэҕэйбэт буолбута. Оляны көрсөн, бу ыарыытын умнубут курдук буолбута. Олоххо тардыһыыта, сырдык күүһэ кинини эмтиир курдуга. Хайдах курдук үчүгэй этилэрэй…
Хайдах саҕаламмытай?
Кинилэр үс сыллааҕыта доҕотторун сыбаайбатыгар билсибиттэрэ. Айсен табаарыһын күтүөтэ, оттон Оля – кийиит кыыс дьүөгэтэ. Айсен Оляны көрөөтүн кытта сөбүлээбитэ. Кэрэ дьүһүннээх кыыс уопсай тыл-өс булан, барыларын кытта күлэ-үөрэ кэпсэтэрэ. Айсен кыратык саҥата-иҥэтэ суох, биир сиргэ олорор, ол киэһэ Оля аттыттан арахпата. Киниэхэ Оля кыыс атын дойдуттан кэлбит курдук көстүбүтэ – чаҕылхай, күүстээх, бэйэтигэр эрэллээх. Онтон сыһыан саҕаламмыта.
Айсен олоҕо өҥнөөх кыраасканан уруһуйдаммыт курдук буолбута. Оля кинини араас сиргэ илдьэрэ: быыстапкаларга, тыйаатыр премьераларыгар, саҥа аһыллыбыт эрэстэрээннэргэ. Айсен бу олоххо үөрэммэтэх киһи, бастаан кыбыстара, онтон Оля аттыгар босхотук тутар буолбута.
– Айсен, биһиги бэйэбит дьиэлэниэхпитин наада, – диэбитэ биирдэ Оля. – Дьоммутуттан туспа. Саамай үчүгэй дьиэни булуохпут!
Оччолорго Айсен сөбүлэспитэ — хайдах утарыаҕай, тапталлаах кыыһа кэскиллээх олоҕу оҥоро сатыырын. Дьиэ көрдөөһүнэ, докумуоннары хомуйуу, бааҥҥа сүүрүү… Барыта биир тыынынан ааспыта. Дьиэ күлүүһүн туппут күннэригэр, иккиэн куустуһан туран, дьол уутунан ытаспыттара. Онтон өссө «дьолго дьолу эбээри» массыыналарын саҥардыбыттара. Эмиэ кирэдьиит.
«Биһиги күүстээхпит, иккиэн үлэлиибит, кыайыахпыт,» – диирэ Оля. Чахчы барытын кыайар-хотор курдук санаа киирбитэ.
Күнүүлээһин
Күнүү диэн ыарыы олохторугар сыыйа-баайа киирэн кэлбитэ. Сардаана үлэтигэр үрдээн, саҥа дуоһунаска көспүтэ. Үлэтэ элбээбитэ, командировкалар, корпоративтар… Айсен бастаан өйдүү сатыыра. Онтон саарбахтааһыннар саҕаламмыттара. Оля үлэтиттэн хойутаатаҕына, Айсен иһигэр буурҕа ытыллан турара. Төлөпүөнүн ылан, Оля ханна баарын «2ГИС» нөҥүө каартанан көрөр буолбута. Үлэтин таһыгар турдаҕына – уоскуйар, атын сиргэ баар буоллаҕына мэйиитэ эргийэн барара.
Биирдэ Оля төлөпүөнүн дьиэҕэ хаалларан баран, маҕаһыыҥҥа тахсыбыта. Айсен тулуйбакка, төлөпүөнүн арыйан көрбүтэ. Куодун билэрэ. Соцситимнэргэ кэпсэтиилэрин ааҕан барбыта. Дьүөгэлэрэ, үлэһиттэрэ… Онно Тимур диэн салайааччытын кытта кэпсэтиитин көрбүтэ. Барыта үлэ туһунан. «Отчету ыыттым», «Сарсын планеркаҕа бэлэмнэнээр»… Туох да уратыта суох. Ол эрээри, биир сурук Айсен хараҕар быраҕыллыбыта: «Маладьыас, бүгүн олус үчүгэйдик үлэлээтиҥ. Сарсыҥҥа диэри». Ойон тахсар эбиитин смайликтаах.
Бүттэ. Айсен күнүүлээн барда. Киниэхэ ити смайлик сибики биэрии, тапталга билинии курдук кулгааҕар иһиллибитэ. Сардаана киирбитигэр, улахан айдаан тахсыбыта.
– Эн тоҕо мин төлөпүөммүн көрөҕүн?! Эн туох бырааптааххыный?!
– Оттон эн тоҕо кинини кытта «спокойной ночи» диэбит курдук кэпсэтэҕин?!
Сардаана ол киэһэ ытаабыта. «Эн миигин итэҕэйбэккин… Итэҕэйбэт буоллаххына, биһиги хайдах олоруохпутуй?» – диэбитэ. Ол түүн арахса сыспыттара. Сарсыныгар иккиэн уоскуйан, кэпсэппиттэрэ. Айсен бырастыы гыннарбыта. «Аны хаһан да маннык буолуо суоҕа,» – диэн мэктиэ тылын биэрбитэ.
Ол эрээри, эмиэ бу түгэн хатыламмыта. Өссө төгүл. Уонна өссө. Хас саҥа күнүү уота күөдьүйэн таҕыстаҕын аайы, Айсен бэйэтэ да билбэтинэн, сыһыаннарын умуллубат уокка быраҕан испитэ.
Арахсыы
Бүгүҥҥү этиһии эмиэ оннук түмүктэннэ. Сардаана ытаан-соҥоон, хоһугар киирэн хатанан кэбистэ. Айсен куухуньаҕа соҕотоҕун хаалла. Хараҥа түннүккэ бэйэтин дьүһүнүн көрдө. Сылайбыт, санааҕа баттаппыт, хараҕын уота суох киһи одуулаан турар….
Сарсыарда туран, иккиэн саҥата суох аһаатылар. Харах-харахха көрбөттөр. Дьиэ иһэ муус куйаар курдук тымныынан илгийэр…
Айсен үлэтигэр тиийэн, санаата барыта Оляҕа. «Билигин тугу гына сылдьара буолуой? Тимуругар үҥсэргээтэҕэ… Айсеным эмиэ истерика бөҕө түһэрдэ, диэн… Онтон Тимур кинини уоскуттаҕа, «эн курдук кэрэ кыыһы хайдах атаҕастыахха сөбүй» диэтэҕэ… Бу санаалартан Айсен илиитэ-атаҕа босхо барыах курдук буолар.
Күн ортото Оляттан СМС кэллэ: «Киэһэ кэпсэтиэхпит. Дьиэбит туһунан».
«Дьиэ туһунан». Бу тыллартан Айсен олус долгуйда. Барыта бүттэҕэ. Арахсар. Дьиэни атыылыыр.
Киэһэ дьиэтигэр тиийбитигэр, Оля остуолга докумуоннары тарҕатан олорор. Ипотека дуогабара, массыына докумуоннара. Сирэйэ-хараҕа туох да эмоцията суох.
– Айсен, олор, – диэтэ Оля тымныытык. – Мин толкуйдаатым. Биһиги салгыы маннык олорбот эбиппит. Бу олох буолбатах. Бу – икки өттүттэн эрэйдэнии. Айсен саҥарбата.
– Арахсыахха наада. Дьиэни атыыга туруоруохха. Харчытынан баан иэстэрин сабыахпыт. Ордубут харчыны тэҥҥэ үллэстиэхпит. Массыынаны эмиэ атыылыахха.
Айсен барытын истин-истибэтинэн олордо. Мэйиитэ аккаастанар курдук. Хайдах арахсыахха сөбүй? Олята суох хайдах олоруой? Күн аайы кинини көрбөккө, күлэрин истибэккэ, мичээрдиирин көрбөккө… Суох. Сатаммат.
– Оля, суох! Арахсыбаппыт. Мин… мин көнүөм. Андаҕайабын!
– Айсен, эн бу мэктиэ тыллары хас төгүл биэрбиккиний? Уон? Сүүс? Туох да уларыйбат. Хата, өссө уустугуран иһэр. Мин эн кэтэбилгэ-манабылга сылдьан сылайдым. Дьиҥэ көҥүл киһибин. Хаайыга олоруохпун баҕарбаппын.
– Бу хаайыы буолбатах! Бу биһиги дьиэбит! Биһиги тапталбыт уйата!
Оля кыһыылаахтык күлэн кэбистэ.
– Таптал уйата дуо? Айсен, эн бу дьиэҕэ миигин хайдах кэтииргин мин билэбин. Эн мин геолокациябын көрөргүн, мин кэпсэтиилэрбин ааҕа сатыыргын. Эн биирдэ үлэм аттыгар массыынаҕа саһан олороргун дьүөгэм көрбүтүн эппитэ. Бу таптал дуо?! Бу ыарыы!
Айсен сирэйэ кытарда.
– Онон бүттүбүт, – Оля тыла быһах курдук кулгааҕын быһа аста. – Мин риэлторга эрийдим. Сарсын кэлэн дьиэни көрүө.
Оля туран, атын хоско киирэн хаалла. Айсен остуолга тарҕаммыт докумуоннары көрөн, саҥата суох олорбутунан хаалла. Ипотека дуогабарын сыыстара, кирэдьиит төлөбүрүн кыраапыга. Бу сыыппаралар бары холбоһоннор, кинини муҥур уһукка типтилэр.
Сыаналаах көҥүл
Риэлтор кэлэн, дьиэни сыаналаан, атыыга туруорда. Дьон кэлэн көрөн барда. Хас саҥа киһи кэллэҕин аайы, Айсен сүрэҕэ ыалдьар. Кини хас биирдии муннукка бэйэтин олоҕун, Олялыын дьоллоох түгэннэрин көрөрө. Манна Оля киирэн кэлбитэ, манна олорон күлбүтэ, манна кинини кууспута…
Дьиэ түргэнник атыыламмата. «Ырыынакка атыы-эргиэн мөлтөх, кириисис,» – диэбитэ риэлтор. – «Баҕар, сыанатын түһэрдэххэ эрэ атыыланыа.»
Сыанатын түһэрдилэр. Иэстэрин саптахтарына, бэйэлэригэр отой кыра харчы хаалар буолла. Ону таһынан, баантан кирэдьиит болдьоҕун иннинэ саппыттарын иһин ыстараап төлүүллэр.
Айсен албакаакка тиийэн консультацияланна. Албакаат барытын ааҕан-суоттаан баран: «Дьиэни атыылаатаххытына, баан иэһин саптаххытына, иккиэн да хара харчыта суох хаалар эбиккит. Хата, эбии төлүүр да буолуоххутун сөп.»
Бу сонун Айсены да, Оляны да соһутта. Киэһэ эмиэ иккиэн остуол тула олордулар. Ол эрээри, бу сырыыга өстөөхтөр курдук буолбатах, хата, биир уопсай кыһалҕалаах дьон курдук.
– Оччотугар хайыыбытый? – диэн ыйытта Оля.
– Билбэппин, – диэтэ Айсен. – Албакаат этэр, арахсар да буоллаххытына, ипотеканы син биир бииргэ төлүүгүт — дьиэ атыыланыар диэри.
Бу кэпсэтии кэнниттэн кинилэр арахсар санаалара тохтоон хаалбыт курдук буолла. Арахсар кыаллыбат. Харчы, иэс-күүс кинилэри тимир сыабынан холбуу баайбыт. Арахсыахтарын баҕараллар да, кыахтара суох. Көҥүлгэ тахсар суол олус сыаналаах буолан биэрдэ.
Олохторо уларыйда. Кинилэр аны этиспэттэр. Оля хойутаан кэллэҕинэ, Айсен ыйыппат. Оля үлэтин туһунан кэпсээбэт. Кинилэр биир дьиэҕэ олорор, биир ороҥҥо утуйар, ол эрээри букатын туора дьоннор. Иккиэн өйдүүллэр – тапталлара умуллубут. Ону таһынан, таптал уҥуоҕар тутуллубут «көмүс хаайыы» кинилэри ыыппат.
Айсен билигин Оляны күнүүлээбэт. Кинини аһынар. Бэйэтин эмиэ аһынар. Бу дьиэ иһэ тымныы, кураанахсыйбыт курдук. Хас сарсыарда аайы уһуктаат, иккиэн үлэлэригэр бараллар. Хас киэһэ аайы, бу сырдык, мааны « хаайыыларыгар» төннөллөр. Ипотеканы төлүүллэр.
Биир киэһэ Айсен куухуньаҕа олорор. Оля хоһугар кинигэ ааҕа сытар. Айсен толкуйдуур: «Мин кинини таптыыр этим. Ол тапталым ыарыыга кубулуйан, иккиэммитин сиэтэ. Мин кинини көҥүлүттэн матардым. Ол түмүгэр бэйэм эмиэ соннук хаайыыга киирдим. Бу хаайыыттан босхолонор суол баар дуо?..»
Чаһы тыаһыыр. Куорат уоттара күлүмнүүллэр. Оттон кинилэр көмүс хаайыыларыгар, иккиэн, харчы уонна алдьаммыт эрэл эмэгэттэрэ буолан, саҥата суох олороллор. Хаһан бу түүн бүтэрин, хаһан сарсыарда буоларын кэтэһэллэр…