Бу күннэргэ суруналыыс, суруйааччы Борис Павлов «Кэмҥин түһэн биэримэ» диэн уус-уран сэһэнэ «Көмүөл» кинигэ кыһатыгар 1000 ахсаанынан тахсан, дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕанан эрэр. Бу — ааптар онус кинигэтэ.
— Борис Иванович, саҥа кинигэҕинэн эҕэрдэлиибин. Сэһэн ис хоһоонун кылгастык билиһиннэриэҥ дуо?
— Биһиги көлүөнэ үйэ дьалхааннаах уларыйыытын, Сэбиэскэй сойуус курдук сүүнэ судаарыстыба, социалистическай тутул эстиитин көрөн кэллэ. Ол дьон олоҕор эрэ буолбакка, өйүгэр-санаатыгар, майгытыгар-сигилитигэр дьайар. Мин бу кинигэни аатыраары дуу, биллэн-көстөн хаалаары дуу суруйбатым. Миэхэ тус бэйэбэр эппиэтинэс курдук баар: биһиги көлүөнэ ыарахаттардаах да, кыайыылаах, өрөгөйдөрдөөх да уларыйыылаах-тэлэрийиилээх быыһык кэмҥэ олорон ааста. Эн суруйааччы, суруналыыс буоллаххына, доҕотторуҥ, үөлээннээхтэрин дьылҕаларын, кинилэр үөрүүлэрин-хомолтолорун, ыра санааларын суруйан хаалларар эбээһинэстээххин. Ол иһин, тус бэйэбэр ханнык да ыарахаттары аахсыбакка суруйарга туруммутум. Бастаан былырыын «90-с хаҕыс тыаллаах сыллартан» диэн документальнай, публицистическай кинигэ таһаарбытым, онтон билигин уус-уран уобарастарынан сэһэн суруйан ааҕааччы дьүүлүгэр таһаардым.
— Оччоҕо сэһэн олоххо дьиҥнээхтии буолбут түбэлтэлэргэ тирэҕирэр дуо?
— Оннук. Биһиги устудьуоннуур кэммитигэр, 1980-с сылларга Сэргэлээххэ оһуохай бобуллар этэ. Төрөөбүт тыл күөмчүлэнэрэ. Ол иһин, куорат ыччата санаата тууйуллан, саас көҥүлэ суох оһуохайга тоҕо анньан тахсара, айдаан-куйдаан, буруй-сэмэ буолара. Онтон сылтаан уолаттар хаайыыга да түбэһэллэрэ. Ол оһуохайтан саҕалаан саха эдэр дьоно Эркин, Татыйык, Гера, Тимир, Дьуон дьылҕалара хайдах уларыйбытын уобарастарынан көрдөрдүм.
— Ити тиэмэни кэлин өссө салҕыыр, суруйар санаалааххын дуо?
— Ити сүрдээх улахан тиэмэ. Тургутук. Бириэмэ уларыйыытын, бэлиитикэ дьарыйыытын дьон араас араҥата хайдах көрсөллөр эбит диэн. Интэллигиэнсийэ, номенклатура, боростуой дьон ыарахан кэмҥэ хайдах быһыыланарый? Итини биһиги барытын көрөн кэлбиппит. Онтон хас биирдии суруйааччыга киһи айылҕата, тургутуга интэриэһинэй тиэмэ буолар.
ххх
Борис Павлов суруйар тиэмэтин ыһыктыбакка илдьэ сылдьар суруйааччы. Бэйэтин кэмин уһулуччулаах дьоннорун, мүччүргэннээх түгэннэрин, мөккүөрдээх кэмнэрин хайдах баарынан аһаҕастык суруйарынан уратылаах уонна ааҕааччыга кэрэхсэтэр. Ону бу иннинээҕи документальнай уонна уус-уран айымньылара кэрэһилииллэр.
Кини кэнники кэмҥэ киһи «сык» гынар, бөлүһүөктүү көрүүлээх хоһооннору суруйан өссө биир талаанынан сөхтөрөр, тахсыылаахтык, хорутуулаахтык үлэлиир айар куттаах дьонтон биирдэстэрэ.
Борис Иванович, хаһан эрэ биир суруйуугар:
— «Сүүрүктээх үрэҕи ааһаргар хас биирдии тааһы атаххынан бигээн көрөн туораа» диэн үөрэтэр эбит Кытай былыргы муудараһа. Ол курдук, хас үйэ дьалхаанын, очурун барытын үөрэтэн, сылыктаан, эмпэрэтин тумнан, хаспаҕын ааһан аныгы кэмҥэ тиийэн кэлбиттэр, -– диэн эппитиҥ курдук, ааспыт үйэлэр үтүө да, курус да кэмнэрин кэлэр көлүөнэ ааҕааччыларыгар кэпсии, сылыктыы сырыт. Эйиэхэ, айар талааннаах киһиэхэ арыллыбатах аартыктар арылла турдуннар.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Б.Павлов хаартыскалара