Ыһыы үлэтигэр бэлэмнэнэн, хаһаайыстыбалар тиэхиньикэлэрин көрө-истэ, өрөмүөннүү итиэннэ суолу-ииһи өрүсүһэн сиэмэлэрин, уоҕурдууларын уонна уматыктарын таһа сылдьаллар.
edersaas.ru
Үп-харчы тиэрдиллибит
Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ ыһыыга бэлэмнэнии үлэтин хонтуруолга тутар, миэстэҕэ үөскүүр кыһалҕалары улуустары кытары быһаарса олорор. Сүрүн тэрээһин боппуруос, төһө оттук-уматык уонна сиэмэ, минеральнай уоҕурдуу наада буолара быһаарыллан бүтэн, олору тустаах хаһаайыстыбаларга тиэрдэр үлэ түмүктэнэр кирбиигэ киирбит. Ыһыы үлэтин тэрээһинигэр 176 мөл. солк. көрүллүбүтүттэн 34 %-на эрдэ тиэрдиллибит, ордубута бу күннэргэ ыытыллыахтаах. Оттон хортуоппуйу уонна оҕуруот аһын үүннэриигэ көрүллүбүт субвенция харчыта өссө кулун тутарга тыырыллан, тустаах хаһаайыстыбаларга тиксэриллибит.
Министиэристибэ Сиртэн үүнээйини ылыыга, мелиорацияҕа уонна материальнай-тиэхиньиичэскэй хааччыйыыга департаменын чахчытынан, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ыһыыга 1,6 тыһ. т бурдук, 3 тыһ. т сүөһү сиир култууратын сиэмэтэ, 332 т хортуоппуй сиэмэтэ, 1273 т минеральнай уоҕурдуу наада. Итинтэн сороҕо хаһаайыстыбаларга эрдэттэн баар эбит, төһө тиийбэтэ атын эрэгийиэннэртэн аҕалыллар. Инньэ гынан, 970 т бурдук, 2100 т сүөһү сиир култууратын, 158 т хортуоппуй сиэмэтигэр итиэннэ 1255 т минеральнай уоҕурдууга сайаапка түһэриллэн, тимир суолунан аҕалылла сылдьар. «Саханефтегазсбыт» АУо нефтебазаларыгар ыһыыга сөп буолар уматык саппааһа баар.
Аммалар ох курдук оҥостоллор
Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн саамай улахан сорудахтаах – Амма улууһа буолар. Бурдугу 3 400 гектарга, сүөһү сиир култууратын 4 343 гектарга (ол иһигэр, биир сыллаах оту 1 114 гектарга) ыһар, хортуоппуйу 151 гектарга, аһаҕас буорга үүнэр оҕуруот аһын 27 гектарга олордор былааннаах. Маны таһынан, 2 949 гектар бааһына эһиилги ыһыыга анаан паарданыахтаах. Инньэ гынан, улуус хаһаайыстыбалара быйыл 10 969 гектар бааһынаҕа үлэлиирдии тэринэ сылдьаллар. Итиннэ эбэн 3 014 гектар бааһынаҕа элбэх сыллаах от былырыыҥҥы уонна иллэрээ сыллааҕы ыһыылара баар.
— Бурдугу уонна сүөһү сиир култууратын ыһарга барыта 889 т сиэмэ наада, – диир улуус сүрүн агронома Николай Гаврильев. – Онтон 51%-а бэйэбитигэр баара. Ол курдук, «Амматааҕы» АУо 387 т, «Абаҕа» ХЭУо 48,58 т, «Соморсун» кэпэрэтиип 24 т сиэмэни өссө күһүҥҥүттэн хаһааммыттара. Тиийбэт сиэмэни хааччыйарга хас да тэрилтэни кытары дуогабардаспыппыт тимир суолунан Аллараа Бэстээххэ кэллэ. Онтон 256 т аҕалылынна, ордуга таһылла сылдьар, муус устар 25 күнүгэр диэри бүтэриллиэхтээх. 318 т минеральнай уоҕурдууну сакаастаабыппытыттан 266 туонната кэллэ, хаалбыта эмиэ аҕалылла сылдьар.
Ыһыы үлэтигэр 120 т оттук-уматык наада буолар диэн суоттаан олоробут. Өлүөнэтээҕи өрүс пароходствотын кытары 103 т уматыкка дуогабардаһан, Аллараа Бэстээхтэн тастара сылдьабыт. Хаһаайыстыбалар ыһыы үлэтигэр барыта 62 араас мааркалаах тыраахтары, 134 холбонор тэриллэри (булуугу, барананы, фрезаны, сиэйэлкэни, культиваторы уо.д.а.) таһаарарга былаанныыллар. Билигин тиэхиньикэлэрин көрүнэ, кыһын оту-маһы тиэйиигэ сылдьыбыт тыраахтардары өрөмүөннүү, сиэмэ бурдуктарын ыраастыы, саҥа кэлбит сиэмэни көрө-истэ сылдьаллар. Онон, ыһыыны кэмигэр ыытарга эрэллээхпит.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru