Үөрэҕирии эйгэтин үлэһиттэрэ билиилэрин хаҥатыналлара, эбии үөрэнэллэрэ, оҕону иитиигэ аныгы ньымалары ылынан, үлэлэригэр киллэрэллэрэ олус суолталаах. Онуоха сорох улуустар үлэһиттэрин анаан үөрэттэрэллэрэ кэрэхсэбиллээх. Салайааччы таhыма биир тутум үрдүк буоллаҕына, тэрилтэ инникилээх, сайдар-үүнэр кэскиллээх.
Кулун тутар 15-21 күннэригэр Ньурба улууһун уhуйааннарын сэбиэдиссэйдэрэ Казань уонна Москва куораттарга идэлэрин таhымын үрдэтэр анал тэрээhиннэргэ кыттан кэллилэр.
Татарстан Өрөспүүбүлүкэтин киин куоратыгар Кайдзен ньыматынан үөрэхтээhин хаачыстыбатын, педагогтар билиилэрин кыаҕын үрдэтиини салайыыны 360-с №-дээх прогимназия уонна 106-с №-дээх оҕону сайыннарар киин уопуттарыттан билистибит, коучинг көрүҥүнэн араас таhымнаах, көрүүлээх, сайдыылаах педагогтары таба «туруоран» үлэни тэрийиигэ дьарыктанныбыт.
Казаннааҕы федеральнай университет иhинэн үлэлиир эрэгийиэннэр икки ардыларынааӄы Идэни үрдэтинэр киин дириэктэрин солбуйааччы Н.Н. Зинина Саха сирин салалтата үөрэхтээhиҥҥэ, үөрэх эйгэтин үлэhиттэрин өйөөhүҥҥэ ыытар үлэтин сэргиирин, киэҥ далааhыннааӄын бэлиэтээтэ. Таhымнарын үрдэтэ кэлэр педагогтар, салайааччылар аҥаардас истээччи, үөрэнээччи эрэ буолбакка, көхтөөх кыттааччы, санаа атастаhааччы буолалларын эттэ.
Ол курдук, прогимназия эбии үөрэхтээhинин иhинэн анимационнай устуудьуйа салайааччыта икки сыллааҕыта кэлэ сылдьыбыт дэлэгээссийэ оҥорон таhаарбыт «Күн үҥкүүтэ» диэн оhуохайы, хомуhу билиhиннэрэр кылгас мультипликационнай киинэтин оӄолор бэркэ сэҥээрэллэрин кэпсээтэ.
Москубатааҕы туһалаах сырыы
Салгыы Ийэ дойдубут тэбэр сүрэҕэр —— Москуба куоракка икки күннээх Бүтүн Арассыыйатааӄы оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолору иитэр-үөрэтэр тэрилтэ салайааччыларын кэмпириэнсийэлэригэр кыттыыны ыллыбыт. Манна 12 эрэгийиэнтэн 90-тан тахса киhи кэлбит. Кэмпириэнсийэҕэ үөрэхтээhин эйгэтигэр саҥа киирбит уларыйыылары, ирдэбиллэри, оҕону сайыннарар технологиялары ырыттылар. Хас биирдии сэбиэдиссэй мунаарар боппуруостарыгар сөптөөх эппиэттэри ылла, санаа атастастыбыт, уhуйааммытыгар саҥа тахсыбыт кинигэлэри, дидактическай матырыйааллары атыыластыбыт.
Киин куоракка сылдьар кэммит хас чааhын, күнүн улууспут дьаhалтата эрдэттэн былааннаан, бэрт таhаарыылаах сырыы буолла. Кэмпириэнсийэҕэ тэҥҥэ сылдьыспыт улуус баhылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы А.М. Уларова салайан, VII ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Дума дьокутаата, «Биир ньыгыл Арассыыйа» фракция, бүддьүөт уонна нолуок кэмитиэтин чилиэнэ Г.И. Данчиковалыын, Москва куоракка РФ бэрэсидьиэнин дьаhалтатын иhинэн үлэлиир СӨ Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтин кылаабынай советнига А.Ю. Диденконы уонна судаарыстыбаннай былаас федеральнай уорганнарын кытта үлэлиир салаатын салайааччы С.В. Боянованы кытта көрүстүбүт.
Галина Иннокентьевналыын олус истиҥ, дьыалабыай кэпсэтии барда. Бэрэстэбиитэлистибэ мусуойун, төрүттэммит историятын, ыытар үлэтин туhунан документальнай киинэни көрдүбүт.
Түмүккэ
Биhиги, 16 уhуйаан салайааччылара, улуус үөрэхтээhиҥҥэ салалтатыттан оскуолаҕа киириэн иннинэ саастаах оҕолору иитиигэ салаа салайааччыта Е.М. Котоконовы, бэйэ-бэйэбитин кытта чугастык алтыhан, истиҥник сэлэhэн, кэпсэтэн-ипсэтэн, күлэн-салан, олус астынан кэллибит. Чахчыта, куруук үлэ, түбүк быыһыгар сылдьан, ситэ алтыспакка, кэпсэппэккэ хааларбыт баар суол. Онон бу сырыы биир идэлээхтэрбитин кытары иһирэх кэпсэтиилэри, саҥа арыйыылары, элбэх билиини-көрүүнү бэлэхтээтэ.
«Күннэтэ хаҥатыллар эрэ билии эбиллэр, дириҥиир» диэн норуот муударай этиитэ баар, оттон салайааччы киhи таhыма биир тутум үрдүк буоллаҕына, тэрилтэ инникилээх, сайдар-үүнэр кэскиллээх буолар диэн санаабын кытта кэлиэгэлэрим 100% сөбүлэhэллэр.
Кыттааччылар санаалара
”Үлэбит-хамнаспыт тэҥ таhымнаах”
В.Г. Афанасьева, Антоновкатааҕы А.Г. Габышев аатынан «Биhик» оҕо саадын-сайыннарар киин сэбиэдиссэйэ:
—— Мин тус бэйэм улахан куораттар уhуйааннарын үлэлэрин уопутун көрөн-истэн баран, маннык санааӄа кэллим: төhө да биhиги киин сиртэн ыраах, тэйиччи буолларбыт, үлэбит-хамнаспыт кинилэри кытта тэҥ таhымҥа турар эбит. Өссө сорох хайысхаларга таhыччы ситиhиилэрдээхпититтэн киэн тутта санаатым. Биhиги салайааччыларбыт инникини өтө көрөн, сайдыыны кытта тэҥҥэ хардыылаан, бириэмэ ирдэбилин таба тайанан, сөптөөх хайысханы түргэнник иилэ хабан, биhиэхэ тиэрдэн, олоххо киллэрэ охсор сатабылларыттан оҕону иитэр-үөрэтэр, сайыннарар үлэбит үрдүк таhымнаах эбит диэн бүк эрэнним.
М.О. Николаева, Ньурбатааҕы 4-с №-дээх «Кыталык» оҕо саада:
—— Улууспут баhылыгар А.М. Иннокентьевка, солбуйааччыта А.М. Улароваҕа, начаалынньыкпытыгар А.П. Аргуноваҕа, Е.М. Котоконоваҕа махталым улахан: кинилэр быhаччы кэпсэтиилэринэн Москва куоракка барарбытыгар-кэлэрбитигэр, этэргэ дылы, «ытыс үрдүгэр», бэлэм массыынанан сырыттыбыт. Элбэҕи биллим, көрдүм-иhиттим, саҥа санаалар, идиэйэлэр киирдилэр, ону уhуйааным үлэтигэр хайаан да киллэриэм, сэргэхсийии тахсыа дии саныыбын.
М.Г. Иванова, Убайааннааҕы 8-с №-дээх «Северяночка» оҕо саада:
—— Казань уhуйааннарын иитээччилэрэ кэпсиир таhымнара олус үрдүгүн, иитэр-үөрэтэр ньымабыт биир соҕус да буоллар, кинилэр сөпкө дьаhанан, үлэлэригэр хас биирдии хардыыларын кэмигэр тиhэн, сааhылаан, бырайыактыыр үлэ оҥороллорун уонна онтуларын киэҥник тарҕата охсоллорун сэҥээрдим. Төрөппүттэр күүскэ өйүүллэр эбит, холобур, бөлөх 40 оҕото биир да хаалбакка, интерактивнай дьарыкка дьиэтиттэн ноутбуктаах кэлэр.
Саҥа үлэлиир салайааччы буоларым быhыытынан, бииргэ сылдьыбыт кэлиэгэлэрбинээн ыкса билсэн, элбэҕи ыйыталастым, алтыстым. Аны хааччах уhулуннаӄына, атын сир оҕо саадтарыгар сайыннарар эйгэни тэрийиини быhаччы киирэн тутан-хабан көрбүт киhи диэн баӄа санаалаахпын.
Е.К. Егоров, Антоновкатааҕы «Ромашка» оҕо саадын-сайыннарар киинин сэбиэдиссэйэ:
—— Биhиги улууспутутугар түөрт эр киhи сэбиэдиссэй баар. Стажировкаҕа үс буолан бара сырыттыбыт. Дьон сөҕө-махтайа көрсөр, «кырдьык сэбиэдиссэйдэргит дуо?» дииллэр. Наhаа туhалаах, элбэҕи биллэрэр-көрдөрөр сырыы буолла. Казань оӄо саадтара автономнай буолан, эбии үөрэхтээhининэн элбэх эбии үбү киллэринэр эбиттэр. Эбии дьарыктарыгар мини-футбол, арҕаа дойдулар единоборстволара, бильярд баалларын сэргээтим. Аны бу дьарыктары куорат биллиилээх тренердэрэ ыыталлар эбит.
Д.С. Абрамова, Сүлэтээҕи «Улыбка» оҕо саадын сэбиэдиссэйэ:
—— Саҥа «эдэр» салайааччы буоларым быhыытынан, миэхэ олус интэриэhинэй, туhалаах сырыы буолла. Сокуон, ирдэбиллэр өттүнэн элбэҕи биллим, үлэм хайысхатын чуолкай «көрдүм» дии санаатым. Биллэн турар, салайааччыларбытыгар улахан махтал, ситиhиини, тус олохторугар дьолу-соргуну баҕарабын.
Венера Степанова,
Күндээдэтээҕи «Кэнчээри» оҕо саадын сэбиэдиссэйэ.