Соторутааҕыта күүстээх ардахтан хайа үрүйэлэрэ улаатан, Өймөкөөн улууһун Төрүт нэһилиэгин “Халыма” федеральнай трассаны кытта ситимниир айан суолун икки сиринэн сууйбута.
Нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Алексей Кондаков улуус баһылыга Иннокентий Сивцевкэ эрийэн, тахсыбыт балаһыанньаны билиһиннэрэн, улуус уонна нэһилиэк таһымнаах салайааччылар сүбэлэрин холбоон, бу күннэргэ Төрүккэ быстах да кэмҥэ буоллар, сырыы олохтонно.
Нэһилиэк олохтоохторун аатыттан нэһилиэк бэрэстэбиитэллээх уорганын дьокутаата Октябрина Столярчик санаатын маннык үллэһиннэ:
— От ыйын 18 күнүгэр улуус кииниттэн айаннаан кэлэн иһэн, Көһөр Үрэххэ үрүйэ уута улаатан, суолбутун сууйан эрэрин көрөн, улаханнык дьиксиммитим.
Кэлээт, тута нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Алексей Кондаковка биллэрбитим. Сарсыныгар Алексей Григорьевич улуус баһылыга Иннокентий Сивцевкэ этэн, Төрүт суолун оҥорор түбүккэ түспүттэрэ.
Ол түмүгэр оройуон баһылыга улуус кииниттэн улахан уйуктаах тиэхиньикэлээх ДЭП-132 тэрилтэни кытта кэпсэтэн, «Халыма трассатын аттынааҕы суолу куттарбыта.
Оттон баһылык солбуйааччыта Алексей Кондаков олохтоох эр дьону мунньан, субуотунньук тэрийэн, мас муоста тутан, олох кылгас кэм иһигэр сырыыбыт олохтонно.
Туох кистэлэ кэлиэй, бастаан утаа испэр суолбутун оҥоруу эмиэ урукку сыллар курдук уһаан-кэҥээн, саамай кыччаабыта ый курдук суола суох эрэйдэнэрбит буолуо дии санаабытым.
Дьолго, оннук буолбата. Эдэр салайааччыларбыт суолбутун икки өттүттэн – улуус баһылыга Иннокентий Сивцев “Халыма” федеральнай суолтан 3-4 км тэйиччи турар алдьаммыт суолу оҥотторон, нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Алексей Кондаков Көһөр Үрэххэ субуотунньук тэрийэн, уонча хонук иһигэр сырыыны олохтоон кэбистилэр.
Төһө да от үгэнин кэмэ буоларын үрдүнэн бокуой булан, нэһилиэк эр дьоно: Александр Атласов, Николай Столярчик, Валерий Кривошапкин, Степан Березкин, Григорий Кондаков, Василий Ефремов, Ньургун уонна Сандал Атласовтар, Аким Шеломов, Иван Атласов, Андрей Петров бэйэлэрин тиэхиньикэлэрин, үлэлиир тэриллэрин күргүөмүнэн илдьэ тиийэн, субуотунньукка көхтөөх кыттыыны ыллылар.
Дьэ, бу буолар патриотизм дьиҥнээх көстүүтэ. Маннык төрөөбүт Төрүттэригэр бэриниилээх дьонноох буоламмыт, төрүттэр барыга бары инники күөҥҥэ сылдьар буоллахпыт. Кинилэргэ биир дойдулаахтара, Төрүт нэһилиэгин олохтоохторо, истиҥ махталбытын тиэрдэбит.
Ити курдук, төрүттэр Көһөр Үрэх суолун учаастага алдьаннаҕына, сайын аайы субу-субу көрө сылдьан, бэйэлэрэ өрөмүөннүү сатыыллар. Хомойуох иһин, онуоха улахан уйуктаах тиэхиньикэ тиийбэт буолан, олохтоохтор кыһыл илиилэринэн, сүрэхтэрин баҕатынан үлэлииллэр. Аны от былдьаһыктаах кэмэ буолан, эр дьон үксэ ходуһаларыгар сылдьар кэмнэрэ.
Барҕа махтал тылын этэбит улууспут баһылыгар Иннокентий Сивцевкэ. Кини Төрүт нэһилиэгин бары кыһалҕатын уталыппакка быһаарарга дьулуһар ураты болҕомтолоох салайааччы. Бэйэбит уолбутунан Алексей Кондаковынан киэн туттабыт. Нэһилиэкпит батсаабыгар киниэхэ махтал тыл бастыҥа этилиннэ. Төрөөбүт нэһилиэгин кэскилин өрө тутар эдэр киһи харахпыт ортотугар уопуттаах салайааччы буола үүнэн эрэриттэн олус үөрэбит. Эһэтин, төрүттэр ытыктыы саныыр умнубат киһибит Семен Петрович Атласов аатын ааттатар салайааччы тахсыыһы. Кытаат, Алексей Григорьевич, ити курдук төрөөбүт нэһилиэккин сайыннара тур!
… Биллэн турар, маннык мас муоста өр барбата биллэр. Күүстээх ардах биирдэ тоҕо солоон ааһар буоллаҕа. Улуус дьаһалтата бу күннэргэ бырайыактыыр-сметалвыыр докумуоннары оҥорон бүтэрдэҕинэ, суол өрөмүөнэ саҕаланыахтаах. Онуоха диэри бу кырачаан мас муоста туһата үксээтэ. Аччыгый кыамталаах массыыналар холкутук ааһан, улуус киинигэр суһал наадаҕа барар-кэлэр дьон бу муостанан туораан, бэрт үгүс наадалаах дьыала оҥоһулла турар. Дьиҥэр, «суол алдьанна» диэн баран, хаһан оҥоһулларын кэтэһэн баран олоруохха эмиэ да сөп буолуо этэ — ким баалыай? Ол эрээри үлэҕэ эппиэтинэстээх сыһыан, биир дойдулаахтарыҥ кыһалҕаларын кэмигэр быһаарыыны эдэр садайааччы Алексей Кондаков инники күөҥҥэ тутан, эр дьону мунньан, субуотунньук тэрийэн, тыҥааһыннаах боппуруоһу кэмигэр быһаарда. Төрүт эр дьоно эмиэ, ким да анаан ааттыырын, көрдөһөрүн кэтэспэккэ, төһө да от былдьаһыктаах кэмэ буоллар, муста охсон, бэйэлэрин уолларын улаханнык өйөөтүлэр.
Оттон сотору-сотору кэлэн түһэр күүстээх этиҥнээх дохсун ардаҕы олохтоохтор суостаах ойуур баһаарын кытта тэҥнииллэр. Төрүккэ былырыын уот чугаһаан, нэһилиэккэ киирэ сыыспыта. Хата, хас да хонуктах ардах кэмигэр түһэн, нэһилиэк быыһаммыта. Ол ойуур баһаара сир кырсын сиэн кэбиһэн, уу тохтообот буолла диэн олохтоохтор бэлиэтииллэр.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.
Хаартыска: Алексей Кондаков, Октябрина Столярчик түһэриилэрэ.