ГУЛАГ лааҕырын хаайыылааҕын ыар дьылҕатын бэйэтинэн билбит нуучча аатырбыт бэйиэтэ уонна суруйааччыта Варлам Шаламов айар үлэтэ бу күннэргэ Өймөкөөн дьонугар-сэргэтигэр “О, Север – век и миг!” диэн кинигэ буолан, кини мөссүөнэ эрэйи көрбүт сиригэр иккистээн төнүннэ.
“Бэчээт тиэргэнэ” тэрээһин чэрчитинэн ыытыллыбыт кинигэ сүрэхтэниитигэр “Якутия” медиа-холдинг типографиятын дириэктэрэ, “Сахамедиа” холдинг генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Афанасий Ноев, быйыл Москваҕа уонна бэйиэт төрөөбүт дойдутугар Вологдаҕа ыытыллыбыт көрсүһүүлэргэ дьон Варлам Шаламов хоһооннорун харах уулаах аахпыттарын туһунан кэпсээтэ. Бу маннык долгутуулаах киэһэлэргэ Өймөкөөн улууһун Томтор орто оскуолатын иһинэн үлэлиир “Поиск” Литературнай музей оҕолоро кыттыыны ылбыттара кэрэхсэбиллээх. РФ оскуолаларын үтүөлээх учуутала Мария Боярова салайар музейа Өймөкөөҥҥө ГУЛАГ лааҕырдарыгар сылдьыбыт суруйааччылар уонна бэйиэттэр айымньыларын үйэтитэр соруктаах үлэлиир. Оскуола кыраайы үөрэтэр түмэлэ Арассыыйа Литературнай музейдарын энциклопедиятыгар киирбитэ уонна ГУЛАГ музейдарын чилиэнинэн буолбута. “Поиск” кулууп чилиэннэрэ Арассыыйа киин куораттарыгар тиийэн музей үлэтин сырдатар буоллулар. Бэс ыйыгар оскуола сэттэ үөрэнээччитэ Москва уонна Вологда куораттарга Арассыыйа биллиилээх суруйааччыта, ГУЛАГ лааҕырыгар биһиги Томторбутугар сыылкаҕа сылдьыбыт Варлам Шаламов 110 сааһыгар анаммыт норуоттар икки ардыларынааҕы семинарга кыттан кэллэ.
1951-1953 сс. Варлам Шаламов “Дальстой” систиэмэтигэр баар Куйдуһуҥҥа биэлсэринэн үлэлээбит. «О, Север – век и миг!» кинигэни суруйааччы олоҕун уонна айар үлэтин үөрэтээччи Валерий Есипов таҥан оҥордо. Киниэхэ, биллэн турар, учуутал Мария Боярова матырыйаалларынан көмөлөстө. Кинигэ хаартыскаларын Саха сиригэр биллэр фотограф уонна блогер Спиридон Слепцов таҥна. Кинигэни «Медиахолдинг “Якутия» бэчээккэ бэлэмнээн таһаарда. Оттон үбүлээһинин “Хаҥалас” ОЗРК салайааччыта Александр Карась оҥордо. Александр Михайлович Өймөкөөн улууһун социальнай олоҕор сүҥкэн көмөнү оҥорор салайааччынан буолар. Бэчээккэ тахсаат да, атыыга хамаҕатык баран, көмүс хостуур тэрилтэ салалтата Варлам Шаламов туһунан кинигэни эбии үбүлээн, «О, Север – век и миг!» ахсаана өссө эбиллэн тахсарын туһунан быһаарыы ылыныаҕа. Онон интернациональнай састаабынан бэлэмнэниллибит кинигэ күн сирин көрүүтэ – Арассыыйаҕа бастыҥ холобур!
Бу күннэргэ саҥа үөрэх дьыла аһыллыытыгар Өймөкөөн оскуолаларын бибилэтиэкэлэрэ «О, Север – век и миг!» кинигэни бэлэх быһыытынан тутуохтара.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интэриниэттэн.