Өймөкөөн улууһугар ыһыах былыр-былыргыттан норуоттар сомоҕолоһууларын бырааһынньыгын быһыытынан бэлиэтэнэр.
edersaas.ru
Улуустааҕы нууччалыы тыллаах «Северная заря» уонна сахалыы тыллаах «Хотугу сардаҥа» хаһыаттар бырааһынньыктааҕы нүөмэрдэригэр, кыраайы үөрэтэр суруналыыс Сергей Егоров архыыбыттан, улуус 100 сыллаах устуоруйатыгар олус сэдэх хаартыскалары булан фоторепортаж оҥордо.
1954 сыллаахха диэри оройуон киининэн Уус-Ньара буолбакка, 1-кы Бороҕон нэһилиэгэ, норуокка биллэринэн, «Эргэ Өймөкөөн» этэ. Билигин бу нэһилиэк «Тымныы полюһа Өймөкөөн» МТ диэнинэн биллэр, 70-тан тахса араас омук дойдутуттан туристары мунньар, Өймөкөөн улууһун эрэ буолбакка, Саха сирин биир туристическай брендинэн буолар нэһилиэккэ тиийэ үүннэ.
Улуу Кыайыы ыһыаҕар төнүннэххэ, 1945 сыллаахха араас омук дьонун сомоҕолоон, Өймөкөөн нэһилиэгэр ыытыллыбыта буолар. Ол курдук, бу ыһыахха оройуон нэһилиэктэриттэн, көмүс хостуур бириискэлэртэн бэрт элбэх киһи кэлэн кыттыыны ылбыт.
Бу дириҥ устуоруйалаах хаартыскаҕа бочуоттаах аарка аннынан ыһыахтыыр түһүлгэҕэ ССКП Өймөкөөннөөҕү райкомун бастакы уонна иккис сэкирэтээрдэрэ П.В. Гоголев уонна Н.Н. Батюшкин, көмүс промышленнай бириискэлэрин бочуоттаах ыалдьыттарын салайан кэлбит, оройуоҥҥа бастакынан аһыллыбыт бастакы бириискэ салайааччыта Трухачёву кытта иһэллэр.
Ыһыаҕы нэһилиэк Бочуоттаах олохтооҕо Н.Е. Винокуров-Тайах аспыт. Кинини сахалыы таҥастаах уолаттар уонна кыргыттар арыаллаан киирбиттэр.
Саһарбыт хаартыскалар араас омук норуоттара хайдахтаах курдук Улуу Кыайыы ыһыаҕын уруйдаан-айхаллаан бииргэ көрсүбүттэрин кэрэһилиир.
Бу ыһыах кэнниттэн лоп курдук 75 сыл ааста. Быйыл Өймөкөөн улууһун 100 сыллаах үбүлүөйүн ыһыаҕа эмиэ бу оччотооҕу Кыайыы ыһыаҕын курдук, тыа сиригэр-уотугар тэриллэн, оройуон араас омуктарын эмиэ бииргэ сомоҕолоон түмүөхтээх этэ да, коронавирус сыстыганнаах дьаҥа өрө туран, үбүлүөйдээх бырааһынньык балаҕан ыйыгар көстө.
Улуус баһылыга Иннокентий Сивцев төрөөбүт тапталлаах Өймөкөөнүн бар дьонугар үбүлүөйдээх ыһыаҕынан бэйэтин эҕэрдэтин бу курдук тиэртэ:
— Чысхаан тымныытынан аатырар Тымныы полюһун — Өймөкөөн улууһун олохтоохторо! Үрдүк Айыыларбыт алгыстарын күн сардаҥатыныы ылынар кэммит кэллэ. Айыыһыттарбыт үтүө санаалара Алгыс сылаас тыына буолан, олохпутун өрүү арчылыы сырыттыннар. Үрдүк Айыыларбытын кытта ситиммитин бөҕөргөтөн, дойдум дьоно, кэскилбит кэтирээтин. Кэнчээрибит, төрүүр-ууһуур ыччаппыт кэскилэ үрдээтин. Сыһыы аайы сыспай сиэллээхпит көччүйдүн, сирэм күөххэ адаар муостаахпыт мэччийдин, киэҥ нэлэмэн сирбит устун сыыдам табабыт сындыыстыы көттүн!
Бар дьонум, төрөөбүт Өймөкөөммүт чэчирии сайдарын туһугар толору кымыстаах уйгу-быйаҥ чорооммутун көтөҕүөҕүҥ! Сиибиктэ симэҕэ силигилии ситэр уйгулаах ыһыах ыһыллар кэмигэр, сырдык ыра санаабыт ымыыланнын! Уйгулаах самаан сайыҥҥа, Өймөкөөммүт сиригэр, 100 сыллаах Өрөгөй ыһыаҕын төрүттээтэхпит, уйгулаах олоҕу түстээтэхпит буоллун! Тускуо! Тускуо! Тускуо!
Бу күһүн үөрүүлээх быһыыга-майгыга ыытыллыахтаах тэрээһиҥҥэ улуус бөһүөлэктэрин уонна нэһилиэктэрин олохтоохторо бэйэлэрин бренд оҥостубут бэлиэ символларын бэлэмнииллэр. Ол курдук, улуус киинэ Уус-Ньара — Кыһыл көмүһү, Өймөкөөн — Чысхааны, Томтор — Индигиир өрүһү, Сордоҥноох — Лабыҥкыры, Төрүт — Чубукуну, Аартык — Дьарҕаа балыгы, Үчүгэй — Үрүҥ табаны ойуулаан инники күөҥҥэ илдьэ киирэн, нэһилиэктэринэн сэлэлээн хаамыыга Тымныы полюһа — Өймөкөөн киэн туттар бренд-бэлиэлэрин тыыннааҕымсытан көрдөрүөхтэрэ.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: Өймөкөөн улууһун «Хотугу сардаҥа» хаһыат архыыбыттан.