Саха сирин нэһилиэнньэтэ гаас оттугунан туһаммыта 50 сыла буолла

06.09.2017
Бөлөххө киир:

Тыйыс тымныылаах Саха сиригэр күөх төлөн умайбыта, нэһилиэнньэ гаас оттугунан туһаммыта лоп курдук 50 сыл буолла.

Үбүлүөйү көрсө «Сахатранснефтегаз» генеральнай дириэктэрэ Иван Макаров кэпсээтэ.

edersaas.ru

Нэһилиэнньэ бүттүүн үбүлүөйэ

— 50 сыл – төгүрүк даата эрэ буолбатах, норуот бүттүүн бырааһынньыга. Уһук хотугу сиргэ күөх төлөн кэлэн, Саха сиригэр олох таһыма биллэ уларыйбыта. Онон, үбүлүөй гаас салаатын үлэһиттэригэр эрэ буолбакка, сылааһынан уонна уотунан туһанар нэһилиэнньэҕэ дьоһун суолталаах.

Салаабыт хас биирдии звенота 50 сыллаах үбүлүөйү үлэ үөһүгэр көрсөр. Биһиги сүрүн сорукпут – өрөспүүбүлүкэ туһанааччыларын гааһынан быыстала суох хааччыйыы. Үлэһиттэрбит ахсааннара икки тыһыынчаттан тахса киһиэхэ тиийдэ. Бу оҥорон таһаарыы улааппытын кытары сибээстээх.

Гааһынан туһанааччылар ахсааннара эмиэ сылтан сыл аайы элбиир. Билигин өрөспүүбүлүкэ 95 нэһилиэнньэлээх пуунугар айылҕа гааһын биэрэ олоробут, ол эбэтэр 115 тыһыынча ыал сылааһынан туһанар. Хампаанньа сыл аайы нэһилиэнньэҕэ гааһы быыстала суох тиэрдиигэ былаанын толорор. Бу сыыппара 2016 с. 1669 млн. м3 тэҥнэстэ (2009 с. – 1481 млн.м3).

Саҥа саҕахтары арыйсабыт

— Ньиэп-гаас хампаанньатын инники хайысхаларыттан биир сүрүннэринэн Отраднинскайдааҕы гаас конденсаттаах сирин баһылааһын буолар. 2015 с. хампаанньа аукцион түмүгүнэн Улугун уонна Эргэджэй туһалаах баайдаах сирин чинчийэргэ көҥүлү ылбыта. Бу учаастактар «Сибиир күүһэ» магистральнай гаас ситимин уонна «ИСТО» тыраассатыгар сыталлар.

Бүлүү улууһун хоту өттүгэр Орто Түҥ гаас конденсаттаах учаастагын туһанабыт. Гаас үс нэһилиэнньэлээх пууҥҥа бэриллэр.

2016 сыл кулун тутарыттан саҕалаан, сүҥкэн бырайыакка – «Сибиир күүһэ» тутууга кыттабыт. Хампаанньа үлэһиттэрэ солооһуну кэрдиигэ, тутуу кэккэ учаастактарыгар карьердары оҥорууга үлэлэһэллэр.

Хампаанньа 2014 сылтан сакаасчыт быһыытынан эрэ буолбакка, тутуу үлэтин ыытар. Онуоха тутар-монтажтыыр управлениены тэрийбиппит. Кэнники сылларга нэһилиэнньэлээх пууннары гастааһын судаарыстыбаннай бырагырааматын чэрчитинэн Горнай, Мэҥэ Хаҥалас, Хаҥалас, Үөһээ Бүлүү улуустарыгар гааһы салгыы киллэрэргэ улахан үлэ ыытыллар. Аҥаардас 2016 сылга күөх төлөн 9 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа умайда. Бу – үтүмэн үлэ түмүгэ.

«Сахатранснефтегаз» инникитэ

Икки тыһыынчаттан тахса үлэһиттээх ниэп-гаас национальнай хампаанньата, Саха сирин ньиэп-гаас салаатын инники иһэр хампаанньатын быһыытынан, иннин диэки эрэллээхтик көрөр. «Хампаанньа 2016-2020 сылларга сайдыытын стратегията уонна 2030 сылга диэри сүрүн хайысхалара» стратегиябытын дириэктэрдэр сэбиэттэрэ бигэргэттэ. Бу докумуон чэрчитинэн салгыы сайдабыт уонна өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо нус-хас олохторун туһугар үлэлиибит.

Болҕомтону эрэйэр турбалар

Күөх төлөн бастакы уота Дьокуускайга 1967 с. уматыллыбыта. Бу сылларга тардыллыбыт гаас ситимнэрэ киин куорат эргэ дьиэлэригэр билигин да үлэлииллэр. Онон, элбэх кыбартыыралаах дьиэлэргэ гаас тэрилин туһаныы болдьоҕун аһарбыта – туспа кыһалҕа. Бу кыһалҕаны туоратарга үлэлиибит. Биллэрин курдук, киин Арассыыйаҕа олоххо-дьаһахха туһаныллар гаас тоҕо баран, элбэх киһи олоҕун илдьэ барбыта. Дьиэ иһигэр баар гаас тэриллэрин билиҥҥи туруктара ураты болҕомтону эрэйэллэр. Ол иһин, муҥур дьаһалларга тиийэн, сорох эргэ дьиэлэр гаастарын араарарга күһэллибиппит. Киин куоракка туһаныллар болдьоҕо ааспыт гаас тэриллээх дьиэлэр ахсааннара 500-чэҕэ тиийэр.

Манна даҕатан эттэххэ, хампаанньа өрөмүөннүүр сулууспатын үлэһиттэрин ураты бэлиэтиэхпин баҕарабын. Сулууспа үлэһиттэрэ киин куоракка эрэ буолбакка, атын да куораттарга, улуустарга гаас ситимнэрэ уонна тэриллэрэ туруктаахтык үлэлииллэрин хааччыйаллар. Кинилэр бэриниилээх үлэлэринэн эргэ турбалар уонна тэриллэр үлэлиир кыахтаналлар. Онон, өрөспүүбүлүкэҕэ гаас кэлбитэ 50 сыллаах үбүлүөйүн көрсө гаас эргэ ситимнэрин олохтоохтук өрөмүөннээһин уонна саҥардыы үлэтинэн ыллыктаахтык ылсан үлэлиибит. Дьиэлэр эрэ буолбакка, уулуссалар турбаларын уларытарга киэҥ хабааннаах үлэни ыытабыт. Тоҕо диэтэххэ, эргэ ситимнэр үлэлиир болдьохторо ааста. Онон аныгы, саҥа уонна бөҕө туруктаах турбаларга уларытыахпытын наада.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0