Иван Иванов: «Үлэһит ахсаанын сарбыйбакка эрэ уларытыылары киллэриэхпит»

Соторутааҕыта Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа-Суһал медицинскэй көмө киинигэр кылаабынай бырааһынан Иван Иванов анаммыта. Иван Сергеевич – травматолог-быраас, бу иннинэ Алдан улууһун оройуоннааҕы киин балыыһатыгар кылаабынай бырааһынан үлэлээбитэ.

edersaas.ru

— Иван Сергеевич, бэйэҥ тускунан кэпсии түһүөҥ дуо?
— Мин Дьокуускай куоракка төрөөбүтүм, куорат 7 №-дээх орто оскуолатын физмат-кылааһыгар үөрэммитим. Красноярскайдааҕы медицинскэй университеты (урут судаарыстыбаннай медицинскэй академия диэн ааттанара) 2006 сыллаахха бүтэрээт, Саха сиригэр төннөн кэлэн, Нерюнгрига анаммытым. Манна үлэлии сылдьан интернатураҕа үөрэммитим, Нерюнгритааҕы киин балыыһа травматологияҕа отделениетыгар 2011 сылга диэри үлэлээбитим.
Ол сыл Дьокуускайга кэлэн, биэс сыл СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин кылаабынай хирурунан үлэлээбитим. 2016 сыллаахха Алданнааҕы киин балыыһаҕа кылаабынай бырааһынан ананан, үс сыл кэриҥэ үлэлээн кэллим.
— Идэни таларга үксүгэр төрөппүттэрин суолларын батыһаллар. Эн тоҕо эмчит буоларга санаммыккыный?
— Мин төрөппүттэрбиттэн да, аймахтарбыттан да, ким да үрүҥ халааттаах аанньал идэтин талбатаҕа. Тохсус кылааска үөрэнэ сылдьан, төрөппүттэрбин кытары сүбэлэһэн баран, медицина хайысхатынан барарга быһаарыммытым. Ити кэмтэн ыла анаан-минээн үөрэххэ киирэргэ тус сыаллаахтык дьарыктанан барбытым. Биир сыл медицина институтугар Аччыгый медицинскэй академияҕа үөрэммитим үрдүк үөрэххэ киирэрбэр улаханнык көмөлөспүтэ.
— Дьиэ кэргэниҥ туһунан кэпсии түстэххинэ?
— 12 саастаах уоллаахпыт уонна 2 саастаах кыыстаахпыт.
— Эн биэс сыл буола-буола олорор куораккын уларытар эбиккин. Биир сиргэ олорон хаалбакка, уларыйыылар тахсалларын сөбүлүүр киһигин дуо?
— Мин олорор сирбин сотору-сотору уларытарбыттан куттаммаппын. Ол да иһин, Красноярскайга, Дьокуускайга, Алдаҥҥа, онтон эмиэ Дьокуускайга дьиэ кэргэммин кытары көһүүбүтүн чэпчэкитик ылыммыппыт уонна аһарбыппыт.

АЛДАҤҤА

— Алданнааҕы Киин балыыһаҕа кылаабынай бырааһынан үлэлии олорон, элбэх саҥаны, сонуну киллэрбиккин биир идэлээхтэриҥ бэлиэтииллэр. Ол туһунан кэпсиэҥ дуо?
— Кылаабынай быраас дуоһунаһыгар ананаат да, бастатан туран, оҕо эмтэнэр дьиэтин тутуу туһунан өр сылларга турбут боппуруоһу быһаарарга ылсыбытым. Бу салаа куорат кытыытыгар оҕо уһуйаанын урукку дьиэтигэр үлэлээн олорбута. Кырачааннар сытан эмтэнэр дьиэлэрэ сүрүн балыыһаттан ыраах, киһи ымсыырбат туруктаах дьиэтигэр баара. Кинилэр икки ардыларыгар диэри уон мүнүүтэ сатыы хааман тиийэллэрэ. Ол иһин эмтэнээччилэр былааннаммыт чинчийиилэргэ баралларыгар уонна анаалыстары таһарга, оҕолору, аһылыгы илдьэргэ табыгаһа суоҕа. Онон, дьиэни-уоту хос уларытан, оҕолору балыыһа сиригэр-уотугар көһөрөн, кардиологияҕа уонна терапияҕа холбообуппут. Онуоха сүрэх ыарыһахтар куойкаларын, биир да быраас штатын сарбыйбакка туран, оннунан хаалларыыны ситиспиппит. Урукку дьиэтин саҥардан, онно сэллиги утары охсуһар сулууспа көһөн кэлбитэ. Ону сэргэ улахан дьон поликлиникатыгар олохтоох өрөмүөн ыытыллыбыта. Билигин киин балыыһа телемедицина көмөтүнэн өрөспүүбүлүкэ уонна федеральнай медицинскэй кииннэр сүрүннүүр исписэлиистэриттэн тустаах сүбэлэри-амалары ыла олорор.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа

— Онтон өрөспүүбүлүкэ биир улахан балыыһатын туох уларыйыылар күүтэллэрий?
— Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһа дьиэтэ эргэ, эмтэнээччилэргэ табыгаһа суох усулуобуйалар бааллар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр урологияҕа суһал медицинскэй көмөнү оҥоруу боппуруоһа уруккуттан сытыытык турар. Билигин эр дьоҥҥо эрдэттэн былааннаммыт көмө Медицина национальнай киинигэр оҥоһуллар. Суһал ыарыһахтары Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһа ылар, оттон эмтэнэллэригэр Жатай бөһүөлэгэр баар балыыһаҕа ыыталлар. Ол эбэтэр ыксаллаах түбэлтэ таҕыстаҕына (суол саахалыгар түбэһии, араас эчэйии уо.д.а.), ыарыһаҕы биһиэхэ ыыталлар, оттон суһал көмөнү оҥоруу наадата тирээтэҕинэ, куорат таһыгар баар балыыһаҕа ыытарга күһэллэбит. Бу балаһыанньаны көннөрөр туһуттан уонна ыалдьыбыт эр дьоҥҥо сөптөөх көмөнү оҥорорго, эмчиттэри бэлэмнииргэ, саҥа салааҕа туспа сири, тэриллэри биэрэргэ хайысхаламмыт үлэни саҕалыахпыт. Чугастааҕы былааннарга балыыһа физиотерапиятын саҥардыы, доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр (реабилитация) отделениетын үчүгэйдик тэрийии киирэллэр. Биллэрин курдук, инсульт, инфаркт, эчэйии, хирургическай орооһуу кэнниттэн хас биирдии ыарыһах улахан ыарыыта туоратыллыбытын кэнниттэн доруобуйаны чөлүгэр түһэриигэ наадыйар. Физиотерапия салаатыгар анал көмөнү оҥорорго хас киһи сытарын чопчулааһын ортопедо-травматология отделениетын ноҕуруускатын биллэ аччатыа, быраастар ахсааннарын эбэн туран, элбэх ыарыһаҕы ылар кыахтаныахпыт. Маннык дьаһаллар неврология уонна кардиология салааларыгар ылыллыахтара. Балыыһа салаалара бары толору кыахтарынан үлэлиэхтээхтэр, биһиги баар кыаҕы барытын толору туһанар эбээһинэстээхпит уонна ыарыһахха табыгастаах буоларын туһугар саҥаттан-саҥа суолу көрдүөхтээхпит.
Травматологияҕа медицинскэй көмөнү сайыннарыы боппуруоһун чопчулаатахха, травматология куораттааҕы пууна Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа киллэриллиэҕэ. Билиҥҥи травматология пууна уонна отделениета турар сирдэрэ эмтэнээччилэргэ уонна эмтиир тэрилтэлэргэ табыгаһа суох. Киһи эмискэ эчэйдэҕинэ, бэйэтэ пууҥҥа кэлэр эбэтэр “суһал көмө” массыыната травматология пуунугар аҕалар. Эчэйиитэ уустук буоллаҕына, үксүгэр Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа кэлэрэ наада буолар. Оччотугар кини такси сакаастыырга эбэтэр ыарыытын тулуйа сатыы-сатыы, күндү бириэмэтин сүтэрэн биһиэхэ кэлэргэ күһэллэр.
— Былааннар, бырайыактар элбэхтэр эбит. Ситиһиилэри баҕарабыт!

Зоя ИГНАТЬЕВА, Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ”, edersaas