Балаҕан ыйын 2 күнүттэн Владивосток куоракка Илиҥҥи экономическэй форум ыытылла турар. Бу форум 2015 сыллаахха Уһук Илин эрэгийиэннэрин, Арктиканы сайыннарар, Азия, Тиихэй акыйаан тула олорор дойдулары кытары сибээһи бөҕөргөтөр сыаллаах тэриллибитэ.
Ол курдук, Арассыыйа Японияны, Кытайы, Индияны, Кореяны кытары кэпсэтии ыытар биир сүрүн былаһааккатынан буолла. Онон манна ыытыллар дьыалабыай көрсүһүүлэргэ РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ураты болҕомтотун уурар.
Өскөтүн форум саҥа тэриллэригэр 2015 сыллаахха инвестордары кытары билсиһии хабааннаах барбыт буоллаҕына, билигин эрэгийиэннэр хампаанньалары кытары эрдэттэн үлэлэһэн бэлэм бырайыактаах тиийэллэр. 2015 сыллаахха икки тыһыынчаттан тахса киһи форумҥа кыттыбыт буоллаҕына, билигин Владивосток былаһааккатыгар аҕыс тыһыынчаттан итэҕэһэ суох киһи мустар.
Хабар эйгэтинэн да форум сылтан сыл кэҥээн иһэр. Билигин барыта 86 хайысханан үлэ тэриллэн барар. Экономиканы, бырамыысыланнаһы, атыыны-тутууну таһынан айти-технологияны сайыннарыыга, үөрэхтээһиҥҥэ, эдэр исписэлиистэри бэлэмнээһиҥҥэ, уопсастыбаннай түмсүүлэри кытары үлэҕэ, о.д.а. болҕомто ууруллар буолла.
Сылтан сыл түһэрсиллибит дуогабардар уонна олоххо киирбит бырайыактар элбии тураллар. Холобур, 2017 сыллаахха форумҥа барыта холбоон 2,5 трлн солкуобай суумалаах дуогабардар түһэрсиллибит буоллахтарына, аҥаардас икки сыл иһигэр (2019 с.) үрдээн, 3,4 трлн солкуобайга тэҥнэспит. Аны туран манна кыттар дойдулар ахсааннара эмиэ элбээн иһэр. Бастаан отучча дойду кыттыбыт буоллаҕына, билигин сылын аайы 60 дойду бэрэстэбиитэллэрэ кэлэллэр.
Саха сирин ыллахха, бырамыысыланнас, энергетика, сибээс, о.д.а. эйгэлэргэ дуогабар түһэрсиллибитэ. Холобур, 2017 сыллааҕы форум кэнниттэн Саха сиригэр бастакы IT-паарка тутуутун туһунан дуогабарга илии баттаспыттара. Билигин бу пааркаҕа сүүстэн тахса хампаанньа үлэлии сылдьар. Дьокуускай куораты таһынан улуустарга эмиэ арыллан, олохтоохтор саҥа үлэ миэстэтинэн хааччыллан олороллор.
Ону таһынан Дьокуускай куоракка кыһыннары оҕуруот аһын үүннэрэр теплица тутуутун туһунан кэпсэтии баран, 2017 сыллаахха дуогабар түһэрсиллибитэ. “Саюри” 2019 сыллаахха иккис уочарата тутуллубута. Былаан быһыытынан, 2022 сылга бу бырайыак толору кыаҕын ылыахтаах.
2018 сыллаахха сэтинньигэ “Русгидро” хампаанньаны кытары үлэлэһии түмүгэр Булуҥ улууһугар Тиксиигэ 900 Квт кыамталаах тыал күүһүнэн барар электростанция олоххо киирбитэ. Кэлин өссө 3 Мвт диэри кыамтатын улаатыннаран биэрбиттэрэ.
Итини таһынан хотугу улуустарга түргэн-тарҕан интернети киллэрии эмиэ бу форум былаһааккатыгар кэпсэтии барбыта. СӨ бырабыыталыстыбата “Ростелеком” хампаанньаны кытары дуогабар түһэрсэн, билигин Удачнайтан Өлөөҥҥө диэри оптическэй сибээс ситимэ тардыллыбыта.
Онон бу форум эрэгийиэннэр бэйэлэрин көрдөрөллөрүгэр, саҥа бырайыактары олоххо киллэрэллэригэр дьоһун былаһаакканан буолла.
Аграфена КУЗЬМИНА