Ил Дархан биир кэлим эксээмэн, булт, ыһыах туһунан санаатын үллэстэр
Ил Дархан Айсен Николаев дьаҥ турбут кэмигэр салалта өттүттэн туох үлэ-хамнас барарын, олох-дьаһах хайдах уларыйыан сөбүн туһунан ааҕааччыларбытыгар анаан бэйэтин көрүүлэрин, санааларын билиһиннэрдэ.
— Үөрэх дьыла хайдах түмүктэниэй – биир кэлим эксээмэни туттарыахтара дуо, үөрэххэ туттарсыы хайдах барыаҕай? Төрөппүттэргэ тугу сүбэлиэҥ этэй?
— Дьаҥ турбутунан сибээстээн, Сэбилэниилээх Күүстэргэ быйыл оскуоланы бүтэрбиттэри ылбат буоллулар. Онон дойду үрдүнэн 15 000 уол оҕо салгыы үөрэххэ киирдэхтэринэ, сулууспаттан тохтуу түһүөхтэрин сөп. Дойду үөрэҕин миниистирэ Сергей Кравцов эппитинэн, дьаҥынан сибээстээн, биир кэлим эксээмэни туттарыы күнэ, баҕар, көһүөн сөп. Ону тэҥэ, үөрэх тэрилтэлэригэр туттарсыы болдьоҕо эмиэ сыҕарыйан биэриэхтээх. Онон оҕолорго улахан хааччахтааһын тахсыа суоҕа. Дьиэҕэ олорон интэриниэт нөҥүө үөрэҕи биһирээбэт дьон элбээтэ, оҕолорго наһаа элбэх сорудаҕы биэрэллэр диэн. СӨ үөрэҕин миниистирэ Владимир Егоровы кытта чуолаан алын кылаас оҕолорун көмпүүтэр нөҥүө буолбакка, дьиэтээҕи сорудах ылан үөрэнэллэрин ситиһэн эрэбит. Оттон 9-с уонна 11-с кылаас оҕолоро хайаан даҕаны интэриниэт нөҥүө үчүгэйдик бэлэмнэниэхтэрин наада.
— Үгүс эр дьону долгутар ыйытыы — кус көҥүллэниэ дуо?
— Билигин бырабыыталыстыбаҕа мөккүөр бара турар. Сорох көҥүллүөххэ диир, атыттар утараллар. Харантыыҥҥа барбыт оройуоннарга булт булгуччу бобуллуоҕа. Атын улуустары үөрэтэ олоробут. Кэлэр нэдиэлэҕэ дьүүллэһэн, сүбэлэһэн баран быһаарыыны ылыныахпыт. Мин санаабар, балаһыанньа куһаҕан өттүгэр тосту уларыйбатаҕына, дьон баҕа санаатын учуоттуохтаахпыт.
— Ыһыахтар буолуохтара дуо? Туймаада, Олоҥхо ыһыахтара?
— Бэс ыйын 20 күнүгэр диэри бу ыарыыны тохтотуохтаахпыт. Онуоха диэри бохсубатахпытына, олохпут салгыы аһары ыарыан сөп. Бары дьиэбитигэр олордохпутуна, ирдэбиллэри толору тутустахпытына, дойдуга ыарыы тарҕаныыта намтаатаҕына, ыһыах кэмигэр буолуо буоллаҕа. Билигин ыһыахтары көһөрүү туһунан боппуруос турбат.
Дьаныардаах үлэнэн – сайдыыга!
— Бырабыыталыстыба састаабыгар уларыйыы тахсыбыта. Барбыт дьон оннугар кимнээх ананыахтарай?
— Саҥа анааһыннар буолуохтара, барытын бириэмэтигэр билиэххит. Балайда да улахан уларыйыылар барыахтара. Кэлэр нэдиэлэҕэ ыйаахтар тахсыахтара. Ил Дархан уонна бырабыыталыстыба дьаһалтатыгар эмиэ уларыйыылар буолуохтара.
— Муус устар 27 күнэ – Саха сирин устуоруйатыгар ураты күн буолар. Бу чэрчитинэн, Айсен Сергеевич, дьоҥҥор-сэргэҕэр тугу этиэҥ этэй?
— Биһиги Өрөспүүбүлүкэбит күнэ – сүрүн дьоро күммүт буолар. Бу улахан суолталаах күн. Хомойуох иһин, бүгүҥҥү балаһыанньаттан сылтаан урукку курдук далааһыннаахтык бэлиэтиир кыахпыт суох, улахан тэрээһиннэр буолбаттар. Ол гынан баран, хас биирдиибит дууһатыгар бу дьоро күн баар буолуохтаах. Ханнык баҕарар өрөспүүбүлүкэ төрөөбүт күннээх. Биһиги 1922 сыллаахха төрүттэнэн, онтон 90-с сылларга саҥа тыын, саҥа Конституция ылынан, билигин Арассыыйа биир улахан, күүстээх субъега буолабыт. Манан биһиги киэн туттуохтаахпыт, дьаныардаах үлэнэн салгыы сайдыахтаахпыт. Бэйэбит олохпутун бэйэбит оҥостобут, туораттан кэлэн ким даҕаны оҥорон биэриэ суоҕа. Ол онно биһиги билиилээх буолуохтаахпыт, үөрэхтээх буолуохтаахпыт, култууралаах буолуохтаахпыт. Маннык ыарахан, аан дойдуну барытын аймаабыт дьаҥ турбут кэмигэр, биһиги түмсүөҕүҥ, бары сомоҕолоһон, ыарахаттары кыайыаҕыҥ!
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru