СӨ Ил Дархана Айсен Николаев “Саха сирин 100 талаана” үөрэх бырагырааматыгар киирбит устудьуоннары кытта көрүстэ.
Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын көрсө 2022 сылга Саха сирин 100 талааннаах ыччатын аан дойду бастыҥ үөрэҕин кыһаларыгар үөрэттэрэр соруктаах 2018 сыллаахха СӨ Ил Дархана Айсен Николаев ыйааҕа тахсыбыта. Тустаах ыйаахха олоҕуран СӨ Үөрэҕин уонна билимин министиэристибэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ үлэ ырыынага каадырынан хааччыллыыга ирдэбилин учуоттаан, тус сыаллаах үөрэххэ ылыыга кэккэ министиэристибэлэри кытта улахан үлэни ыытта. Ол түмүгэр, 10 бырайыак олоххо киирэн таһаарыылаахтык үлэлии турар. Бүгүн олортон бастыҥ устудьуоннары кытта Ил Дархан онлайн көрүҥүнэн көрүстэ.
— Бастатан туран, эһиэхэ төрөөбүт дойдубут туһугар тус сыалгыт, саҥаны ситиһэргэ дьулуһуугут, дьүккүөрдээхтик үлэлииргэ бэлэмҥит иһин махтанабын. Чопчу бу хаачыстыбалар “Саха сирин 100 талаана” бырагырааманан Арассыыйа, аан дойду бастыҥ үөрэхтэригэр үөрэнэр кыаҕы иҥэрэллэр. Өрөспүүбүлүкэбитин төрүттээччилэрбит Максим Аммосов, Исидор Барахов, Былатыан Ойуунускай, кинилэр бииргэ хаамсааччылара, ликбеһи суох оҥорууга, арааһа, эмиэ ити хаачыстабалырынан салайтардахтара. Ол түмүгэр 100 сыл иһигэр биһиги 100 бырыһыан кырааматынаһы эрэ буолбакка, дойдуга үөрэххэ биир бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьабыт. Эһиги ситиһиигит ол тыыннаах туоһута, — диэн Ил Дархан тыл этиитин саҕалаата.
Саҥа 100 сылга биһиги өрөспүүбүлүкэбит өссө түргэн тэтимнээхтик сайдарыгар эрэнэрин, маныаха номнуо атын таһымнаах сорук уурулларын ыйда – Саха сирин хас биирдии олохтооҕун, ордук ыччат талаанын арыйар, аан дойдуну кытта тэҥҥэ хардыылыыр. Бу билигин эһиги баһылыыр идэҕит диэн этэр. Олох олус түргэнник сайдар, мин устудьуоннуур сылларбын кытта тэҥнээтэххэ букатын атын кэм, технология, көрүү, идэлэр диэн эттэ. Маннык кэмнэр саҥа арыйыылары, ситиһиилэри үөскэтэллэр диэн бэлиэтээтэ.
“Ханнык даҕаны салааны талбыккыт иһин, олох өрүү инникигэ быһаарыныылары, хорсун идеялары эрэйэр. Бу усулуобуйаҕа бэйэлэрин кыаҕын көрдөрбүттэр хаһан баҕарар, ханна баҕарар ирдэнэллэр”, — диэн санаатын тиэртэ.
Сахалар урут киэҥник сайдабатах салааларыгар хото ылсан эрэллэрин, бу СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев саҕаттан исписэлиистэри тус сыаллаах үөрэххэ бэлэмнээһини кытта сибээстээҕин ыйда. Бүгүн култуура, искусство, эти-хааны эрчийии, успуорт, коммуникация, менеджмент, гаржданскай авиация, о.д.а. компетенцияларын сайыннарар ирдэнэрин эттэ.
Арассыыйа тас дойдуларга министиэристибэтин дипломатическай академиятын 1 кууруһун устудьуона Вадим Николаев тус сыаллаах миэстэҕэ “Кэнэҕэски дипломат” куонкуруска кыайан киирбит.
— “Кэнэҕэски дипломат” өрөспүүбүлүкэбит кэскиллээх куонкуруһа уонна Саха сирин, дойдуну каадырынан хааччыйар кыахтаах дии саныыбын. Академияҕа үөрэтэр дьиссиппилиинэлэрэ ыарахаттар, ол эрээри, интэриэһинэйдэр. Чопчу бу дьиссиппилиинэлэр исписэлииһи, норуоттар икки ардыларынааҕы сыһыаҥҥа профессионалы да диэхпин сөп, үүннэрэн таһаараллар уонна кэлиҥҥи идэлэрин арахсыспат чааһынан буоллар.
Өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар, үүнэр ыччакка болҕомтону уураргыт, “Саха сирин 100 талааннара” курдук бырайыактары, “Миниистир” дьыалабыай оонньуу, “Кэнэҕэс дипломаттар” куонкуруһу олоххо киллэрэргит иһин махталбын тиэрдэбин. Атын эрэгийиэн устудьуоннарыгар тэҥнээтэххэ Саха сирин ыччата бэйэбитин эрэллээхтик сананабыт. Биһиги эмиэ дойдубут сайдыытыгар кэнэҕэһин бэйэбит кылааппытын киллэриэхпит диэн эрэнэбин, — диэн санаатын эттэ.
Ханна үөрэнэ киирэрбин номнуо 10-с кылааска үөрэнэ сылдьан быһаарыммытым диир Норуоттар доҕордоһууларын Арассыыйатааҕы университетын 2-с кууруһун устудьуона Татьяна Андреева:
— Ханна киирэрбин быһаарыммытым, исписээлинэспин таларбар “Мин идэм — АйТи” куонкурус көмөлөспүтэ. 11-с кылааска үөрэнэ сырыттахпына бииргэ үөрэнэр доҕорум куонкуруска кыттарга ыҥырбыта. Ол иннинэ хакатоннарга кыттар уопутум суоҕа, онон долгуйарым. Бары күүспүтүн бырайыакка түмэн, хамаанданан түмүккэ муҥутуур кыайыылааҕынан буолбуппут. Тус бэйэм “Бастыҥ менеджмент” ааты ылбытым.
Тустаах университекка биир кэлим эксээмэн түмүгүнэн киирбитим. Тус сыаллаах туттарсар абитуриеннартан соҕотоҕун биир бүддьүөт миэстэтэ баарыгар хапсыбытым. Манна үөрэнэрбин сөбүлээтим. 2024 сылга үөрэхпин бүтэрдэхпинэ маркетологынан үлэлиэм, — диэн этэр уонна махталын биллэрэр.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru