Ил Дархан үөрэх саҥа соруктарын туруорда

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Саха сирин үөрэҕин үлэһиттэрин Атырдьах ыйынааҕы  сүрүн мунньаҕар СӨ Ил Дархана Айсен Николаев кытынна, кэккэ соруктары туруорда.

Саха сирин үөрэҕин үлэһиттэрин Атырдьах ыйынааҕы мунньаҕын бүгүн ыытыллыбыт “Көлүөнэлэри иитии: гражданскай уопсастыба уонна идэлээх түмсүүлэр сомоҕолоһуулара” диэн улахан тэрээһинигэр СӨ Ил Дархана Айсен Николаев, СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Андрей Тарасенко, РФ Судаарыстыбаннай Дууматын дьокутаата Галина Данчикова, СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева, өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин тэрилтэлэрин салайааччылара, о.д.а. кытыннылар.

Бастатан туран, Ил Дархан оскуола уһуйаан тутуутун бэлиэтээтэ. Ол курдук, дьаҥ эрдэттэн туруоруллубут соругу тохтоппотоҕун,   быйылгы сыл түмүктэниэр диэри 12 оскуоланы, 13 уһуйааны киллэрэр былааннанарын иһитиннэрдэ.

Иккиһинэн, кэккэ биридимиэттэргэ биир кэлим эксээмэҥҥэ (ЕГЭ) быйыл үрдүк бааллаах оҕо ахсаана эбиллибитин, 29 оҕо 100 баалга туттарбытын итиэннэ өрөспүүбүлүкэ биэс оскуолата Уһук Илин уокурукка эриэйтининэн 20 бастыҥ оскуола ахсааныгар киирбитин эттэ.

Ол эрээри, биэс биридимиэккэ биир кэлим эксээмэн орто баала үрдээбитин да иһин, өрөспүүбүлүкэ, Арассыыйа орто көрдөрүүтүттэн хаалан иһэрин, быйыл кулун тутарга Рособрнадзор таһаарбыт эриэйтинигэр Саха сирэ үөрэх хаачыстыбатынан 49-с миэстэҕэ сылдьарын бэлиэтиир. “Өрөспүүбүлүкэ сорох оскуолалара дойдуга бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьаллар, атыттар үөрэнээччигэ базовай даҕаны кыаҕы биэрэллэрэ кыаллыбат буолуута төрдүттэн уларыйыахтаах” – диэн Ил Дархан эттэ.

Онон СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтигэр чопчу көрдөрүүлээх уонна тэрээһиннэрдээх үөрэх хаачыстыбатын үрдэтии бырагырааматын оҥорорго сорудахтаата. Бу оскуолалар тус сыаллаах уонна үөрэнээччи интэриэһин туһугар чопчу проблемаларынан түмүктээхтик үлэлииллэригэр кыах биэриэҕин итиэннэ уопсай туруоруллубут үөрэх хаачыстыбатынан 15 бастыҥ эрэгийиэн ахсааныгар киирэр сорук туоларыгар көмөлөһүөҕүн ыйда.

“Земскэй учуутал” бырагырааманан 2023 сылга диэри дойду уонна өрөспүүбүлүкэ хааһынатыттан 106 мөлүйүөн суумаҕа 53 квота көрүллүөҕүн иһитиннэрдэ. “Арктика учуутала” бырайыагынан быйылгы үөрэх дьылыгар арктика улуустарыгар үлэлии 70 эдэр исписэлиис аадырыстаах көмөнү ылыаҕа.

Педагогтар маастарыстыбаларын үрдэтиигэ көхтөөх үлэ ыытыллыахтааҕын ыйда. Бу инниттэн быйылгы сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн Саха сирин педагогтарын идэлэрин маастарыстыбатын ситимнээхтик үрдэтэр  киин үлэлиэҕин эттэ.

Бары улуус оҕолоро сайдар кыахтаах учууталларга наадыйалларын, өрүү саҥаттан саҥа билиини сомсуохтарын баҕаралларын санатта. Бастыҥтан бастыҥ эдэр дьону сыһыарар инниттэн педагог идэтин үрдүктүк тутар, социальнай статуһун үрдэтэр тэрээһиннэри СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтэ СӨ Ыччатын министиэристибэтин кытта оҥороллоругар сорудахтаата.

Уһун кэм устата оҕолор дьиэлэриттэн үөрэммиттэрэ, бу кинилэр эттэригэр-хааннарыгар уонна майгыларыгар-сигилилэригэр дьайда, онон хаачыстыбалаах уонна куттала суох сынньалаҥы, доруобуйаны бөҕөргөтүүнү тэрийэргэ кыһанабыт диэн этэр. Быйыл 50 мөл. солк. тахса суума оҕо лааҕырдарын сайыннарыыга көрүллүбүтүн, Арассыыйаҕа бастакы социальнай бырайыак — “Хотугу сулус” оҕо киинин тутуута барарын эттэ.  Манна сыллата 5250 итэҕэһэ суох оҕо сынньанара былааннанар.

Эти-хааны эрчийиини таһынан үөрэнээччи доруобуйатыгар аһылык улахан суолталаах. Ааспыт үөрэх дьылыгар итии аһылыгынан 145 тыһ. тахса (98%) оҕо хааччыллыбыт. Ил Дархан билигин сыыппараҕа буолбакка, хаачыстыбаҕа болҕомто ууруллуохтааҕар туһаайда. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын министиэристибэлэрэ үөрэнээччилэр доруобай аһылыктарын хааччыйары тэрийиинэн дьарыктаналларыгар эттэ. “Чугастааҕы уон сылга эрэгийиэн салалтатын иннигэр оҕо аймах бэйэтин доруобуйатыгар эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһыытын саҥа култууратын олохсутуу соруга турар. Манна үөрэх эйгэтэ саҥа уопсастыбаннай сыаннастарга холобурунан уонна арыалдьытынан буолуохтаах”, — диэн быһаарда.

Өрөспүүбүлүкэ оскуола инннинээҕи, уопсай уонна орто анал үөрэхтээһинэ 43 тыһ. педагогическай үлэһити түмэр. СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин иһинээҕи тэрилтэлэргэ 4 тыһ. кэриҥэ исписэлиис үлэлиир. Онон министиэристибэ Саха сирин үөрэххэ улахан кыаҕын олоххо киллэрэр чопчу, көдьүүстээх бэлиитикэтин ыытыыга эрэллээҕин эттэ. Үөрэх үлэһиттэрэ ураты усулуобуйаҕа идэлэригэр бэриниилээхтээхтэрин көрдөрөллөрүн, ытык иэстэрин дьоһуннаахтык толороллорун иһин махталын биллэрдэ.

Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: Андрей СОРОКИН (СИА).

 

 

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0