Бүгүн, ахсынньы 16 күнүгэр, СӨ Ил Дархана Айсен Николаев парламеҥҥа, уопсастыбаннаска Анал этиитин иһитиннэрдэ.
edersaas.ru
Айсен Сергеевич Анал этиитин иннигэр өрөспүүбүлүкэ, Уһук Илин, Арасыыйа сайдыытыгар ураты сыл ааһан эрэрин бэлиэтээн эттэ.
Ил Дархан Анал этиитигэр таарыйбыт сүрүн боппуруостарын кылгастык маннык арааран кэпсиэххэ сөп.
Тырааныспар, суол-иис сайдыыта
Өрөспүүбүлүкэ тайаан сытар сирэ-уота киэҥинэн сүрүн болҕомто тырааныспарга уурулларын туһунан Ил Дархан маннык эттэ:
—2019 сылга эрэгийиэҥҥэ 148 килэмиэтир суол оҥоһулунна. Кэлэр сылга өссө 200 килэмиэтир суол өрөмүөннэнэрэ былааннанар.
Ил Дархан салгыы Өлүөнэ өрүһү туоруур муоста 2025 сылга диэри тутуллан бүтэригэр эрэнэрин, Марха муостатын арыллыытын, “Бүлүү” уонна “Халыма” федеральнай суолларга тутуллуохтаах муосталар бырайыактарын туһунан кэпсээтэ. Ону таһынан, өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтэ 30 сыл күүппүт тимир суола уонна 16 авиапортка саҥардыллыы үлэтэ ыытыллан, кэлии-барыы боппуруоһа быһаарыллыаҕа диэн бэлиэтээн эттэ.
Нэһилиэнньэттэн үүтү тутар сыана үрдүөҕэ
Тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлиир урбаанньыттарга көмө оҥоһуллуоҕа. Ол курдук, нэһилиэнньэттэн үүтү тутар сыана биир лиитирэтэ 50 солкуобайга диэри үрдүөҕэ диэн Ил Дархан эттэ. Ону таһынан, урукку өттүгэр 100 ыанар ынахтаах эрэ хаһаайыстыбаларга көмө оҥоһуллар буоллаҕына, быйылгыттан 20 ынахтаах да урбаанньыттар көмөнү туһаныахтара диэн Айсен Николаев эрэннэрдэ. Салгыы “Агростартап” бырайыак көмөтүнэн, быйыл 41 саҥа бааһынай хаһаайыстыба тэриллибитин, бу бырайыак салгыы үлэлиэҕин туһунан кэпсээтэ.
Сэрии оҕолоругар харчынан көмө оҥоһуллуоҕа
Аҕа дойду сэриитин 75 сыллаах үбүлүөйүн көрсө, Ил Дархан бэтэрээннэргэ уонна аан бастакытын, сэрии оҕолоругар харчынан көмө оҥоһуллуоҕун туһунан кэпсээтэ. Ону тэҥэ, кэлэр 2020 сылы Ил Дархан Патриотизм сылынан биллэрдэ. “Биһиги — Арассыыйа инникитэ” диэн бырайыак чэрчитинэн Арассыыйа өрөгөй ырыата сарсыарда аайы оскуолаларга иһиллэрэ, ылланара өрөспүүбүлүкэҕэ Патриотизм сылын саҕалааһынынан ааттаатата.
«Оҕолорбутугар, дьоммутугар дойдуга тапталы иҥэрэр сыаллааах бырайык салгыы да күүскэ үлэлиэҕэ. Төрөөбүт дойдуга тапталы, бэриниилээх буолууну оҕоҕо кыра сааһыттан иитиэххэ наада», — диэтэ Айсен Николаев.
Дьиэни кыттыһан тутууга албыннаппыт дьон кыһалҕата
Дьиэни кыттыһан тутууга албыннаппыт дьоҥҥо федеральнай бүддьүөттэн 660 мөлүйүөн солкуобай кэмпэнсээссийэ быһыытынан төлөнүөҕэ.
Албыннаппыт дьон быраабын көмүскүүр өрөспүүбүлүкэтээҕи пуонда тэриллибитин, ону таһынан, 660 мөлүйүөн солкуобай көмө быһыытынан көрүллүбүтүн туһунан Ил Дархан маннык эттэ: «Үбүлээһин өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн эмиэ көрүллүөҕэ. Бу үлэҕэ, миэстэтигэр, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара эмиэ кыттыһыахтаах. 2022 сылга диэри дьиэни кыттыһан тутууга албыннаппыт дьон кыһалҕалара быһаарыллыа диэн эрэнэбин”.
Арктика сирэ-уота
Ил Дархан быйыл Саха сирин аҕыс улууһа Арктика сиригэр киирбиттэрин, ити улуус нэһилиэнньэтэ сир, дьиэ-уот, тырааныспар нолуогуттан босхоломмуттарын этэн туран, өрөспүүбүлүкэ 14 судаарыстыбаннай бырагырааматыгар Артикаҕа сыһыаннаах анал пууннар киирбиттэрин туһунан кэпсээтэ. Бу анал үлэлэргэ 35 миллиард, ол иһигэр 2020 сылга 5,5 миллиард үп көрүллүбүт.
Ил Түмэн аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева Ил Дархан Анал этиитин кэнниттэн тус санаатын «Саха сирэ» хаһыаппытыгар маннык үллэһиннэ:
— Айсен Николаев сүрдээх киэҥ ис хоһоонноох этиини оҥордо. Быйыл өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар балысхан хамсааһын таҕыста. Тутуу боппуруостара хотугу улуустарга эмиэ тиийдэ. Дьон олоҕун таһымын үрдэтиигэ болҕомто уурулунна. Табаһыттарга саҥа хайысхалар баар буолбуттарын үөрэ иһиттим. Ил Дархан Анал этиитэ өрөспүүбүлүкэ хас биирдии олохтооҕо дойдубут инники сайдыытыгар тугунан эмэ көмөлөһүөх, тэҥҥэ үлэлиэх тустаах диэн санааҕа тириэрдэр дии санаатым.
Ньургуйаана Иванова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска СИА саайтыттан