Сэтинньи 26 күнүгэр сарсыарда 8 чааска Ил Дархан Айсен Николаев “Тэтим” араадьыйаҕа тахсан, дьон ыйытыытыгар хоруйдаата.
Биллэн турар, истээччилэр тыа хаһаайыстыбатын боппуруоһун таарыйдылар. Өлүөхүмэттэн бааһынай хаһаайыстыбалаах киһи эрийэн, бурдугу үүннэрээччилэргэ туох көмө оҥоһуллуон сөбүн ыйыталаста.
— Биһиги тыа хаһаайыстыбатын сайыннарар, оҥорон таһаарыыны элбэтэр соруктаахпыт. Аммаҕа, Өлүөхүмэҕэ бурдугу үүннэрэр хаһаайыстыбалар үлэлииллэрэ олус үчүгэй. Кинилэргэ көмөлөһөр, өйүүр сыаллаах тэриллибит “Туймаадаагроснаб” өрөспүүбүлүкэҕэ биир улахан тэрилтэ, ол нөҥүө бу киирбит боппуруоһу быһаарыахпыт дии саныыбын, — диэн Ил Дархан хоруйдаата.
Хаҥаластан эрийэн, балык туһунан сокуону ылынары туруорустулар. “Биһиги хотуттан кэлэр балыгы сиэбэккэ олоробут. Бас быстар сыаналаах. Манна анал сокуон ылынан, субсидия биэрэн, тиэйиллэр суолун-ииһин быһаардахха, сыаната чэпчиэ этэ. Норуоту үчүгэй ас уонна үлэ хамсатар”, — диэн истээччи санаатын үллэһиннэ.
— Сөпкө этэҕин, олохтоох бородууксуйа биһиги остуолбутугар баар буолуохтаах. Ол туһугар бырабыыталыстыба, олохтоох былаас уонна тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэрэ кыттыһан үлэлииллэр. Ол эрээри, балыкпыт ахсаана аҕыйах ээ. Сылга 4 тыһыынча туонна бултанар. Бу элбэҕэ суох. Уонунан тыһыынча туоннаны балыктаатахха, төһө өр барыай? Онон балык ыаматын үөдүтүүттэн, айылҕаны харыстааһынтан саҕалаан, кэлим үлэ барыахтаах. Биһиги бэлиитикэбит сүнньэ олохтоох оҥорон таһаарыыны, бэйэ бородууксуйатын элбэтэн, бэйэбит дьоммутун хааччыйыахтаахпыт диэн.
Салгыы үүтү туттарыы туһунан ыйытыыга Айсен Сергеевич маннык хоруйдаата:
— Саха сиригэр үүтү оҥорон таһаарыыга, сүөһүнү көрүүгэ сыллата 2 миллиард 800 солкуобай көрүллэр.
Эһиилгиттэн сүөһү төбөтүгэр 1 миллиард 200 мөлүйүөн солкуобай эбии көрүллүөҕэ. Онон сүөһүнү иитиигэ барыта 4 миллиард солкуобайдаах үп көрүллүөҕэ, ол эбэтэр дотация 40%-нан эбиллиэҕэ. Кэтэх хаһаайыстыбалаах дьон сүөһү төбөтүгэр 35 тыһыынча солкуобайы ылыахтара, бөдөҥ хаһаайыстыбаларга үүт субсидията киилэтигэр 60 солкуобайга диэри улаатыаҕа.
Хомойуох иһин, кэнники кэмҥэ тыа хаһаайыстыбатын дотацияны эрэйэр социальнай хайысхалаах салаа курдук көрөн кэллибит. Бу, дьиҥинэн, сыыһа. Биһиги биир улахан сыаллаахпыт – өрөспүүбүлүкэ дьонун-сэргэтин олохтоох тыа хаһаайыстыбата оҥорон таһаарар бородууксуйатынан аһатыахтаах. Тыа сирин дьонугар-сэргэтигэр тыырыллар үп-харчы элбиэхтээх. Мин оннук бырагыраамалаах быыбарга кэлбитим. Маннык бэлиитикэ сөптөөҕүн пандемия да көрдөрдө – бэйэ астаах-үөллээх эрэ судаарыстыбалар бигэ туруктаах хаалаллар, тастан киирэр бородууктаттан, табаартан тутулуктамматтар.
Маны барытын ситиһиэхпит, аспытын бэйэбит толору хааччынар буолуохпут ыраах. Ол эрээри кэнники кэмҥэ оҥорон таһаарыы, олохтоох эт, үүт бородууксуйата элбээбитин бэлиэтии көрбүккүт буолуо. Бу чааһыгар үлэ өссө да элбэх. Ону саба быраҕан, “норуоту албынныыллар” эҥин диэн саҥаралларын мин сөбүлээбэппин. Сыыһа-халты таҕыстаҕына да, ону көмөлөөн туоратыахха. Бары да норуот туһугар, өрөспүүбүлүкэбит сайдарын туһугар үлэлии-хамсыы сылдьар буоллахпыт
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: sakha.gov.ru