Айсен Николаев Аҕа дойду сэриитин бэтэрээнин 100 сааһын туолбутунан эҕэрдэлээтэ.
Бүгүн, алтынньы 19 күнүгэр, Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ Михаил Дьячковскай 100 сааһын туолла. Япония Квантунскай аармыйатын урусхаллааһыҥҥа кыттыбыт ытык кырдьаҕаһы Ил Дархан Айсен Николаев куйаар ситиминэн истиҥник эҕэрдэлээтэ.
«Үйэлээх үбүлүөйгүнэн ис сүрэхпиттэн долгуйан туран эҕэрдэлиибин. Өрөспүүбүлүкэ бары олохтоохторун ааттарыттан саамай үчүгэйи баҕарабын, кылаабынайа — доруобуйаны. Улуу Кыайыыны уһансыбыккытыгар, дьоһун дьону, сиэннэри, хос сиэннэри иитэн таһаарбыккытыгар барҕа махтал тылларын аныыбын», — диэтэ Ил Дархан уонна ытык кырдьаҕас доруобуйатын ыйыталаста.
Михаил Михайлович этэҥҥэ сылдьарын эттэ. Бэтэрээн дьоҥҥо-сэргэҕэ эйэлээх олоҕу баҕарда итиэннэ туохха барытыгар көхтөөхтүк кытталларыгар сүбэлээтэ.
Ил Дархан бэтэрээн кыргыттарын кытары эмиэ сэһэргэстэ. Кинилэргэ аҕаларыгар кыһамньыларын иһин махтанна уонна «Үйэ саас» бочуоттаах бэлиэни туттаралларыгар көрдөстө.
Михаил Дьячковский 1920 сыллаахха алтынньы 19 күнүгэр Горнай оройуонугар II Эргис нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Бор начаалынай оскуолатыгар үөрэнэн түөрт кылааһы бүтэрбит. Аармыйаҕа ыҥырыллыар диэри холкуоска үлэлээбит.
Кыһыл аармыйаҕа кэккэтигэр Михаил Михайлович күһүн 1943 сыллаахха ыҥырыллыбыт. Украинскай фронт 4 танковай батальонугар, стрелковай ротаҕа сулууспалаабыт. Кинини хорсун-хоодуот, булугас өйдөөх саллаат диэн, сотору-сотору разведкаҕа ыыталлар эбит. Атаакаҕа ыстыыгынан киирсиигэ, хаста да бааһыран турар. Фашистскай Германияны кыайыы кэнниттэн, кинилэр полкаларын Монголияҕа Япония милитаристарын утары бойобуой дьайыыларга ыыталлар. 1945 сыллаахха атырдьах ыйын 14 күнүгэр таанканан кимэн киириигэ Хайларга снаряд эстиитигэр контузияланар. Госпитальга эмтэнэн баран, сэриигэ төннөр. Салгыы Кытайга Харбин, Чангуй куораттары босхолооһуҥҥа кыттар. Ол кэнниттэн икки сыл Хотугу Кэриэйэҕэ Пхеньян куоракка сулууспалыыр. 1947 сыллаахха демобилизацияланан дойдутугар Кыайыы көтөллөөх эргиллэр.
Сэрии кэнниттэн Дьокуускайтан Бэрдьигэстээххэ түөрт атынан таһаҕас таһыытыгар бэриниилээхтик үлэлиир. 1956 сыллаахха Солоҕон нэһилиэгин кыыһын Мария Иннокентьевнаны көрсөн, күөх буруоларын унаарытан туспа ыал буолаллар.
Михаил Михайлович кулуубу, оскуоланы, дьон олорор дьиэтин тутууга улахан кыһамньытын, сыратын уурбут улахан өҥөлөөх. Сопхуоска биригэдьиирдии сылдьыбыта, райпоҕа килиэп астааччынан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Коммунистическай үлэ удаарынньыга. 1970 сылларга кэргэнин кытта Чычаас учаастагар сүөһү иитиитигэр бары болҕомтолорун, кыһамньыларын ууран үлэлээбиттэрэ.
Дьоллоох дьиэ кэргэн биэс кыыс, икки уол оҕоломмуттара, уон үс сиэннээхтэр, биир хос сиэннээхтэр.
Михаил Михайлович «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Японияны кыайыы иһин» мэтээллэрдээх, Аҕа дойду сэриитин II истиэпэннээх уордьанынан наҕараадаламмыта. Сыралаах үлэтэ үрдүктүк сыаналанан, «Аҕа дойду Улуу сэриитин 1941-1945 сс. Килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээллээх, «Социалистическай үлэ кыайыылааҕа» бэлиэ хаһаайына.
СӨ Ил Дархан уонна Бырабыыталыстыба пресс-сулууспата
